بازگشت سه تهدید بالقوه به بازار نفت

گروه نفت و پتروشیمی-نسیم علایی: نفت همچنان در مسیر نزولی قرار دارد و عوامل نگران‌کننده این بازار روز به روز در حال افزایش هستند. برخی کارشناسان نفتی بر این باورند که این بار شدت ریزش نفت بیشتر از سابق خواهد بود و حتی ممکن است کف قیمتی ۱۳/ ۴۵ دلاری نفت برنت در ماه ژانویه شکسته شود و قیمت‌ها تا سطح ۴۰ دلار در هر بشکه سقوط کند.

روز گذشته قیمت نفت بعد از رشدی که روز پنج‌شنبه به دلیل کاهش سطح ذخایر نفتی آمریکا تجربه کرد بار دیگر در مسیر کاهشی قرار گرفت. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» قیمت نفت خام آمریکا تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۵ به وقت تهران) با افت یک دلاری نسبت به آخرین قیمت روز پنج‌شنبه مواجه شد و به ۵۲/ ۴۷ دلار در هر بشکه رسید.

قیمت هر بشکه نفت برنت نیز ۶۷ سنت کاهش یافت و ۶۴/ ۵۲ دلار در بشکه معامله شد. در عین حال بر اساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت رسمی سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت، بهای سبد نفتی این سازمان روز پنج‌شنبه ۶۳ سنت افزایش یافت و به ۴۵/ ۵۱ دلار رسید و به این ترتیب قدری از مرز ۵۰ دلار در هر بشکه فاصله گرفت. در حالی که پیش از این همه کارشناسان و منابع اطلاعاتی برآورد صعودی برای قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۱۵ را پیش بینی کرده بودند، چندی است که قیمت‌ها روند کاهشی به خود گرفته است و در مسیر نزولی قرار دارند. برخی منابع اعلام می‌کنند در حال حاضر مازاد عرضه نفت به بیش از ۷/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» در حال حاضر بازار نفت آبستن سه رویداد مهم است که می‌تواند این مازاد عرضه را افزایش داده و قیمت‌ها را با افت بیشتر مواجه کند. در حالی که مازاد عرضه همچنان در سطح بالایی قرار دارد، خبر افزایش احتمال لغو قانون منع صادرات نفت خام آمریکا می‌تواند تهدید جدیدی برای بازار نفت باشد، از سویی برداشتن این قانون به افزایش سرمایه‌گذاری در میادین نفتی شیل کمک خواهد کرد و از سویی اوپک و در صدر آنها ایران نگران افزایش عرضه از منابع متعارف نفت هستند.

رفع قانون منع صادرات آمریکا

روز گذشته خبر‌گزاری رویترز از احتمال رفع قریب‌الوقوع قانون منع صادرات نفت آمریکا خبر داد. بر‌اساس این خبر، روز پنج‌شنبه از ۲۲ نفر عضو کمیته انرژی سنای آمریکا ۱۲ نفر به این تصمیم رای مثبت داده‌اند و در گام بعد قرار است این تصمیم در سنای آمریکا به رای گذاشته شود و در صورتی که با رای مثبت اکثریت اعضا مواجه شود، قانون منع صادرات نفت خام این کشور بعد از ۴۰ سال برداشته خواهد شد. ماجرای ممنوعیت صادرات نفت خام آمریکا به تحریم نفتی سال‌های ۱۹۷۰ برمی‌گردد. در آن زمان سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت‌ (AOPEC)، صادرات نفت را به کانادا، ژاپن، هلند، انگلیس و آمریکا به دلیل مشارکت این کشورها به نفع اسرائیل در جنگ یوم کیپور قطع کردند. در آن زمان انتظار می‌رفت کاهش عرضه نفت سبب افزایش قیمت نفت و همچنین رکود شدید در اقتصاد جهانی شود. بر این اساس، دولت آمریکا صادرات هرگونه نفت خام را ممنوع اعلام کرد تا از اقتصاد خود محافظت کند، این تصمیم در سال‌های بعد به شکل قانونی در آمریکا درآمد.

حال بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال احتمال برداشته شدن این قانون بیش از هر زمانی قوت گرفته است. اما رفع این قانون اثر دوجانبه‌ای بر بازار نفت خواهد داشت. از سویی قیمت نفت خام در آمریکا را افزایش خواهد داد و از سوی دیگر مازاد عرضه در دیگر بازارهای جهان را افزایش داده و افت قیمت برنت و سبد نفتی اوپک را به دنبال خواهد داشت. در واقع قیمت نفت برنت و نفت خام آمریکا را که در حال حاضر حدود ۵ دلار با هم اختلاف دارند به هم نزدیک خواهد کرد و حتی ممکن است نفت آمریکا به دلیل مرغوبیت بیشتری که نسبت به نفت برنت و سبد نفتی اوپک دارد گران‌تر به فروش رود. اما در پی افزایش قیمت نفت خام آمریکا تولید نفت شیل به‌صرفه‌تر از حال حاضر خواهد شد و تولید‌کنندگان این نوع نفت می‌توانند با سرعت بیشتری به حجم سرمایه‌گذاری‌های خود بیفزایند.

سایه افزایش تولید ایران بر بازار نفت

در این بین با وجود اینکه بیش از دو هفته از اعلام خبر توافق ایران و غرب گذشته و هیجانات ناشی از آن فروکش کرده است بازار نفت همچنان گوشه چشمی به اتفاقات کشورمان دارد. ایران اعلام کرده است در اولین گام بعد از رفع تحریم‌ها ۵۰۰ هزار بشکه به تولید خود خواهد افزود و حداکثر ۷ ماه بعد از برداشته شدن تحریم‌ها یک میلیون بیش از سطح کنونی به تولید نفت خود خواهد افزود. از سویی به گفته برخی منابع، به دلیل مشکل بازار‌یابی در دوران تحریم ایران بیش از ۵۰ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی به فروش نرسیده دارد که در نفتکش‌ها روی آب ذخیره شده است. بر همین اساس با رفع تحریم‌ها و رفع مشکلات بازاریابی حجم عظیمی از نفت از سوی ایران روانه بازارهای بین‌المللی خواهد شد و در کوتاه‌مدت بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.

اما در بلند‌مدت نیز ایران یکی از کشورهایی است که مستعد رشد قابل توجهی در عرضه نفت است. در حال حاضر با به توافق رسیدن با غرب، ایران مذاکرات فشرده‌ای را با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی آغاز کرده است، در آخرین اقدام شاهد سفر لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه به ایران بودیم که نوید بازگشت شرکت توتال، چهارمین غول بزرگ نفتی جهان را به همراه داشت. با جذب سرمایه و وارد کردن تکنولوژی در سال‌های آینده شاهد رشد قابل توجهی در میزان عرضه جهانی از سوی ایران خواهیم بود. بر اساس افق ۱۴۰۴ صنعت نفت کشور، ظرفیت تولید نفت ایران تا این سال به بیش از ۷ در‌صد از تولید جهانی خواهد رسید و ایران به جایگاه دومین تولیدکننده اوپک خواهد رسید؛ توافق با غرب تحقق این هدف را در دسترس‌تر از پیش قرار داده است.

شیل، تهدید قدیمی نفت

سال پیش افت قیمت نفت در پی افزایش تدریجی نفت در میادین نفتی شیل آمریکا رخ داد. در واقع با دسترسی به فناوری‌های نوین از سال ۲۰۰۵ میزان تولید نفت آمریکا روند رو به رشدی به خود گرفت و از سطح ۵ میلیون بشکه به حدود ۱۰ میلیون بشکه کنونی رسیده است، یعنی رشد حدود ۱۰۰ درصدی. اما با افت ۶۰ درصدی قیمت نفت و رسیدن آن به کف ۶ ساله در ماه ژانویه، سرمایه‌گذاری در میادین نفتی شیل رو به کاهش گذاشت، به‌طوری‌که طی ۲۹ هفته بیش از ۶۰ درصد از تعداد دکل‌های حفاری نفت این کشور کاسته شد با این وجود تاکنون کاهش محسوسی در میزان تولید نفت شیل رخ نداده است. از سویی هر بار با افزایش قیمت نفت، تولید نفت شیل صرفه اقتصادی می‌یابد و به تعداد دکل‌‌های حفاری افزوده می‌شود.

به‌طور مثال بر‌اساس آمار منتشر شده از سوی شرکت بیکرهیوز، در پی رشد قیمت نفت تا ماه ژوئن تعداد دکل‌ها نیز افزایش داشت به‌طوری‌که در هفته منتهی به ۱۷ جولای ۲۱ عدد به آنها افزوده شد. با وجود این پیش‌بینی می‌شود با کاهش مجدد قیمت نفت تعداد دکل‌ها نیز کاهش یابد.