بازگشت اژدهای زرد به صنعت طلای سیاه؟

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: وزیر نفت برای توسعه روابط و همکاری در حوزه انرژی با چینی‌ها به مذاکره پرداخت. وی با بیان اینکه چین یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران در شرایط تحریم بوده است و مناسب‌ترین همکاری را با تهران داشت، اعلام کرد: ایران و چین پس از لغو تحریم‌ها به همکاری خود ادامه می‌دهند و این همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف انرژی گسترش بیشتری نیز می‌یابد. در عین حال وی برای چندمین بار طی دو هفته اخیر اعلام کرد که در صورت رفع تحریم‌ها ایران قادر خواهد بود ظرف چند ماه صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه افزایش دهد. زنگنه معتقد است که بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی تغییر چندانی در قیمت نفت نخواهد داشت چراکه دیگر اعضای اوپک برای نفت ایران جا باز خواهند کرد.

افزایش صادرات نفت به چین

به نظر می‌رسد گسترش روابط با چین شامل دو بخش خرید بیشتر نفت از ایران و حضور پر رنگ‌تر شرکت‌های نفتی این کشور در طرح‌های توسعه میادین نفتی ایران است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، چین طی سال‌های اخیر با خرید حدود نیمی از نفت ایران بزرگترین مشتری نفت کشورمان بوده است. هرچند که ایران طی سال‌های اخیر از سومین صادر‌کننده نفت به این کشور به ششمین تامین‌کننده نفت آن تبدیل شد، با توجه به اینکه چین یکی از بزرگترین وارد‌کنندگان نفت در جهان به شمار می‌آید گسترش روابط با این کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وزیر نفت نیز در این خصوص در این سفر تاکید کرد: چین هم‌اکنون به بزرگ‌ترین‌ واردکننده انرژی دنیا تبدیل شده و چنانچه فقط از منظر تجاری به این موضوع نگریسته شود، تداوم این همکاری، لازم و به نفع هر دو کشور است.چین بعد از آمریکا بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت جهان به شمار می‌آید. خاورمیانه و بعد از آن کشورهای آفریقایی به‌خصوص آنگولا بزرگ‌ترین‌ تامین‌کننده نفت چین در سال‌های اخیر بوده‌اند. کل واردات نفت چین در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال پیش از آن رشد ۷ درصدی داشت در واقع از ۱/ ۵ میلیون بشکه در روز به حدود ۴/ ۵ میلیون رسید. اما در سال ۲۰۱۳ واردات چین با رشد کمتری مواجه شد و نسبت به سال ۲۰۱۲ تنها ۴/ ۴ درصد افزایش داشت و به ۶/ ۵ میلیون بشکه در روز رسید.در واقع بر اساس آمارهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، چین در سال ۲۰۱۱ روزانه حدود ۵۵۷ هزار بشکه از ایران نفت وارد کرده است و کشورمان در این سال بیش از ۱۱ درصد نفت وارداتی چین را تامین کرد. ایران در این سال بعد از عربستان و آنگولا، بزرگ‌ترین‌ صادر‌کننده نفت به این کشور محسوب می‌شد. اما در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به دلیل فشار تحریم‌های غرب، چین مجبور به کاهش واردات خود از ایران شد و در این سال‌ها ایران تنها ۸ درصد نفت وارداتی چین را تامین کرد؛ یعنی سال ۲۰۱۲ روزانه حدود ۴۳۹ هزار بشکه و در سال ۲۰۱۳ روزانه ۳/ ۲ درصد کمتر از سال پیش از آن یعنی حدود ۴۲۹ هزار بشکه به این کشور نفت صادر کرده است و ایران بعد از عربستان سعودی، آنگولا، روسیه، عمان و عراق، ششمین صادر‌کننده نفت به چین شد. هرچند که به دلیل تحریم‌ها چین باید ۵ درصد از واردات نفت خود از ایران را کاهش می‌داد اما با افزایش واردات میعانات گازی به‌خصوص در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ توانست واردات خود از ایران را بیشتر از سطحی که مقرر شده بود نگه دارد.

حال با انتشار بیانیه لوزان به نظر می‌رسد ایران در پی به ‌دست آوردن سهم بیشتری از بازار بزرگ انرژی چین است. از طرفی پیش از این نیز برخی خبرگزاری‌های خارجی از افزایش ۵۰ درصدی واردات میعانات گازی یکی از شرکت‌های این کشور از ایران خبر داده بودند. خبرگزاری رویترز چندی پیش اعلام کرد شرکت ژوهای ژنرونگ چین قرارداد یک ساله خرید میعانات گازی از شرکت ملی نفت ایران را تمدید کرده است و دو منبع آگاه که اطلاعات مستقیم از این قرارداد دارند، اعلام کردند این قرارداد یک‌ساله افزایشی پنجاه درصدی در مقایسه با قرارداد سال گذشته دارد و براساس آن روزانه ۱۰۰ هزار بشکه میعانات گازی از ایران خریداری خواهد شد. این توافق که از آگوست سال جاری میلادی اجرای آن آغاز می‌شود، مستقل از دو قرارداد اصلی خرید نفت خام میان ایران و چین است و بر این اساس صادرات نفت ایران به چین افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت.

حضور قوی‌تر چینی‌ها باوجود کارنامه بد

از طرفی به نظر می‌رسد حضور چینی‌ها در میادین نفتی کشورمان پر‌رنگ‌تر خواهد شد هرچند که در سال‌های اخیر حضور درخشانی در صنعت نفت ایران نداشتند. به گفته وزیر نفت شرکت‌های سینوپک و شرکت ملی نفت چین (CNPC) شرکت‌هایی هستند که هم‌اکنون در منطقه خوزستان و غرب کارون در حال فعالیتند، وزیر نفت ابراز امیدواری کرد که با تعریف مناسب‌تری از همکاری‌ها، از این پس بنیان‌های تازه‌ای در حوزه همکاری‌های مشترک میان دو کشور گذاشته شود. وی در پاسخ به این پرسش که «ایران با توجه به بدقولی برخی پیمانکاران چینی آیا بازهم حاضر به همکاری با طرف‌های چینی خواهد بود»، گفت: به‌طور حتم این همکاری‌ها تداوم خواهد داشت چراکه چین هم‌اکنون به بزرگ‌ترین واردکننده انرژی دنیا تبدیل شده و تداوم این همکاری به نفع هر دو کشور است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، حضور جدی چینی‌ها در صنعت نفت و گاز کشورمان به بعد از تحریم‌های غرب باز‌می‌گردد، در واقع بعد از خروج کمپانی‌های نفتی اروپایی مانند: رویال داچ‌شل، بی‌پی، شلمبرگر،استات اویل، توتال، رپسول و... از بازار نفت و گاز ایران، این چینی‌ها بودند که راهی کشورمان شدند. شرکت ملی نفت چین در سال ۲۰۱۱ شروع به توسعه قدیمی‌ترین میدان نفتی ایران که در شهر مسجدسلیمان واقع شده، کرد.

اما جنجالی‌ترین حضور چینی‌ها به میدان نفتی آزادگان بر‌می‌گردد. طرح توسعه این میدان که به‌عنوان سومین میدان متعارف بزرگ نفتی جهان شناخته می‌شود و با کشور عراق مشترک است در ابتدا به ژاپنی‌ها واگذار شده بود؛ اما پس از ۵ سال و با به توافق نرسیدن با ژاپنی‌ها در سال ۲۰۰۵، ایران مذاکره با شرکت‌های هندی و روسی را آغاز کرد و نهایتا در سال ۲۰۱۲ قرارداد طرح توسعه این میدان با شرکت ملی نفت چین امضا شد. طبق این قرارداد باید طی ۵۲ ماه حجم تولید از این میدان به روزانه ۳۲۰ هزار بشکه برای مدت سه سال افزایش می‌یافت؛ اما چینی‌ها نتوانستند هیچ‌گونه پیشرفتی در این میدان نفتی داشته باشند و بالاخره در اردیبهشت ۹۳ با دستور وزیر نفت از بخش جنوبی این میدان خلع ید شدند. اما همچنان در میدان شمالی آزادگان شمالی در حال فعالیتند. بحث دیگری که در این دوران مطرح شد این است که چینی‌ها در بخش عراقی این میدان نیز در حال فعالیت هستند در واقع CNPC علاوه بر ایران قرارداد طرح توسعه این میدان با عراق را نیز امضا کرده بود و در حالی که در بخش عراقی کارها به سرعت انجام می‌شد، در بخش ایرانی کوچک‌ترین پیشرفتی نداشت. در این بین بحث جاسوسی چینی‌ها برای بخش عراقی مطرح شد که علی ماجدی، معاون امور بین‌الملل وزیر نفت نیز آن را تلویحا تایید کرد. علاوه براین چینی‌ها در میدان نفتی یادآوران، فاز ۱۱ پارس جنوبی، بلوک اکتشاف و توسعه گرمسار و اجرای فاز دوم کارخانه ایران ال‌ان‌جی نیز حضور داشته‌اند که در هیچ یک حضور موثری نداشته و کارنامه خوبی از خود به جای نگذاشته‌اند.

اما به نظر می‌رسد ایران که در دوران تحریم‌ها بسیاری از مشتریان نفتی خود را از دست داده، روی افزایش میزان فروش نفت به چین حساب ویژه‌ای باز کرده است و در ازای آن امتیاز تداوم حضور چینی‌ها در صنعت نفت کشور را داده است.

اوپک برای نفت ایران جا باز کند

در این بین وزیر نفت از افزایش تولید نفت ایران در صورت لغو تحریم‌ها و بازگشت به دوران پیش از تحریم‌ها خبر داد. زنگنه در این خصوص گفت: ایران آمادگی دارد در صورت لغو تحریم‌ها و ظرف چند ماه، به تولید پیشین خود که حق قانونی و طبیعی یک کشور است، برسد. وی تصریح کرد: تولید این مقدار نفت، از مجموع ظرفیت تولید از مدار خارج شده در میدان‌های نفتی موجود به راحتی قابل دستیابی است.زنگنه همچنین تغییر قیمت جهانی نفت را پس از برداشته شدن تحریم‌های ایران، بعید دانست و گفت: تصور نمی‌کنم، قیمت نفت تغییر تعیین‌کننده‌ای داشته باشد، به باور من اعضای اوپک آن قدر بالغ و با تدبیر هستند که تولید خود را با بازگشت ایران به‌گونه‌ای تنظیم کنند که آسیبی متوجه قیمت نفت نشود. زنگنه افزود: اما با توجه به اینکه بازارهای نفت همچنان با مازاد عرضه مواجهند، اعضای اوپک باید قبل از نشست بعدی سازمان در ماه ژوئن، در مورد سطح تولید اعضا بحث کنند. وزیر نفت ایران در ادامه گفت: به نظر می‌رسد استراتژی اوپک مبنی بر عدم کاهش تولید خوب کار نکرده، زیرا قیمت‌ها در حال پایین آمدن هستند و شاهد وضعیت پایداری در بازار نبوده‌ایم.

درحالی زنگنه از کم کردن تولید نفت دیگر کشورهای عضو با بازگشت نفت ایران سخن می‌گوید که علی النعیمی، وزیر نفت عربستان چند روز پیش اعلام کرد که با افزایش تولید نفت ایران در صورت لغو تحریم‌ها تولید اوپک افزایش می‌یابد. وی که از افزایش تولید نفت عربستان در ماه مارس و رسیدن آن به رکورد جدید ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز خبر می‌داد، اعلام کرد: تولید نفت عربستان همچنان در سطح ۱۰ میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند و در ماه‌های آینده ممکن است تولید نفت اوپک با افزایش تولید نفت ایران به بیش از سطح کنونی برسد. در واقع به نظر می‌رسد وزیر نفت عربستان تلویحا اعلام کرده که در صورت افزایش تولید نفت ایران کشورش از تولید خود نخواهد کاست. به هر روی زنگنه شامگاه چهارشنبه (١٩ فروردین ماه) در راس هیات‌ بلندپایه نفتی و برای گفت‌وگو به منظور افزایش همکاری‌ها در زمینه انرژی و نیز سرمایه‌گذاری چینی‌ها در صنعت نفت وگاز ایران، وارد پکن شد و مذاکرات با مقامات و شرکت‌های نفتی را ادامه می‌دهد.