متقاضیان گاز منتظر رفع تحریم‌ها

گروه نفت و پتروشیمی: برخی کارشناسان اعتقاد دارند که ایران بیش از آنکه کشوری نفتخیز به شمار آید کشوری گازی محسوب می‌شود. علاوه بر این به تازگی شرکت بریتیش‎‌پترولیوم در گزارش سالانه خود اعلام کرده است که ایران با دارا بودن ذخایری با حجم بیش از ۳۳ تریلیون مترمکعب بزرگ‌ترین کشور گازی جهان به شمار می‌آید. با این وجود ایران تا کنون به‌عنوان کشور صادر‌کننده گاز مطرح نبوده است. در واقع ایران با وجود داشتن بزرگ‌ترین‌ ذخایر گازی جهان، چهارمین کشور تولید‌کننده گاز است و علاوه بر این تا سال پیش تراز صادرات گاز منفی داشته است.


حال با به توافق رسیدن ایران و غرب و افزایش میزان تولید از میدان گازی پارس جنوبی با وجود اینکه گفته می‌شود کشورمان برای فروش نفت خام خود با مشکل مواجه است، اما پیش از رفع تحریم‌ها مشتریان گازی ایران برای خرید گاز صف کشیده‌اند. روز گذشته هیاتی‌ از عمان وارد تهران شدند تا آخرین گام‌های دریافت گاز از ایران را بردارند. علی کاملی، مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران با اعلام این خبر افزود: پس از توافق ایران و ١+٥ مذاکره با متقاضیان دریافت گاز از ایران افزایش یافته است و هم‌اکنون بسیاری از کشورها برای سرمایه‌گذاری در بخش بالادست و پایین دست بخش گاز اعلام آمادگی کردند و دریافت گاز از ایران را به‌صورت جدی‌تری دنبال می‌کنند.


برای صادرات گاز چند گزینه پیش روی ایران است، ایران اعلام کرده که صادرات گاز به کشورهای همسایه و آسیایی اولویت صادرات از طریق خط لوله هستند. علاوه بر این اروپا همواره به‌عنوان یکی از گزینه‌های مورد نظر مطرح است؛ هرچند که ایران بر خلاف طرف‌های اروپایی تمایل چندانی به انتقال گاز به اروپا از طریق خط لوله ندارد.


بهره‌برداری از مذاکرات مسقط

کمتر از یک سال پیش یکی از دورهای مهم مذاکرات ایران و گروه 1+5 بر سر مساله هسته‌ای کشورمان در مسقط عمان انجام شد. در آن زمان اعلام شد که عمان با هدف استحکام روابط با ایران، میزبانی مذاکرات هسته‌ای را به عهده گرفته است. از سویی شاهد سفر رئیس‌جمهور و وزیر نفت به این کشور بودیم. در همین سفرها بود که تصمیم به صادرات گاز ایران به عمان نهایی شد. عمان دارنده یکی از بزرگ‌تر‌ین کارخانه‎‌های ساخت ال‌ان‌جی جهان است که به دلیل کمبود خوراک با نصف ظرفیت خود کار می‌کند و با دریافت گاز ایران می‌تواند صادرات ال‌ان‌جی خود به اروپا را تقویت کند. در حالی که چند سالی از شروع مذاکرات ایران و این کشور بر سر صادرات گاز می‌‍‌گذرد، روز گذشته مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران از سفر هیات‌ عمانی به تهران برای نهایی کردن قرارداد صادرات گاز ایران خبر داد. کاملی در گفت‌وگو با «شانا» با بیان اینکه انتخاب مشاور ایرانی برای مطالعه خط لوله صادرات گاز ایران به عمان نهایی شده و هم‌اکنون کارهای قانونی آن برای سپردن این پروژه در حال انجام است، تصریح کرد: هم‌اکنون مشاور ایرانی مطالعه برای احداث خط لوله ٢٠٠ کیلومتری از کوه مبارک به بندر صحار عمان انتخاب شده و کارهای قانونی آن برای سپردن این پروژه در حال انجام است.


به گفته وی، این پروژه در دو بخش زمینی و دریایی تعریف شده است، بخش زمینی این پروژه از رودان به کوه مبارک به طول تقریبی ٢٠٠ کیلومتر و بخش دریایی از کوه مبارک به بندر صحار نیز ٢٠٠ کیلومتر است. وی افزود: طبق برنامه قرار است مطالعات مهندسی دو بخش دریایی و زمینی به‌صورت همزمان انجام شود تا خللی در اجرای این دو خط به وجود نیاید. براساس توافق سال ٢٠١٣ میان دو کشور، قرار است برای ١٥ سال روزانه ٢٨ میلیون مترمکعب گاز ایران از طریق یک خط لوله از بستر خلیج‌فارس به عمان صادر شود که ارزش بسیار بالایی دارد و سبب تحکیم روابط دو کشور می‌شود.


هند بر سر دوراهی خشکی و دریا

هفته پیش ایران میزبان هیات‌ اقتصادی از هند بود. علاوه بر مذاکراتی که درخصوص چگونگی بازگشت بدهی‌های ایران در این سفر انجام شد، هندی‌ها برای دریافت گاز از ایران ابراز علاقه کردند.


مذاکرات ایران و هند برای صادرات گاز سابقه طولانی دارد که برخی کارشناسان این مذاکرات را بلند‌مدت‌ترین مذاکرات کل تاریخ ایران می‌دانند. در ابتدا قرار بر این بود که صادرات گاز به هند از طریق خاک پاکستان انجام شود و پاکستان نیز به‌عنوان کشوری که بر سر این خط لوله قرار دارد مقداری از آن برداشت کند. هدف این بود که این خط لوله که آی‌پی‌آی یا صلح نامیده می‌شد، علاوه بر اینکه گاز مورد نیاز کشورهای هند و پاکستان را تامین کند روابط سیاسی هند و پاکستان را تحکیم بخشد. اما با شدت گرفتن اختلاف بین این دو کشور و شروع تحریم‌های ایران هند اعلام کرد که از این مذاکرات کنار کشیده و تمایلی به دریافت گاز ایران ندارد.


حال با رسیدن به توافق ایران و غرب و نزدیک شدن به رفع تحریم‌ها هند دوباره ایران را به‌عنوان یکی از منابع تامین گاز مورد نیازش در نظر گرفته است. در سفر اخیر هیات‌ هندی به ایران مسوولان این کشور اعلام کردند که علاقه‌مند به دریافت گاز ایران از طریق مسیری مستقل از پاکستان و از طریق دریا هستند. در صورت توافق نهایی ایران و هند، گاز ایران از طریق خط لوله ١٤٠٠ کیلومتری زیردریایی به هندوستان صادر می‌شود. از سویی به تازگی روزنامه اکونومیک تایمز چاپ دهلی نو اعلام کرد که هند قصد دارد پروژه ٧ میلیارد دلاری خط لوله گاز ایران به پاکستان و هند را احیا کند. به گزارش این روزنامه، یک مقام ارشد وزارت نفت هند قرار است در صدر یک هیات‌ اقتصادی متشکل از مدیران صنعتی این کشور به‌زودی از ایران دیدن کند و در مورد احیای خط لوله صلح با مقام‌های ایرانی به مذاکره بنشیند.


در این بین مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران پیش از این درخصوص احتمال پیوستن هند به خط لوله آی‌پی گفت: با استنباطی که از هندی‌ها دارم تصور نمی‌کنم که آنها به این پروژه بپیوندند. سابقه اختلاف مرزی و جنگ‌های گذشته بین دو کشور پاکستان و هند سبب شد تا هندی‌ها ترجیح دهند از یک خط لوله کاملا مستقل برای دریافت گاز ایران استفاده کنند.


در حالی که ایران قسمتی از خط لوله صادرات گاز به پاکستان را که در خاک ایران قرار دارد تکمیل کرده است اما پاکستان به بهانه تحریم‌ها هنوز ساخت خط لوله در خاک خود را آغاز نکرده است. در متن قرارداد صادرات گاز به پاکستان مقرر شده است که تا 31 دسامبر 2014 کار ساخت خط لوله در هر دو کشور به پایان برسد و هر کشوری که در انجام این امر موفق نبود به طرف مقابل غرامت بپردازد، با این وجود هیچ واکنشی از سوی مقامات کشورمان درخصوص دریافت غرامت از طرف پاکستانی انجام نشده است.


گاز ایران منتظر امنیت عراق

در این بین عراق نیز با وجود ذخایر بزرگ گازی، مشتری گاز ایران است. این کشور به دلیل مشکلات داخلی از طرح توسعه ذخایر گازی خود بازمانده است بر همین اساس قرارداد دریافت گاز از ایران را به امضا رسانده است. در حالی که اعلام می‌شود کار ساخت این خط لوله به پایان رسیده است اما هنوز صادرات گاز به این کشور به دلیل مشکل امنیت آغاز نشده است. صادرات گاز به بغداد از روزانه ۴ میلیون مترمکعب آغاز و تا ٣٥ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر ایران به بصره نیز گاز صادر خواهد کرد. صادرات گاز به این شهر از حجم روزانه ۵ میلیون مترمکعب آغاز و سرانجام به ٣٠ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد و مدت این قرارداد نیز ٦ ساله است.


تبدیل ترکیه به هاب انرژی با گاز ایران

ترکیه قدیمی‌ترین مشتری گاز ایران است. براساس قرارداد ٢٥ ساله‌ای که ایران و ترکیه در‌ سال ١٩٩٦ برای صادرات سالانه تا ١٠‌میلیارد مترمکعب گاز امضا کردند، از‌ سال ٢٠٠٢ ایران روزانه به این کشور حدود 25 میلیون متر مکعب گاز صادر می‌کند به‌طوری که ایران در‌ سال ٢٠١٣ با صدور حدود ٨‌میلیارد مترمکعب، پس از روسیه دومین تامین‌کننده گاز ترکیه شد. این کشور قصد دارد با رفع تحریم‌ها، ایران را به‌عنوان یکی از منابع اصلی تامین‌کننده گاز خط لوله ترنس آناتولی در نظر دارد و به دنبال آن است که با تخفیف بیشتر میزان واردات خود از ایران را افزایش دهد.


این روزها به دلیل برخی تحرکات تروریستی این خط لوله در خاک ترکیه منفجر و انتقال گاز به این کشور قطع شده است. مقامات اعلام کرده‌اند حداکثر تا ۱۰روز آینده انتقال گاز به ترکیه از سر گرفته خواهد شد.


اروپا به دنبال گاز ایران

طی دو سال اخیر با افزایش امید به مذاکرات هسته‌ای و احتمال توافق ایران و غرب اروپایی‌ها برای خرید گاز کشورمان ابراز علاقه کرده‌اند. روسیه مهم‌ترین‌ منبع گاز مورد نیاز اروپا است. این کشور روزانه حدود 400 میلیون متر مکعب به قاره سبز گاز صادر می‌کند. با افزایش مشکلات بین روسیه و اروپا بر سر مسائل اوکراین و استفاده روسیه از گاز صادراتی به‌عنوان عامل فشار و تهدید اروپا به قطع گاز، کشورهای اروپایی بیش از گذشته به دنبال گاز ایران هستند. این در حالی است که مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله به‌صرفه نیست و ایران تنها از طریق ال‌ان‌جی به این قاره گاز صادر خواهد کرد.


روز گذشته مدیر عامل شرکت ملی صادرات گاز ایران با بیان اینکه پس از توافق ایران و ١+٥ مذاکره با متقاضیان دریافت گاز از ایران افزایش یافته است، اعلام کرد: شرکت‌های اروپایی در جمع متقاضیان دریافت گاز ایران حضور یافته‌اند. اما به گفته وی برای ایران اولویت نخست صادرات گاز، کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند، هرچند بازار گاز اروپا را نمی‌توان نادیده گرفت، اما با توجه به اولویت ها، صادرات گاز به اروپا در مراحل بعدی قرار دارد.