جرقه اولیه افزایش صادرات نفت ایران
گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: در هفته‌ای که گذشت نفت چه در بازارهای جهانی و چه در بخش داخلی شاهد اتفاقات بزرگی بود که در صدر تمام آنها خبر توافق ایران و غرب بر سر مساله هسته‌ای قرار گرفته بود. در پی انتشار این اخبار قیمت نفت برای سومین هفته پیاپی روند نزولی پیدا کرد. طی این یک هفته نفت برنت در این هفته با افت 63/ 1 دلاری معادل 8/ 2 درصد از قیمت 73/ 58 دلار به 1/ 57 دلار بر بشکه رسید. قیمت نفت خام آمریکا نیز 85/ 1 دلار معادل 5/ 3 درصد کاهش یافت و از بهای 74/ 52 دلار به 89/ 50 دلار در هر بشکه رسید.

در پی انتشار خبر توافق ایران و گروه ۱+۵ بر سر مساله‌ هسته‌ای کشورمان گمانه‌زنی‌ها در خصوص چگونگی و زمان بندی بازگشت نفت ایران به بازارهای بین‌المللی شدت گرفت. در آخرین روزهای کاری هفته میلادی گذشته خبرگزاری رویترز اعلام کرد که اولین محموله نفت ذخیره شده ایران روانه بازارهای شرق آسیا شده است. هرچند که برخی کارشناسان بازگشت ایران به بازار نفت را تدریجی و نیازمند زمان می‌دانند، اما نفت‌های ذخیره شده ایران می‌تواند تا پیش از زمان افزایش تولید از چاه‌های نفتی صادرات نفت ایران را سریع‌تر افزایش دهد. در این بین با وجود اینکه ایران در آخرین نشست معمول اوپک به ۱۱ عضو دیگر این سازمان اعلام کرد که با رفع تحریم‌ها صادرات نفت خود را ۵۰۰ هزار بشکه و ۶ ماه بعد از رفع تحریم‌ها به میزان پیش از تحریم‌ها بازخواهد گشت و از دیگر اعضا خواست که برای نفت کشورمان جا باز کند، اما به نظر می‌رسد تنها بعد از اعلام خبر قطعی توافق، کشورهای اوپکی به فکر چاره‌جویی برای بازگشت نفت ایران شده‌اند. در این راستا وزیر انرژی نیجریه اعلام کرده است که احتمال دارد خواهان نشست اضطراری برای بررسی افزایش تولید نفت ایران شود.


اولین محموله نفت ذخیره شده ایران صادر شد

روز پنج‌شنبه خبرگزاری رویترز به‌نقل از منابع آگاه اعلام کرد که اولین محموله نفت ایران بعد از توافق با غرب راهی آسیای شرقی شده است، اما این خبر زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که در ادامه این خبر اعلام می‌شود این محموله بیش از 7 ماه روی آب‌های ایران ذخیره شده بوده و بعد از ماه‌ها راهی بازار شده است.


بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان اعلام کرده است که بلافاصله بعد از رفع تحریم‌ها ایران قادر است ۵۰۰ هزار بشکه به تولید نفت خود بیفزاید. علاوه‌بر این برخی کارشناسان بین‌المللی حجم نفت ذخیره شده ایران روی آب را بیش از ۵۰میلیون بشکه برآورد کرده‌اند، بنابراین حتی اگر تحریم‌ها چهار ماه بعد لغو شود و به عبارتی ایران چهار ماه بعد بتواند افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای در تولید روزانه نفت خود لحاظ کند، پیش از آن با نفت‌های ذخیره شده خود می‌تواند روزانه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه بر صادرات نفتش بیفزاید؛ بنابراین درصورتی که آمار نفت ذخیره شده ایران درست باشد ایران پیش از رفع تحریم‌ها می‌تواند روی بازار نفت اثر بگذارد و قیمت‌ها را کاهش دهد. هرچند که ذخیره‌سازی این مقدار نفت از سوی مقامات نفتی کشورمان رد شده است.


بر اساس گزارش رویترز، اطلاعات حاصله در روز پنج‌شنبه نشان داد که یک نفتکش غول پیکر ایرانی با 2میلیون بشکه نفت پس از اینکه ماه‌ها در آب‌های ایران لنگر انداخته بود، در حال حرکت به‌سمت شرق آسیا است. این اولین محموله نفت ذخیره شده ایران روی دریاست که پس از توافق روانه بازار می‌شود. به‌گفته یک منبع آگاه، سوپرتانکر «استارلا» که ظرفیت آن کاملا پر است و به شرکت ملی نفتکش ایران تعلق دارد از 12 دسامبر سال 2014 برای ذخیره‌سازی نفت خام مورد استفاده قرار گرفته است. این منبع که رفت‌وآمد تانکرها را رصد می‌کند، گفت: بین تانکرهایی که ایران روی آب دارد و از آنها به‌عنوان مخزن ذخیره‌سازی نفت استفاده می‌کند، این اولین تانکری است که نفت ذخیره شده در آن به فروش می‌رسد و راهی آب‌های آزاد شده است.


آمارهای کشتیرانی تامسون رویترز ایکون نشان داد که این کشتی از طریق دریای عمان به‌سمت سنگاپور در حرکت است. تا اوایل هفته پیش سوپرتانکر استارلا در منطقه خور فکان که معمولا انتقال کشتی به کشتی نفت در آنجا صورت می‌گیرد لنگر انداخته بود.


این گزارش در ادامه افزوده است: مشخص نیست که آیا محموله دو میلیون بشکه‌ای این تانکر به فروش رفته یا نه و اینکه آیا این معامله پس از توافق هسته‌ای اتفاق افتاده است یا نه؛ اما پس از ماه‌ها معطل ماندن تانکرهای نفتی ایران و ذخیره 50 میلیون بشکه نفت روی دریا این یک اتفاق مهم محسوب می‌شود.


این خبرگزاری در گزارشی به بررسی چگونگی افزایش صادرات و تولید نفت ایران پرداخت و اعلام کرد که افزایش تولید نفت ایران در چهار مرحله انجام می‌شود که هر کدام از این مراحل ممکن است از چند هفته تا پنج سال یا بیشتر به طول بینجامد.در مرحله اول، ایران احتمالا نفت و میعانات ذخیره شده خود را که در مدت تحریم‌ها نتوانسته به فروش برساند راهی بازار خواهد کرد. در مرحله دوم، تولید از چاه‌هایی را که به‌دلیل تحریم‌ها مجبور به بستن آنها شده بود، آغاز خواهد کرد. در مرحله سوم، ایران تلاش خواهد کرد تا با کاهش طبیعی نفت چاه‌های خود مقابله کند و تولید از میادین فعلی را از طریق تزریق گاز افزایش دهد اما در مرحله چهارم، ایران تلاش خواهد کرد تولید در میادین جدید را که قبلا شناسایی شده، اما تولید در آنها آغاز نشده را شروع کند و به دنبال اکتشاف میادین جدیدتر باشد. مرحله چهارم که از طریق جذب سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی انجام خواهد گرفت، به بیش از ۵ سال زمان نیاز خواهد داشت.


نگرانی جدید کشورهای اوپکی؛ بازگشت نفت ایران

زنگنه در نشست 167 اوپک که خرداد ماه در وین برگزار شد به 11 همتای دیگر خود در این سازمان برنامه افزایش تولید نفت ایران را اعلام کرد و از این کشورها خواست برای افزایش تولید نفت ایران آماده شده و برای آن جا باز کنند. در آن زمان علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی به خبرگزاری‌ها گفت که نگران بازگشت نفت ایران نیست.


طی دو ماهی که از این نشست گذشته است هیچ اقدامی از سوی کشورهای عضو اوپک که نشان‌دهنده آماده شدن این کشورها برای بازگشت نفت ایران باشد، دیده نشده است و برعکس تولید نفت این کشورها در دو ماه گذشته به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. عربستان که بعد از سال‌ها تولید نفت خود را به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز رسانده است و عراق نیز رکورد تولید خود را شکسته و بیش از ۴ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند و با وجود اینکه سقف تولید این سازمان ۳۰ میلیون بشکه در روز تعیین شده است اما اعضای این سازمان در حال حاضر نزدیک به ۳۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند.


حال با اعلام توافق ایران و غرب و احتمال افزایش تولید نفت ایران در ماه‌های آینده، به نظر می‌رسد کشورهای عضو اوپک افزایش تولید نفت ایران را جدی‌تر از قبل گرفته‌اند. در همین رابطه نیز خبرگزاری رسمی ای‌پی‌اس الجزایر به نقل از صالح خبری، وزیر انرژی و معادن الجزایر اعلام کرد: احتمال می‌رود الجزایر خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده اوپک برای بررسی وضع کنونی شود. خبری می‌گوید: با در نظر گرفتن اوضاع کنونی بازارهای جهانی نفت خام به‌ویژه افت قیمت‌های جهانی این ماده، در صورت نیاز ما درخواست یک نشست اضطراری را خواهیم داد. در عین حال آلکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه اعلام کرده است مقامات مسکو و دبیرکل اوپک 30 ژوئیه با هم دیدار خواهند داشت و درباره بازار نفت و افزایش تولید ایران گفت‌و‌گو خواهند کرد.


تحلیلگران می‌گویند: بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی پس از توافق هسته‌ای، اگرچه ممکن است باعث ایجاد تنش‌های تازه بین اعضای اوپک شود اما در عین حال به تقویت استراتژی عرضه از سوی این سازمان منجر خواهد شد.


به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری فرانسه، براساس توافق ایران و غرب تحریم‌هایی که باعث کاهش صادرات نفت ایران شده، لغو خواهد شد و میلیاردها دلار از دارایی‌های مسدود شده این کشور آزاد خواهد شد. براساس آمار چارلز رابرتسون، اقتصاددان بانک سرمایه‌گذاری رنسانس کاپیتال، صادرات نفت ایران می‌تواند از روزانه یک میلیون و 600 هزار بشکه در سال 2014 (به همراه میعانات گازی) به حدود روزانه دو میلیون و 400 هزار بشکه در سال 2016 برسد. تحلیلگران می‌گویند، اعضای فقیرتر اوپک شامل آنگولا، الجزایر و ونزوئلا که بودجه آنها به‌شدت به درآمدهای نفتی وابسته است، ممکن است دوباره برای کاهش تولید و حمایت از قیمت‌ها تلاش کنند. تولیدکنندگان ثروتمندتر خلیج فارس تحت هدایت عربستان همچنان مشتاق به حفظ سهم بازار ارزشمند اوپک و بیرون راندن تولیدکنندگان پرهزینه نفت شیل آمریکایی از بازار به‌وسیله پایین آوردن قیمت نفت هستند.


آن‌لویی‌هیتل از موسسه مشاور انرژی وودمکنزی به خبرگزاری فرانسه گفت: مشخصا بین کشورها درباره سیاست جدید حفظ سهم بازار اختلاف وجود دارد، بنابراین نشست اوپک جنجالی خواهد شد و برای برگزاری یک نشست اضطراری قبل از دسامبر فشار وجود خواهد داشت.