الهام بادپا (بیتا) *
تحلیلگر بازارهای جهانی

در هفته گذشته همان‌طور که انتظار می‌رفت نشست ماهانه اوپک به‌عنوان تاثیرگذارترین محرک افت بهای نفت در این بازه زمانی، نتیجه غیرمنتظره‌ای در پی نداشت و در واقع اگرچه پس از اعلام خبر تولید اوپک در همان سطح ۳۰ میلیون بشکه قبلی، بهای این کالای استراتژیک تا ۹۲/ ۶۰ دلار افزایش یافت، اما مجددا معطوف شدن توجه بازار به اوضاع اقتصادی آمریکا و کاهش دکل‌های حفاری آن موجب بازگشت قیمت شد. به این ترتیب بعد از ۱۱ ماه روند افزایشی در بازار نفت، هفته گذشته شاهد سیر نزولی این محصول بودیم.

در مبنای هفتگی قیمت نفت برنت و WTI به ترتیب با ۴۹/ ۳ و ۲۲/ ۲ درصد کاهش در حدود ۳۱/ ۶۳ و ۱۳/ ۵۹ دلار بسته شدند و در حالی نگرانی‌ها از تشدید مازاد عرضه در صورت تولید اوپک در سطح بالای فعلی، انتشار گزارش‌های نه چندان مطلوبی از وضعیت اقتصادی کشورهای آسیایی همچون چین و کره جنوبی، رشد شاخص دلار، افزوده شدن بر تولید عراق و احتمال افزایش تولید نفت شیل آمریکا در صورت تداوم معاملات در قیمت‌های فعلی فشار رو به پایینی بر بهای نفت وارد ساخته، رشد قوی تقاضا از سوی پالایشگاه‌ها، افزایش مصرف سوخت در اروپا و نیز اعلام خبرهای رضایت بخشی از اوضاع آمریکا بر بهای کالای مذکور افزود. در این هفته نه تنها کسی انتظار نداشت اوپک از میزان تولید خود بکاهد بلکه برخی از بانک‌ها از جمله مورگان استنلی حتی بر این باور بودند نهاد مزبور بر عرضه خود خواهد افزود، چراکه طی چند ماه اخیر بیش از حد تعیین شده تولید کرده است.

دراین بین علی‌النعیمی، وزیر نفت عربستان، به تعادل رسیدن بازار را به دلیل وجود مازاد عرضه زمانبر خواند و بیان کرد کاهش تولید و بهبود تقاضا برای نفت در نیمه دوم سال اتفاق خواهد افتاد که خود نشانه‌ای دال بر نتیجه‌بخش بودن استراتژی عربستان در دفاع از سهمش در بازار خواهد بود. در این میان برخی دیگر از مقامات رسمی اوپک از نفت ۷۰-۸۰ دلاری در ماه‌های آینده و سال ۲۰۱۶ خبر دادند و رشد تقاضا در ایالات متحده آمریکا در پی افزایش مسافرت‌های جاده‌ای در فصل تابستان را در تقویت مصرف نفت موثر دانستند.

به‌طور کلی در شرایطی به‌سر می‌بریم که با وجود افت قیمت، عرضه عربستان سعودی نه‌تنها زیاد بوده، بلکه حتی تلاش می‌کند همراستا با بهبود تقاضا بر آن بیفزاید. در واقع این کشور ظاهرا چندان نگران کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی نیست و تحویل سوخت به اقتصادهای رو به رشد اهمیت بیشتری برایش دارد. درحال‌حاضر عرضه عربستان روز‌به‌روز در حال افزایش بوده و در ماه‌های اخیر نزدیک به بالاترین سطح خود از سال ۱۹۸۰ رسیده است.

می‌توان گفت اوپک نگران از دست دادن سهم خود در بازار نفت است و در حالی‌که تولید عربستان‌سعودی ۲۵/ ۱۰ میلیون تن گزارش شده، عرضه سازمان مزبور نیز در ماه مه ‌با ۶۷ هزار بشکه افزایش به ۵۷/ ۳۱ میلیون و بالاترین سطح خود در ۵/ ۲ سال اخیر رسیده است. ناگفته نماند عراق هم به‌عنوان دومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک، بر تولید خود ۱۹۷ هزار بشکه افزوده و آن را تا ۸۷/ ۳ میلیون بشکه در روز افزایش داده است.

در این بین بر‌اساس گزارش هفتگی مرکز اطلاعات انرژی آمریکا، موجودی نفت این کشور در هفته منتهی به۲۹مه ۹/ ۱ میلیون بشکه تنزل یافت، همچنین بااینکه در هفته یادشده تولید نفت آمریکا با ۲۰ هزار بشکه تغییر تا ۵۹/ ۹ میلیون بشکه افزایش یافت، از تعداد دکل‌ها برای بیست‌وششمین هفته متوالی کاسته شد و به ۶۴۲ و کمترین سطح خود از اوت ۲۰۱۰ رسید.

اما به دلیل وجود عواملی همچون بالا بودن مالیات و یوروی ضعیف در اروپا، ریزش بهای نفت نتوانسته است تاثیر چشمگیری بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه پولی یورو بگذارد؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان بازار معتقدند فدرال رزرو در پی بهبود اوضاع اقتصادی آمریکا، نرخ بهره خود را در ماه سپتامبر تغییر مثبت خواهد داد که با تقویت دلار، اثری کاهشی در بهای نفت خواهد داشت.

نظرات کارشناسی برخی از موسسات معتبر درخصوص بازار نفت

مورگان استنلی نگران عوامل بنیادی و تاثیر منفی آنها بر قیمت نفت در نیمه دوم سال ۲۰۱۵ و سال ۲۰۱۶، بعد از رشد سریع بهای این کالا از ماه ژانویه بوده و معتقد است ظاهرا بازار از افزایش تولید اوپک و احتمالا ایران راضی است. در این میان وی معتقد است مصرف نفت پالایشگاه‌ها در سه ماهه سوم سال بیشتر خواهد شد که می‌تواند همراه با کند شدن روند افزایشی تولید نفت آمریکا از محرک‌های تقویت بهای نفت باشد.

بنا‌بر نظرسنجی انجام شده از تحلیلگران رویترز امکان دارد بهای نفت به خاطر عرضه فراوان آن از سوی تولیدکنندگان خاورمیانه و رشد تولید نفت شیل آمریکا برای بقیه سال در سطح نسبتا پایینی باقی بماند. بنابر این پیش‌بینی، میانگین بهای نفت برنت در سال ۲۰۱۵ حدود ۶۰/ ۶۱ دلار و به مراتب کمتر از ۱۰۰ دلار سال ۲۰۱۴ و برای سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ به ترتیب ۹۰/ ۷۰ و ۹۰/ ۷۵ دلار خواهد بود. همچنین این تیم قیمت WTI برای سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ را به ترتیب ۶/ ۵۵ و ۹/ ۶۵دلار برآورد کرده است.

درحالی‌که بانک UBS انتظار بهای ۲۵/ ۵۶ دلاری را برای نفت برنت در سال جاری دارد، گلدمن ساکس می‌گوید با وجود کاهش دکل‌های حفاری فعال، رشد تولید نفت آمریکا در سه ماه چهارم سال ۱۵۵ هزار بشکه بالاتر از دوره مشابه آن در سال ۲۰۱۴ خواهد بود.

مدیر عامل شرکت نفتی بی‌پی امیدی به بهبود بهای ‌نفت ندارد و بر این باور است که مازاد عرضه در بازار موجب می‌شود قیمت برای مدتی طولانی در سطح پایین فعلی باقی بماند. مدیر اسبق بخش تحقیقات اوپک (در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳) نیز برآورد کرده است به خاطر رشد عرضه عراق و ایران قیمت تا پایان سال ۲۰۱۵ تا ۴۰ دلار تنزل خواهد یافت. از نظر وی تولید نفت شیل آمریکا به ثبات خواهد رسید و با توجه به افت مصرف، بهای نفت برنت در سه ماه چهارم سال بین ۴۰ تا ۵۰ دلار در نوسان خواهد بود.بانک فرانسوی سوسیته جنرال هم برآورد خود از بهای نفت در سال ۲۰۱۵ را افزایش داد و پیش‌بینی کرد میانگین قیمت نفت برنت و WTI در سه ماه سوم به ترتیب به ۶۵ و ۳/ ۶۲ دلار برسد. برای کل سال ۲۰۱۵ نیز انتظار می‌رود بهای این دو نفت به ۶۰ و ۶/ ۵۶ دلار برسد. این بانک کاهش تولید نفت آمریکا را عامل برقراری تعادل در بازار می‌داند و معتقد است سازمان اوپک با حفظ استراتژی قبلی به رشد سهم خود در بازار کمک کرده و نهایتا شاهد کاهش تولید کشورهای غیراوپکی مخصوصا آمریکا خواهیم بود.

موسسه مشاوره انرژی وود مکنزی انتظار دارد میانگین بهای نفت برنت برای سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب به ۶۰ و ۷۰ دلار برسد. به علاوه این موسسه برآورد کرده است میزان افزایش تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۰۰ هزار بشکه و کمتر از یک میلیون بشکه در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ باشد. همچنین درحالی‌که به عقیده فایننشال تایمز عربستان سعودی و هم‌پیمانانش متقاعد شده‌اند سیاست عرضه نفت بدون ایجاد محدودیت به رشد تقاضا و کاهش عرضه تولیدکنندگانی که هزینه زیادی دارند، مانند آمریکا، کمک می‌کند، تحلیلگر بی‌ان‌پی پاریباس هم نتیجه تصمیم اخیر اوپک را چیزی جز تشدید مازاد در بازارهای جهانی ندانست و اظهار کرد برقراری تعادل در بازار زمان زیادی خواهد برد.

بازار نفت برنت در هفته پیش رو

از آنجاکه کشورهای عضو اوپک به ‌رغم مازاد عرضه‌ای که در بازار وجود دارد همچنان به تولید خود در سطح بالا ادامه خواهند داد بعید به نظر می‌رسد بهبود قابل توجهی در بهای نفت حداقل تا یک سال آینده اتفاق افتد.

به علاوه اگرچه از تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا نسبت به ماه اکتبر ۶۰ درصد کاسته شده ولی تولید این کشور نزدیک به بالاترین سطح خود در چند دهه گذشته قرار دارد و اگر قیمت نفت آمریکا برای مدت طولانی در حوالی ۶۰ دلار باقی بماند شرکت‌های نفتی، فعالیت‌های حفاری خود را از سر خواهند گرفت که این خود با تشدید مازاد عرضه عاملی کاهنده در بهای کالای استراتژیک مذکور خواهد بود. در حقیقت بازار نفت از لحاظ بنیادی در شرایط مطلوبی به سر نمی‌برد و اگر امیدها به بهبود تقاضا و گمانه‌زنی‌ها از افت عرضه نفت آمریکا را که هنوز کاهشی در آن اتفاق نیفتاده است، حذف کنیم، بهای نفت چاره‌ای جز کاهش نخواهد داشت.