افت بازار نفت در سایه توافق لوزان

گروه نفت و پتروشیمی: روز پنج‌شنبه بازار نفت شاهد انتشار بیانیه لوزان بود و به‌محض اعلام این خبر قیمت نفت برنت حدود ۵ درصد سقوط کرد. هرچند با نزدیک شدن به ساعات پایانی روز و بسته شدن بازار قیمت‌ها قدری صعود کرد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز پنج‌شنبه، (۱۳ فروردین ۹۴)، درنهایت نفت برنت ۱۵/ ۲ دلار، معادل ۷۷/ ۳ درصد سقوط کرد و به ۵۹/ ۵۴ دلار در هر بشکه رسید. نفت خام آمریکا اما کاهش قیمت کمتری را تجربه کرد و هر بشکه آن با افت ۹۵ سنتی ۱۴/ ۴۹ دلار معامله شد. افزایش قیمت نفت در پایان معاملات روز پنج‌شنبه در پی گمانه‌زنی درخصوص زمان بازگشت نفت ایران به بازار رخ داد. بر اساس برخی تحلیل‌ها افزایش صادرات نفت کشورمان حداقل تا پایان سال میلادی جاری به زمان نیاز دارد. تحلیلگران می‌گویند، ایران احتمالا به فاصله یک سال پس از انعقاد توافق هسته‌ای می‌تواند به حجم صادرات پیش از تحریم‌ها برسد، اما به دلیل مشکلات زیرساختی، بالا رفتن از این حد در کوتاه مدت، دشوارتر خواهد بود.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، کشورمان که پیش از تحریم‌ها دومین تولید‌کننده بزرگ اوپک بود و روزانه بیش از ۲ میلیون نفت صادر می‌کرد، با تشدید تحریم‌ها از سال ۲۰۱۱ صادرات و تولید نفت آن به شکل قابل توجهی کاهش یافت، به‌طوری‌که در حال حاضر صادرات نفت ایران حدود یک میلیون بشکه در روز و تولید روزانه حدود ۷/ ۲ میلیون بشکه است. بر اساس متن قرائت شده از این تفاهم، کشورمان و گروه ۱+۵ از هفته آینده شروع به نوشتن متن توافق‌نامه می‌کنند و تا ۱۱ تیر مصادف با ۳۰ ژوئن مهلت دارند که نوشتن آن را به اتمام برسانند.

قیمت نفت در سال گذشته میلادی بیش از نیمی از ارزش خود را از دست داد. این افت قیمت در پی افزایش تولید نفت آمریکا از میادین نفتی شیل و افزایش تولید لیبی که منجر به مازاد عرضه در بازار شد، رخ داد. در حال حاضر بر‌اساس اظهارات برخی کارشناسان مازاد عرضه تا حدود ۳ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود و در چنین شرایطی افزایش عرضه از سوی ایران می‌تواند بازار نفت را آشفته‌تر از پیش کند.

پیش از این وزیر نفت کشورمان، بیژن نامدار زنگنه بارها تاکید کرده بود که با رفع تحریم‌ها در مدت زمان کوتاهی ایران قادر خواهد بود صادرات روزانه نفت خود را یک میلیون بشکه افزایش دهد. وی همچنین در بازدیدی که در ششم فروردین از فازهای مختلف پارس جنوبی داشت، اعلام کرد: افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید از مجموع ظرفیت تولید از مدار خارج شده در میدان‌های نفتی موجود انجام می‌شود و به‌سرعت می‌توان آن را عملیاتی کرد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان بین‌المللی انرژی بر این باورند که افزایش تولید نفت ایران حتی بعد از رفع تحریم‌ها به سادگی ممکن نیست چراکه زیر ساخت‌های نفتی کشور طی چند سال اخیر آسیب دیده و افزایش تولید به سادگی ممکن نیست. پیش از این نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد که تا پایان سال جاری میلادی تولید نفت ایران حداکثر به ۱/ ۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.

دراین بین سید محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در پاسخ به سوال «ایسنا» مبنی بر اینکه آیا برای افزایش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران پس از لغو تحریم‌ها مذاکراتی با اروپایی‌ها انجام داده است، اظهار کرد: طی دو سال اخیر مذاکراتی با پالایشگاه‌های غربی انجام شده، اما برای انعقاد قرار‌داد مذاکراتی نداشته‌ایم، زیرا تکلیف معلوم نبوده است.

وی همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد که مشتریان سنتی نفت کشورمان آماده افزایش خرید خود از ایران با برداشته شدن تحریم‌ها هستند. به گفته وی، هم اکنون خریداران متعددی از کشورهای مختلف جهان برای واردات نفت خام از ایران اعلام آمادگی کرده‌اند و افزایش فروش یا از سرگیری صادرات نفت در گرو لغو کامل تحریم‌های ایران است. در عین حال وی تاکید کرد که طی چند سال اخیر با کاهش صادرات نفت، بخشی از سهم ایران در بازار نفت توسط سایر کشور‌ها گرفته شده است. قمصری با بیان اینکه در حال حاضر خریداران بالقوه‌ای حتی در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای از سر‌گیری واردات نفت خام از ایران وجود دارد، افزود: شرکت ملی نفت ایران هم با استفاده از روش‌های مدرن بازاریابی می‌تواند بخشی از بازار خود را پس بگیرد. در عین حال امیر حسین زمانی‌نیا معاون امور بین‌الملل وزیر نفت، نیز اعلام کرد در صورت لغو تحریم‌ها، وزارت نفت کشورمان در هماهنگی با اوپک، سهم بازار قبلی نفت خود را به‌دست خواهد آورد.

علاوه بر مشکلات بازاریابی بر سر راه افزایش صادرات نفت، کشورمان برای افزایش تولید نیز با مشکلات زیادی مواجه است. برخی کارشناسان نفتی با توجه به اینکه احتمالا ۳ ماه زمان لازم است تا توافق اجرایی و تحریم‌ها لغو شود اعلام کردند که ایران تا سال ۲۰۱۶ نمی‌تواند صادرات نفت خود را افزایش دهد. به گزارش رویترز، هر چند بیانیه مشترکی که پنج‌شنبه شب توسط وزیر خارجه ایران و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرائت شد می‌تواند به تهران اجازه دهد، سهم از دست رفته خود از بازار جهانی نفت را به دست آورد اما این اتفاق تا قبل از سال آینده رخ نمی‌دهد. چراکه با توجه به اینکه تحریم‌ها تا زمان راضی شدن قدرت‌های غربی از پایبندی ایران به شروط توافق دست‌نخورده باقی خواهند ماند و تعیین مهلت حدودا ۳‌ماهه برای تنظیم یک توافق‌نامه جامع، نفت ایران شانس کمی برای افزایش صادرات تا سال ۲۰۱۶ دارد.

از طرفی جیسون بوردوف، تحلیلگر بازار نفت و مشاور سابق باراک اوباما نیز اعلام کرد: برای بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی زمان لازم است و زودترین زمانی که این اتفاق رخ خواهد داد سال ۲۰۱۶ خواهد بود.

در این بین توجه به این نکته قابل توجه است که ایران طی سال‌های اخیر میزان ذخایر نفتی خود را به شکل قابل توجهی افزایش داده است و در صورت لغو تحریم‌ها می‌تواند صادرات نفت خود را به شکل قابل توجهی از این ذخایر افزایش دهد. هرچند آمار دقیقی از حجم ذخیره‌سازی نفت ایران موجود نیست اما برخی منابع حجم ذخایر کشورمان روی آب را ۳۰ میلیون بشکه برآورد کرده‌اند.

افزایش واردات چین و کره جنوبی از ایران

احتمال افزایش صادرات نفت ایران به مشتریان سنتی خود در حالی مطرح می‌شود که رویترز به تازگی از افزایش صادرات نفت ایران به چین و کره جنوبی در ماه فوریه نسبت به ماه پیش از آن خبر داده است. بر اساس این گزارش، آمار منتشر شده توسط اطلاعات گمرک چین نشان می‌دهد این کشور در فوریه امسال نسبت به ماه قبل از آن رشد ۵/ ۱۳ درصدی داشته و به ۵۳۲ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که این مقدار نشان از کاهش ۷/ ۳ درصدی نسبت به فوریه ۲۰۱۴ دارد. پیش‌بینی می‌شود واردات نفت چین از ایران در ماه مارس نیز افزایش یابد و به ۶۵۰ هزار بشکه در روز رسیده باشد. متوسط واردات نفت چین از ایران در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۵۵۰ هزار بشکه در روز بوده است که اندکی کمتر از میزان خرید نفت این کشور از ایران پیش از تحریم‌ها یعنی در سال ۲۰۱۱ بوده است. واردات نفت چین از عربستان در ماه فوریه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۲ درصدی داشت و به ۱.۱۴ میلیون بشکه در روز رسید. واردات از روسیه ۵/ ۱ درصد کاهش یافت و به ۶۹۹ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز رسید.

از طرفی شرکت ملی نفت کره جنوبی نیز اعلام کرد واردات نفت این کشور از ایران در دومین ماه سال جاری میلادی نسبت به ماه قبل از آن رشد ۱۰۲ درصدی داشته است. کره جنوبی در ماه ژانویه ۲۰۱۵ بالغ بر ۱.۹۹۵ میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده بود که این رقم در مدت مشابه سال جاری میلادی به ۴.۰۴۳ میلیون بشکه و معادل ۱۴۴ هزار و ۳۹۳ بشکه در روز رسیده است. در عین حال این آمار نشان می‌دهد واردات کره در این ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت ۳/ ۵۰ درصدی مواجه شده‌است. کره جنوبی در فوریه سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۸.۱۴ میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده بود. در عین حال ارزش واردات نفت این کشور از ایران در فوریه امسال ۱۷۶.۸ میلیون دلار محاسبه شده است. این رقم برای ماه قبل از آن ۱۲۵.۷ میلیون دلار و برای فوریه ۲۰۱۴ بالغ بر ۸۵۹.۵ میلیون دلار بوده است.

کاهش شاخص دلار و تحولات یمن

اما در دو هفته گذشته اتفاقات گوناگونی در عرصه سیاست و اقتصاد جهانی رخ داد که به تحولاتی در بازار نفت منجر شد. نفت که در آخرین روزهای سال ۹۳ روند کاهشی داشت و به حدود ۴۲ دلار در هر بشکه رسیده بود با اعلام خبر وقوع درگیری‌ها در یمن و کاهش ارزش دلار رشد قابل توجهی یافت.

از طرفی حمله کشورهای عربی به یمن موجب نگرانی فعالان بازار از احتمال اختلال در عرضه نفت شد و همین عامل باعث رشد پنج درصد قیمت‌ها طی یک روز شد. یمن با تولید ۱۵۰ هزار بشکه در روز سی‌و‌نهمین تولید‌کننده نفت جهان به شمار می‌آید و بر این اساس نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار جهانی نفت ایفا نمی‌کند، اما این کشور در جوار تنگه باب‌المندب قرار دارد که حجم قابل توجهی از نفت جهان از آن عبور می‌کند.

وقوع در‌گیری در این کشور این گمانه را در بین معامله‌گران تقویت کرد که عرضه جهانی نفت با اختلال مواجه شود، اما با گذشت زمان مشخص شد که این درگیری‌ها در امنیت این تنگه تاثیری نداشته و نفتکش‌ها بدون مشکلی از این تنگه عبور می‌کنند.

از سوی دیگر منتفی شدن کاهش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو تا پایان ژوئن موجب کاهش ارزش دلار شد که این مورد نیز بر افزایش قیمت نفت اثرگذار بود.

در حال حاضر با منتفی شدن تاثیر درگیری‌های یمن بر عرضه نفت مهم‌ترین‌ عاملی که فعالان بازار به دقت درحال رصد آن هستند موضوع هسته‌ای است.