گروه نفت و پتروشیمی: نفت روند نزولی خود را که از شروع هفته جاری از سر گرفته بود، ادامه داد. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) بهای نفت خام آمریکا بیش از ۵/۱ دلار در هر بشکه نسبت به روز دوشنبه ریزش کرد و به ۱۲/۴۷ دلار رسید. نفت برنت اما با ریزش کمتری مواجه شد و با ۱۷ سنت کاهش به قیمت ۶۷/۴۸ دلار معامله شد. این در حالی است که نفت اوپک همچنان حدود ۵ دلار کمتر از این دو شاخص نفت معامله می‌شود. بر‌اساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت اوپک، سبد نفتی این سازمان روز دوشنبه به۸۷/۴۳ دلار رسیده است. نفت از نیمه‌های سال ۲۰۱۴ تا کنون حدود ۶۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است. از طرفی، آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماه ژانویه خود اعلام کرده که افزایش عرضه بیش از تقاضای نفت موجب سقوط بهای آتی نفت خام برنت به پایین‌ترین حد در ۶ سال گذشته شده و بر همین اساس سقوط قیمت نفت در سال جاری میلادی نیز ادامه داشته است.

مازاد عرضه بر تقاضا همچنان مهم‌ترین‌ عامل تداوم ریزش بهای نفت است. چراکه روز گذشته صندوق بین‌المللی پول طی گزارشی پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت در سال جاری میلادی را کاهش داد و بر این اساس احتمال رشد مازاد عرضه در بازار را تقویت کرد. به گزارش رویترز، صندوق بین‌المللی پول(IMF) رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ را به ترتیب ۵/۳ درصد و ۷/۳ درصد پیش‌بینی کرده است که نسبت به پیش‌بینی قبلی این سازمان ۳/۰واحد درصد کمتر است.این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی رشد تقاضای روزانه نفت در سال جاری را نسبت به گزارش قبلی خود بدون تغییر و در سطح ۹۰۰ هزار بشکه نگه داشته است.در عین حال بر‌اساس گزارش اداره ملی آمار چین، رشد اقتصادی این کشور در سال گذشته کمتر از رقم ۵/۷ درصدی هدف‌گذاری شده رشد داشته است و به رقم بی‌سابقه ۴/۷ درصد رسیده که کمترین رشد اقتصادی چین ظرف ۲۴ سال گذشته بوده است. بر اساس محاسبات رویترز، تقاضای نفت چین در سال ۲۰۱۴ حدود ۳ درصد رشد داشته و مصرف این کشور به ۰۶/۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده که برای اولین بار است که این کشور سقف ۱۰ میلیون بشکه‌ای مصرف نفت را شکست.

برخی از کارشناسان بازار نفت بر این باورند که پیش‌بینی کاهش تقاضا در سال جاری از سوی IMF مقابل برآوردهای عربستان از افزایش تقاضا به دلیل کاهش قیمت نفت قرار دارد. چراکه عربستان در آخرین نشست اوپک با این استدلال که کاهش قیمت نفت تقاضا از سوی کشورهای مصرف‌کننده آن را افزایش می‌دهد سعی کرد دیگر اعضای اوپک را از کاهش سقف تولید این سازمان منصرف کند.

علاوه بر اینکه کاهش رشد اقتصادی منجر به ضعف تقاضای جهانی نفت شده است، برخی از کشورهای مصرف‌کننده از جمله هند، چین و فرانسه با اعمال قوانین مالیاتی جدید بر بنزین، قیمت این فرآورده نفتی را برای مصرف‌کننده نهایی بالا نگه داشته و از افزایش تقاضای نفت خود جلوگیری کردند.

از طرفی آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی خود از رشد تولید غیراوپک در سال ٢٠١٥ را ٣٥٠ هزار بشکه در روز نسبت به گزارش ماه قبل کاهش داده است. در عین حال بر اساس این گزارش تولید اوپک در ماه پیش به بیش از ۴/۳۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که اوپک در گزارش اخیر خود تولید نفت این سازمان در ماه دسامبر ۲۰۱۴ را حدود ۱۴/۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد کرد.

ضعف تقاضا در کنار پیش‌بینی برای افزایش عرضه منجر به احتمال رشد مازاد عرضه در سال جاری شده است. در واقع هرچند افت قیمت نفت بر سرمایه‌گذاری در میادین نفت شیل اثر‌گذار بوده و موجب کاهش حفاری به پایین‌ترین سطح در چند سال اخیر شده است، اما برآوردها حاکی از آن است که تولید نفت شیل در ماه مه ‌به بیشترین مقدار خود خواهد رسید؛ چراکه بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها پیش از افت قیمت نفت انجام شده، بنابراین تاثیر کاهش حفاری‌ها در عرضه نفت حداقل چند ماه دیگر زمان لازم دارد که مشخص شود. آژانس در بخش دیگری از گزارش خود با اشاره به پیامدهای سقوط قیمت نفت بر پروژه‌های بالادستی این صنعت اعلام کرد که طرح‌های مصرفی بالادستی اولین قربانیان این شرایط بودند. به‌طوری‌که شرکت‌های نفتی با تعدیل بودجه خود مجبور به تعویق یا لغو پروژه‌های جدید خود شدند. این شرایط اگرچه در کوتاه‌مدت تاثیر خود را بر میزان تولید نفت نشان نمی‌دهد؛ اما با ادامه روند تاخیر پروژه‌ها، تولید جهانی نفت نیز کاهش می‌یابد.

آژانس بین‌المللی انرژی همچنین پیش‌بینی کرده است که تولید اوپک نیز در نیمه دوم سال جاری میلادی، کاهش یابد. بر اساس این گزارش، اوپک در نیمه دوم سال ٢٠١٥ قادر به دستیابی به هدف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه خود نباشد و به‌طور میانگین روزانه تنها ۸/۲۹ میلیون بشکه نفت تولید کند.

نظر‌سنجی بلومبرگ

حال سوالی مطرح است؛ رشد آرام تقاضای نفت یا افزایش عرضه کدام تاثیر بیشتری بر مازاد عرضه و افت قیمت داشته است؟ این سوالی است که بلومبرگ طی یک نظر‌سنجی از برخی کارشناسان پرسیده است. بر اساس این نظر‌سنجی، ۷۲ درصد از کسانی که در این نظر‌سنجی شرکت کرده‌اند معتقدند که افزایش عرضه موجب کاهش قیمت نفت شده و ۲۳درصد بر این باورند که رشد آرام تقاضا منجر به افت قیمت‌ها شده است.به هر حال به نظر می‌رسد حداقل برای چند ماه آینده نمی‌توانیم شاهد رشد قابل توجهی در قیمت نفت باشیم.

آسیب‌های افت قیمت نفت

آثار کاهش قیمت نفت بر تولید‌کنندگان نفت به‌طور مشخصی مشهود است. به‌طور مثال بسیاری از پروژه‌های نفتی متوقف شده یا بسیاری از غول‌های نفتی با افت قابل توجهی در سهام خود مواجه و برای کاستن از هزینه‌ها مجبور به تعدیل نیروی کار خود شده‌اند.

برای مثال شلمبرژر بیش از ۹ هزار نفر از نیروهای کار خود را اخراج کرده است. شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم، بی‌پی نیز که درگیر دادگاه و جریمه به دلیل آلوده کردن خلیج‌مکزیک است، مجبور به کاهش ۳۰۰ نیروی کار خود شده است؛ این شرکت پیش از این نیز ۵۰۰ نیروی کار خود را از دست داده بود. شرکت نفت کانادا نیز بیش از هزار فرصت شغلی خود را کاهش داده است. علاوه بر این شرکت‌های نفتی بسیار دیگری بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از فرصت‌های شغلی خود را تعدیل کرده‌اند.

تداوم ریزش قیمت نفت درپی ضعف تقاضا