گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: طی دو هفته اخیر نفت با افزایش قیمت قابل توجهی روبه رو شد به‌طوری ‌که در این بازه زمانی بیشترین افزایش قیمت نفت طی ۱۷ سال اخیر را تجربه کرد، با این وجود، همچنان در قیمت‌های پایین معامله می‌شود و هنوز در مقایسه با قیمت‌های ماه ژوئن بیش از ۵۰ درصد ارزان‌تر است. در این بین با تغییر جهت مسیر قیمت نفت گمانه‌زنی‌های متفاوتی درخصوص تداوم این روند به وجود آمده است و از پیش‌بینی قیمت ۳۰ دلاری توسط رئیس گلدمن ساکس تا قیمت ۲۰۰ دلاری دبیر کل اوپک، دامنه گسترده‌ای از پیش‌بینی‌ها ایجاد کرده است.

سرگردانی نفت در دوران گذار

بر اساس بررسی‌های «دنیای اقتصاد»، طی یک سال اخیر این سومین دوره است که کارشناسان انرژی درخصوص روند قیمت نفت در آینده اختلاف نظر دارند. دوره اول به پیش از شروع افت قیمت نفت بازمی‌گردد و دور دوم کمی قبل از نشست اخیر اوپک بود. تناقض گمانه‌زنی‌ها در هر دو دوره زمانی رخ داد که در یک بازه یک ماهه نفت به قیمت‌های پایداری رسیده بود. به نظر می‌رسد در هر دوره بعد از مدتی نفت تغییر مسیر داده است. در واقع بعد از چندی که بهای نفت تنها نوسانات محدودی را تجربه کرد این تناقض پیش‌بینی‌ها می‌تواند به تغییر مسیر منتهی شود. در حال حاضر به نظر می‌رسد الگوی مشابهی در حال وقوع است و دو سناریو در برابر روند قیمت نفت قرار دارد؛ یا با افت شدیدی مواجه می‌شود یا اینکه رشد قیمت نفت را تجربه خواهد کرد.

۳ دوره تناقض پیش‌بینی‌ها

اولین دوره از تناقض در پیش‌بینی‌ها به پیش از شروع افت قیمت نفت باز‌می‌گردد. در واقع ۷ ماه پیش به دلیل وجود عرضه زیاد نفت بیشتر از تقاضا برای آن، قیمت‌ها شروع به ریزش کرد. مازاد عرضه طی دو، سه سال اخیر با افزایش تولید نفت آمریکا از میادین شیل به آرامی در بازار به وجود آمد. در ماه‌های ابتدایی سال دو دیدگاه بسیار متناقض درخصوص روند قیمت نفت در بازار شکل گرفت؛ برخی کارشناسان با توجه به مازاد عرضه‌ای که در بازار نفت در حال شکل‌گیری بود و سرعت رشد تولید نفت شیل در میادین نفتی آمریکا، افت قیمت نفت را پیش‌بینی می‌کردند. اما در عین حال برخی دیگر از کارشناسان به مسائل ژئوپلیتیک در کشورهای تولید‌کننده نظر داشتند و با توجه به این مسائل کاهش عرضه نفت را پیش‌بینی می‌کردند و بر این باور بودند که به زودی به دلیل کاهش تولید نفت در عراق به دلیل اقدامات گروه تروریستی داعش، همچنین درگیری دولت لیبی در پایانه‌های نفتی این کشور با شورشیان و از طرفی وقوع درگیری‌های کریمه که احتمال تقابل غرب و روسیه را تقویت کرده بود، عرضه نفت کاهش می‌یابد. تناقض در پیش‌بینی‌ها به قدری بود که حتی آژانس بین‌المللی انرژی درست یک ماه قبل از افت قیمت نفت از عربستان خواست عرضه نفت خود را افزایش دهد و در صورت کاهش عرضه نفت از سوی عراق جایگزین این کشور شده و از کاهش عرضه نفت در بازار جلوگیری کند. اما در نهایت بازار به سمت پیش‌بینی گروه اول چرخید و بعد از گذشت مدت زمان اندکی هیجانات ناشی از مسائل ژئوپلیتیک فرو کش کرد و افت قیمت نفت آغاز شد. هرچند که پس ازشروع روند کاهشی قیمت نفت کارشناسان هماهنگ‌تر از قبل افت قیمت نفت را پیش‌بینی می‌کردند اما کمتر کسی فکر می‌‌کرد بعد از گذشت چند ماه نفت به محدوده زیر ۵۰ دلار وارد شود.

با این حال روند کاهشی قیمت نفت تا حدود یک ماه پیش از نشست اوپک. در آن زمان نفت به زیر ۸۰ دلار رسیده بود و از آنجا که بودجه بسیاری از کشورهای تولید‌کننده نفت با قیمت‎های بالاتر از آن بسته شده بود بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که اوپک به کاهش سطح تولید ۳۰ میلیون بشکه‌ای خود اقدام کرده و افزایش قیمت نفت را رقم بزند. از طرفی مساله دیگری که این سناریو را تقویت می‌کرد، برآورد هزینه حدود ۸۰ دلار برای تولید نفت شیل بود. بر اساس این دو نقطه نظر بسیاری از کارشناسان بر این باور بودند که اوپک سطح تولید خود را کاهش داده و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

از طرفی عده‌ای از کارشناسان بر این باور بودند که هرچند قیمت‌ها رو به کاهش است، اما عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ عضو اوپک، حاضر نیست سهم بازار خود را از دست بدهد و با کاهش سطح تولید نفت اوپک مخالفت خواهد کرد و بر همین اساس کاهش قیمت‌ها تداوم خواهد داشت. با نزدیک شدن به نشست اوپک و برخی اظهارات اعضای این سازمان گمانه تثبیت سقف تولید اوپک تقویت شد و افت قیمت نفت سرعت بیشتری گرفت به‌طوری‌که تا پیش از نشست اوپک قیمت‌ها به مرز ۷۰ دلار نزدیک شدند. بعد از اعلام تصمیم اوپک در نشست ۲۷ نوامبر مبنی بر عدم کاهش سطح تولید، قیمت نفت سقوط کرد به‌طوری‌که نفت خام آمریکا به ۴۳ دلار رسید، در واقع قیمت‌ها بعد از نشست اوپک بیش از ۴۰ درصد افت کرد.

سومین دوره از اختلافات پیش‌بینی‌ها

طی دو هفته اخیر قیمت نفت روند صعودی داشته، به‌طوری‌که در این مدت حدود ۱۸ درصد صعود کرده که در نوع خود کم‌سابقه بوده است؛ همین مساله موجب شد که باز تناقضات شدیدی بین‌ کارشناسان درخصوص روند قیمت نفت به‌وجود‌ آید.

در حال حاضر پیش‌بینی‌ها عموما به دو دسته تقسیم می‌شود، اول گروهی هستند که معتقدند سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفتی کاهش یافته و به زودی شاهد کاهش عرضه نفت و افزایش شدید قیمت آن خواهیم بود، اما دسته دیگر با اشاره به مازاد عرضه در بازار نفت بر این باورند افزایش قیمت نفت در این چند روزه مقطعی است و به زودی شاهد افت دوباره قیمت نفت خواهیم بود؛ چراکه کاهش سرمایه‌گذاری‌ها به قدری نبوده که بتواند عرضه نفت را به شکل قابل توجهی کاهش دهد و مازاد عرضه همچنان در بازار نفت وجود دارد. در این بین می‌توان به نظر‌سنجی که بلومبرگ به تازگی از ۸۶ متخصص سرمایه‌گذاری انجام داده اشاره کرد. بر اساس این نظر‌سنجی متوسط قیمت نفت احتمالا می‌تواند هر رقمی بین ۳۵ تا ۸۰ دلار باشد که محدوده قیمتی بسیار بزرگی را شامل می‌شود و نشان از سردرگمی در بازار دارد. در گزارش بلومبرگ به تعدادی از این گمانه‌زنی‌ها که طی یک ماه اخیر اظهار شده، اشاره شده است و بر اساس آن، یکی از تحلیلگران موسسه بارکلیز با بیان اینکه یک شبه مازاد عرضه نفت از بین نمی‌رود، پیش‌بینی کرد که قیمت‌ها به زودی به زیر ۳۰ دلار برسد. یک تحلیلگر بازار کالایی نیز در یواس‌بی گفت بعید به نظر می‌رسد که قیمت نفت به این زودی‌ها به کف خود برسد. درعین حال رئیس موسسه گلدمن ساکس نیز اظهار کرد که قیمت‌ها به زیر ۳۰ دلار خواهد رسید. باب دادلی، مدیر عامل شرکت بی‌پی نیز نظری مشابه داشت و با مقایسه وضعیت کنونی عرضه و تقاضا و شرایط بازار در سال‌ ۱۹۸۶ گفت که ممکن است حداقل در مدت ۳ سال قیمت‌ها زیر ۶۰ دلار باقی بماند.

این در حالی است که برخی دیگر با اشاره به افت سرمایه‌گذاری‌ها امید به افزایش قیمت نفت دارند. به‌طور مثال چندی پیش البدری، دبیر کل اوپک بدون اینکه به بازه زمانی خاصی اشاره کند، هشدار داد که کمبود سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت و گاز می‌تواند قیمت نفت را به بالای ۲۰۰ دلار برساند. رئیس شرکت مدیریت سرمایه‌ آستنبک نیز با اشاره به کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در نفت شیل احتمال داد که به زودی قیمت نفت خام آمریکا به قیمت‌های بالای ۶۵ دلار در هر بشکه خواهد رسید. جان کمپ، کارشناس بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز نیز نظری مشابه داشته و معتقد است کسانی که همچنان به افت قیمت نفت پافشاری دارند به آمارهای چند ماه گذشته متکی هستند، در حالی که شرایط کنونی تغییر کرده و تولید نفت آمریکا طی چند ماه آینده کاهش خواهد یافت.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، به‌طور معمول تغییر قیمت نفت با توجه به مازاد عرضه در آینده بازار اتفاق می‌افتد، در واقع چند ماه پیش که افت قیمت نفت آغاز شد، مازاد عرضه نفت به قدری نبود که چنین سقوط قیمتی را به دنبال داشته باشد؛ اما پیش‌بینی‌ مازاد عرضه کنونی بازار نفت، بیش از ۲ میلیون بشکه در روز، قیمت‌های کاهشی را به دنبال داشت. حال با توجه به آمار منتشر شده از تعداد دکل‌ها به‌نظر می‌رسد در چند ماه آینده عرضه نفت کاهش یافته و قیمت‌ها افزایش یابد، هرچند برخی با توجه به آمار چند ماه پیش معتقدند سرمایه‌گذاری در میادین شیل ادامه دارد. بر‌اساس گزارش رویترز، طی هفته گذشته تعداد دکل‌های حفاری آمریکا برای نهمین هفته پیاپی کاهشی بود. بر این اساس تعداد دکل‌های فعال در میادین شیل ۸۴ عدد کاهش یافت و به ۱۱۴۰ عدد رسید که کمترین میزان از دسامبر سال ۲۰۱۱ تاکنون بوده است. بر‌اساس آمار شرکت بیکن هیوز، از ماه اکتبر تاکنون تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی شیل ۲۹ درصد کاهش یافته است. تعداد دکل‌های نفتی آمریکایی که از فعالیت خارج شده‌اند در ماه ژانویه به ۱۹۹ دکل رسیده است و مجموعا در سطح جهان در این ماه ۲۶۱ دکل‌ از فعالیت خارج شده‌اند. این درحالی است که بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد سرمایه‌گذاری در تاسیسات و چاه‌های اکتشاف و استخراج نفت در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۴، شاهد رشد بوده است. بر اساس آمارهای وزارت بازرگانی آمریکا، میزان سرمایه‌گذاری در تاسیسات و چاه‌های استخراج نفت در ۳ ماه پایانی سال ۲۰۱۴، پس از رشد ۳/ ۸ درصدی در فاصله ژانویه تا سپتامبر، ۹/ ۸ درصد رشد داشته است و بر این اساس سرمایه‌گذاری‌ها همچنان در میادین نفتی شیل ادامه دارد.به گزارش «دنیای اقتصاد»، حال باید منتظر ماند و دید نفت چه مسیری را ادامه خواهد داد؛ آیا بعد از رکود و نوسانات محدود یک‌ماهه به رشد قیمتی دو هفته اخیر ادامه خواهد داد و به محدوده ۶۰ دلار نزدیک خواهد شد و یا کاهش سرمایه‌گذاری‌ها کافی نبوده و قیمت‌ها میل به کاهش بیشتر خواهند داشت؟

سرگردانی نفت