گروه نفت و پتروشیمی: بازار نفت روزهای کم‌رمقی را سپری می‌کند. از سویی شاهد کاهش تولید نفت شیل هستیم که مهم‌ترین‌ عامل سقوط قیمت‌ها طی یک‌سال گذشته است و از سوی دیگر اوپک با قدرت درحال افزایش تولید است، اما در سمت تقاضا نیز وضعیت بر همین منوال است، از سویی شاهد رشد تقاضای فصلی در آمریکا هستیم و از سوی دیگر آمارهای جدید از بزرگ‌ترین اقتصادهای آسیا، چین و ژاپن خبر از افت تقاضا در بازارهای آسیایی دارد. مشکلات یونان و اتحادیه اروپا نیز احتمال بحرانی شدن اقتصاد قاره سبز و افت تقاضا در این منطقه را تقویت کرده است. با تمام این اوصاف بازار نفت ترجیح داده است عاری از حرکت‌های هیجانی یک ماه گذشته خود را حول و حوش ۶۰ دلار بگذراند. روزگذشته نیز بازار تحت تاثیر کاهش تقاضای چین و ژاپن افت کرد، اما همچنان در محدوده ۶۰ دلار باقی ماند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۴ به وقت تهران)، قیمت نفت نسبت به روز پیش از آن کاهش یافت. نفت خام آمریکا با ۲۸ سنت افت به ۱۰/ ۶۰ دلار بر بشکه رسید. نفت برنت نیز در بازار آیس لندن شاهد افت ۳ سنتی بود و هر بشکه از این نوع نفت ۳۲/ ۶۳ دلار معامله شد. در عین حال براساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت رسمی اوپک قیمت سبد نفتی این سازمان در روز جمعه، ۱۵ ژوئن ۶۲ سنت کاهش یافته و به ۳۶/ ۵۹ دلار رسید. قیمت این نفت در ششمین روز ماه میلادی پیش، ماه مه به ۹۶/ ۶۴ دلار رسید که بیشترین رقم از ابتدای سال ۲۰۱۵ تا کنون بوده است. در این بین با نزدیک شدن به روز چهارشنبه که اداره اطلاعات انرژی آمریکا تغییرات هفتگی حجم ذخایر این کشور را اعلام می‌کند، برآوردها از حجم این ذخایر شروع شده است. رویترز بر اساس یک نظرسنجی اعلام کرد حجم ذخایر آمریکا هفته گذشته ۸/ ۱میلیون بشکه کاهش یافته است. کارشناسان بر این باورند که روز گذشته برآورد کاهشی از حجم ذخایر آمریکا از افت بیشتر قیمت نفت جلوگیری کرد.

مازاد عرضه، تهدید اصلی بازار نفت

عربستان ۶ ماه پیش در نشست ۱۶۶ اوپک اعلام کرد که تصمیم گرفته است به رقابت با تولیدکنندگان غیر اوپکی پرداخته و تولید خود را کاهش ندهد. در واقع سعودی‌ها معتقد بودند که با کاهش تولید نفت تنها سهم کشورهای اوپکی از بازار نفت کاهش می‌یابد و با افزایش قیمت نفت تولید نفت نامتعارف از جمله نقت شیل و ماسه‌ای همچنان با سرعت ادامه می‌یابد و قیمت‌ها دوباره افت می‌کند و در این میان تنها اوپک بخشی از سهم خود را از بازار نفت از دست داده است. حال بعد از ۶ ماه از اعلام این تصمیم به تازگی علائمی مبنی بر توقف رشد تولید نفت شیل آمریکا دیده شده است. بر اساس آخرین داده‌های منتشر شده توسط جی مورگان تولید نفت این کشور در هفته گذشته روند رو به کاهش خود را آغاز کرده است. تصمیمی که همه بازار برای آن بیش از ۶ ماه منتظر بودند حالا محقق شده است؛ اما در این بین تولید کشورهای اوپک به شدت افزایش داشته است و این کشورها به شکل بی‌سابقه‌ای تولید نفت خود را افزایش داده‌اند و همین عامل از تاثیر کاهش تولید نفت آمریکا بر بازار کاسته و در واقع آن را خنثی کرده است.

بر‌اساس آخرین آمار تولید نفت اوپک در حال حاضر به بیش از ۳۱ میلیون بشکه در روز رسیده است که این میزان بیش از یک میلیون بشکه از سقف تولید شده در این سازمان بیشتر است. در واقع زمانی که اعضای این سازمان تصمیم گرفته‌اند در مجموع ۳۰ میلیون بشکه نفت تولید کنند اما به دلیل اینکه ۱۲ عضو این سازمان سهمیه تولیدی ندارند تنها در رقابتی شدید به افزایش تولید خود اقدام کرده‌اند.

در این بین ایران نیز در آستانه اتمام مهلت توافق جامع با گروه ۱+۵ قرار دارد و تنها حدود یک هفته زمان تا ضرب‌الاجل ۳۰ ژوئن باقی است و در این میان خبرهای مثبتی مبنی به رسیدن به توافق از این نشست‌ها به گوش می‌رسد. مسوولان نفتی کشورمان اعلام کرده‌اند با حصول توافق و رفع تحریم‌ها در زمان کوتاهی تولید خود را افزایش می‌دهند. بیژن زنگنه در این خصوص گفته است که در مرحله اول یک ماه بعد از توافق حدود ۵۰۰ هزار بشکه و در مرحله بعدی ۶ تا ۷ ماه بعد از رفع تحریم‌ها یک میلیون بشکه به تولید روزانه نفت کشور اضافه خواهد شد. هرچند ایران در نشست اخیر اوپک به این سازمان برنامه افزایش تولید خود را اعلام کرد و انتظار دارد که دیگر کشورهای این سازمان برای بازگشت بشکه‌های نفت ایران جا باز کنند و از تولید خود بکاهند، اما بسیاری از کارشناسان بین‌المللی با توجه به رشد تولید نفت عربستان و دیگر کشورهای اوپکی چنین چیزی را غیر ممکن می‌دانند و معتقدند در صورت افزایش تولید نفت ایران قیمت نفت کاهش پیدا خواهد کرد چراکه بازار با مازاد عرضه بیش از پیش مواجه خواهد شد.

تقاضای نفت کاهش می‌یابد؟

ابهام و تناقض تنها در سمت عرضه بازار نفت نیست، بلکه در سمت تقاضا نیز تعارضاتی وجود دارد. در چند ماه اخیر همه منابع اعلام کردند که طی ۶ ماه آخر سال ۲۰۱۵ شاهد رشد تقاضا در بازار نفت خواهیم بود که همین از میزان مازاد عرضه در بازار نفت خواهد کاست. از طرفی به دلیل قرار گرفتن در فصل گرما تقاضای نفت افزایش می‌یابد؛ چراکه از سویی مصرف برق به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی افزایش می‌یابد به همین دلیل نیروگاه‌ها به سوخت بیشتری برای تولید برق نیاز دارند. از سوی دیگر به دلیل تعطیلات تابستانی به حجم مسافرت‌ها اضافه خواهد شد که این به افزایش مصرف بنزین منجر خواهد شد؛ اما علاوه بر رشد فصلی تقاضای نفت خام در کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آسیایی شاهد افزایش رشد اقتصادی و بعضا خروج از رکود در این کشورها از جمله ژاپن بودیم.

روز گذشته آمار شاخص خرید مدیران (PMI) چین اعلام شد هرچند که این آمار افزایشی بود اما با قرار گرفتن روی ۶/ ۴۹ همچنان زیر ۵۰ بود. قرار گرفتن PMI زیر ۵۰ نشان از ضعف اقتصادی و کاهش تقاضا برای نفت دارد. PMI ژاپن، دیگر اقتصاد برتر آسیا نیز زیر مرز ۵۰ قرار دارد. این مساله موجب کاهش تقاضای نفت در بازارهای آسیایی و افت قیمت نفت در این بازار شده است.

در این بین اتحادیه اروپا که در چند ماه اخیر توانسته قدری تورم خود را بالا ببرد و از رکود فاصله بگیرد درگیر مسائل یونان و خطر تضعیف پایه‌های این سازمان شده است. با روی کار آمدن حزب چپگرای حزب سیریزا به رهبری آلکسیس سیپراس یونان اعلام کرد که حاضر نیست طرح ریاضت اقتصادی را دنبال کند. در صورتی که یونان با اتحادیه اروپا و کشورهای وام‌دهنده به این کشور به توافق نرسد از این اتحادیه خارج خواهد شد. این در حالی است که کشورهایی نظیر ایتالیا و اسپانیا نیز وضعی مشابه یونان دارند و خروج یونان از این اتحادیه می‌تواند منجر به خروج این کشورها و از هم‌پاشیدن اتحادیه اروپا شود. وقوع چنین مساله‌ای در شرایطی که اقتصاد اروپا قدرت چندانی ندارد می‌تواند وضعیت این قاره را بحرانی کند. در حال حاضر مذاکرات یونان با اتحادیه اروپا ادامه دارد. این کشور بسته پیشنهادی به کشورهای وام دهنده ارائه داده است. هرچند که خبرهای مثبتی از این مذاکرات به گوش می‌رسد اما سایه خطر خروج یونان از اتحادیه اروپا همچنان بازار نفت را تهدید می‌کند. در این بین با نزدیک شدن به روز چهارشنبه، روزی که اداره اطلاعات انرژی آمریکا تغییرات هفتگی حجم ذخایر این کشور را اعلام می‌کند، برآوردها از حجم این ذخایر شروع شده است. رویترز بر‌اساس یک نظرسنجی اعلام کرد حجم ذخایر آمریکا هفته گذشته ۸/ ۱ میلیون بشکه کاهش یافته است. کارشناسان بر این باورند که روز گذشته برآورد کاهشی از حجم ذخایر آمریکا از افت بیشتر قیمت نفت جلوگیری کرد.

حرکت نفت حول قیمت تعادلی