الهام بادپا (بیتا) تحلیلگر شرکت کارگزاری بهمن به‌رغم آنکه بهای نفت برنت پس از دوره‌ای حدودا ۶ ساله به زیر ۵۰ دلار رسید اما از نیمه‌ هفته گذشته قیمت نفت روند صعودی خود را آغاز کرد و پس از هفت هفته متوالی ریزشی، قیمت هفتگی نفت آمریکا مسیر صعودی محدودی را در پیش گرفت. چشم‌انداز منفی گلدمن ساکس و سوسیته جنرال از بازار نفت، کاهش فعالیت برخی از پالایشگاه‌ها در آمریکا، گزارش‌های ماهانه مرکز اطلاعات انرژی آمریکا و اوپک، افزایش ذخیره موجودی نفت آمریکا به نقل از API و EIA، انتشار آمار و ارقام ضعیفی از اقتصاد اروپا و چین، سخنان ولیعهد عربستان و وزیر نفت امارات متحده عربی، گزارش بانک جهانی، انتشار آمار و ارقام مختلف از اوضاع اقتصادی آمریکا و بیشتر شدن تولید عراق در ماه فوریه محرک‌هایی بودند که فشاری منفی بر بهای نفت وارد آوردند. در این میان گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، افت موقتی شاخص دلار، افزایش واردات نفت چین و نیز امیدواری‌ از اجرای برنامه‌های حمایتی گسترده‌تر از سوی بانک مرکزی اروپا از جمله خبرهای دیگری بودند که مثبت ارزیابی شدند و موجب رشد اندک قیمت هفتگی نفت پس از افت ۷ هفته متوالی شدند.

یکی دیگر از مسائل مهم هفته گذشته، کم شدن فاصله قیمت بین نفت برنت و WTI بود، چراکه اگر از این گپ قیمت باز هم کاسته شود احتمالا پالایشگاه‌های آمریکا که اولویت آنها در خرید نفت، پرداخت هزینه کمتر است تمایل بیشتری برای خرید نفت وارداتی برنت از خود نشان خواهند داد. از سوی دیگر اثر فوری آن را می‌توان کاهش مزیت رقابتی پالایشگاه‌های آمریکایی نسبت به رقبای اروپایی آنها دانست. در واقع در حالی‌که صنعت نفت آمریکا از گاز و برق ارزان سود می‌برد، هزینه اصلی که مربوط به نفت خام است به بهایی که رقبای اروپایی آنها می‌پردازند نزدیک شده است. این مساله ممکن است چالشی برای روند رو به رشد پالایشگاه‌های آمریکایی در سال‌های اخیر باشد که نرخ بهره‌وری خود و در نتیجه صادرات فرآورده‌های نفتی را افزایش داده‌اند.

در هفته‌ای که گذشت افزایش احتمال آغاز صادرات نفت آمریکا در آینده نزدیک بهای نفت WTI را قوت بخشید و انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه پالایشگاه‌های آمریکا در حال حاضر با ۹۰ درصد ظرفیت خود در حال فعالیت هستند نشان داد که آنها بنزین بیشتری به منظور مصرف در بازار داخلی و خارجی تولید می‌کنند.

در ملاقات رئیس‌جمهور ونزوئلا با ولیعهد عربستان، مشخص شد عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ صادرکننده نفت در جهان همچنان تمایلی به حمایت از بهای این کالا و کاهش تولید ندارد. وزیر نفت امارات متحده عربی نیز تاکید کرد اوپک از تصمیم اخیرش مبنی بر عدم کاهش تولید منصرف نخواهد شد و منتظر خواهد ماند تا تولیدکنندگان آمریکایی مجبور به کاهش تولید خود شوند.

در این میان عراق از افزایش صادرات نفت خود در ماه فوریه تا ۳.۳ میلیون بشکه یعنی حدود ۶۰۰ هزار بشکه بیشتر از ماه ژانویه خبر داد. به علاوه در گزارش‌های انجمن نفت آمریکا (API) و مرکز اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) ذخیره نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۱۱ ژانویه (۲۱ دی ماه) به ترتیب ۳.۹ و ۵.۴ میلیون بشکه افزایش نشان داد که حاکی از تداوم مازاد عرضه در بازار بود.

همچنین واردات نفت چین در ماه دسامبر به دلیل افت اخیر بهای این کالا ۱۳ درصد بالاتر از دوره مشابه سال گذشته رقم خورد و برای اولین بار از ۷ میلیون بشکه فراتر رفت. سیتی‌گروپ هم پیش‌بینی کرد که واردات نفت چین در سال ۲۰۱۵ با نرخ رشد کندتری و در حدود ۳ درصد افزایش خواهد یافت، چراکه پالایشگاه‌های کمتری قرار است در سال جاری به بهره‌برداری برسند. البته پس از انتشار آمار و ارقام نه چندان رضایتبخشی از اقتصاد این کشور از جمله کم شدن استقراض از بانک‌ها و پایین بودن رشد سرمایه‌گذاری خارجی تا کمترین سطح خود در دو سال اخیر، بانک مرکزی این کشور درصدد برآمد برنامه‌های حمایتی بیشتری را به اجرا بگذارد.

موجی از پیش‌بینی‌های افت قیمت

در اولین روز معاملاتی هفته پیش بانک سرمایه‌گذاری گلدمن‌ساکس نه تنها پیش‌بینی خود را از میانگین بهای نفت برنت و WTI در سال جاری به ترتیب از ۸۳.۷۵ و ۷۳.۷۵ دلار به ۵۰.۴ و ۴۷.۱۵ کاهش داد، بلکه برای سه ماهه دوم سال هم از ۸۰ و ۷۰ دلار تا ۴۲ و ۴۱ دلار تنزل داد. این موسسه ظاهرا انتظار ندارد عربستان یا دیگر اعضای اوپک از تولید خود بکاهند و البته معتقد است اگر قیمت به کمتر از ۴۰ دلار برسد احتمالا تولیدکنندگان آمریکایی به لحاظ اقتصادی مجبور خواهند شد فعالیت‌های خود را متوقف کرده یا به حالت تعلیق در بیاورند که این اتفاق تا زمان بهبودی بازار ادامه خواهد داشت.

سوسیته جنرال هم بهای نفت برنت و WTI برای سال‌ ۲۰۱۵ را به ترتیب با ۱۵ و ۱۴ دلار کاهش، ۵۵ و ۵۱ دلار پیش بینی کرد. این در حالی بود که نه تنها قیمت در نیمه اول سال جاری را جذاب ندانست، بلکه مازاد عرضه در سه ماهه اول و دوم سال ۲۰۱۵ را نیز در حدود ۱.۶ و ۱.۷ میلیون بشکه برآورد کرد.

از طرفی با وجود تداوم روند کاهشی بهای نفت، مرکز اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماهانه خود اعلام کرد آمریکا در سال ۲۰۱۵ بر تولید نفت خود و البته با نرخ رشد کمتر، خواهد افزود. به عقیده این مرکز بازار شاهد رشد آرامی در بهای نفت برنت خواهد بود و میانگین آن برای سال‌های جاری و آینده به ترتیب به ۵۸ و ۷۵ دلار خواهد رسید. با توجه به این گزارش، پیش‌بینی شده است میانگین تولید نفت خام آمریکا که در پایان سال ۲۰۱۴ معادل ۹.۲ میلیون بشکه بود در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب حدود ۹.۳ و ۹.۵ میلیون بشکه باشد. نهاد فوق فعلا انتظار کاهش قابل توجهی در میزان تولید نفت ندارد و بر این باور است که تولید آمریکا در نیمه اول سال به رشد خود ادامه خواهد داد و در نیمه دوم وارد فاز کاهشی خواهد شد و سپس در سال ۲۰۱۶ به دلیل قوت گرفتن قیمت نفت مجددا سطح تولید خود را افزایش خواهد داد. بنابر برآورد این مرکز مصرف نفت در آمریکا و سایر کشورها نیز بیشتر خواهد شد و رشد آن در جهان که ۹۰۰ هزار بشکه در سال ۲۰۱۴ بود در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به حدود یک و ۱.۰۳ میلیون بشکه خواهد رسید. همچنین اگرچه در سال جاری بر مصرف این کالا در آمریکا تا ۳۰۰ هزار بشکه افزوده خواهد شد اما در ژاپن و اروپا آمار آن منفی پیش‌بینی می‌شود. بنابر گزارش EIA میانگین تقاضا برای نفت در اروپا در سال جاری ۱۳.۴۲ میلیون بشکه و کمتر از ۱۳.۴۷ میلیون مربوط به سال ۲۰۱۴ خواهد بود. از سوی دیگر نگرانی ناشی از انتخابات یونان و احتمال خروج این کشور از یورو هم هنوز ادامه دارد.

در این هفته در حالی‌که دویچه بانک برآورد خود از میانگین قیمت نفت برنت و WTI در سال ۲۰۱۵ را از ۷۲.۵ و ۶۷.۵ دلار قبلی به ۵۹.۴ و ۵۵.۴ دلار کاهش داد، مورگان استنلی نیز در گزارشی اظهار کرد حتی بدون در نظر گرفتن تاثیر ریزش اخیر بهای نفت، انتظار می‌رفت GDP کشورهای آسیایی تنزل یابد و در شرایطی که تقاضای ضعیف عامل اصلی رکود محسوب می‌شود، مازاد عرضه نفت هم از رشد اقتصادی آنها خواهد کاست.

در عین حال بانک جهانی چشم‌انداز خود از وضعیت اقتصادی در جهان را چندان روشن ندانست و اعلام کرد انتظار دارد اقتصاد جهان در سال جاری ۳ درصد، یعنی ۴/۰ واحد درصد بیشتر از سال ۲۰۱۴، رشد کند که البته کندتر از پیش‌بینی قبلی است. برآورد نهاد فوق از رشد اقتصادی در جهان در سال ۲۰۱۶ هم حدود ۳/۳ تا ۵/۳ درصد بود. از نظر این بانک قوت گرفتن اقتصاد آمریکا تنها نقطه روشن در اوضاع اقتصاد جهانی است و کاهش بهای نفت برای حل مشکلات منطقه پولی یورو و بازارهای نوظهور کافی نخواهد بود و این در حالی است که سرمایه‌گذاری و مصرف در بسیاری از کشورها از جمله چین ضعیف ارزیابی می‌شود.

سازمان اوپک نیز در گزارش ماهانه خود، تقاضا برای نفت این نهاد در سال ۲۰۱۵ را ۱۴۰ هزار بشکه کمتر از پیش‌بینی قبلی‌اش و حدود ۲۸.۷۸ میلیون بشکه اعلام کرد. همچنین از رشد عرضه نفت کشورهای غیر‌اوپکی هم ۸۰ هزار بشکه نسبت به رقم قبلی خود کاست و آنها را ۱.۲۸ میلیون بشکه دانست. به نظر می‌رسد سازمان مذکور ریزش اخیر بهای نفت بر سرمایه‌گذاری در این حوزه را تاثیرگذار ارزیابی کرده است. موسسات معتبر دیگری نیز در این هفته با انتشار گزارش‌هایی بازار نفت را حداقل در نیمه اول سال ۲۰۱۵ رو به افول ارزیابی کردند. از جمله بانک مریل لینچ که به دلیل موجودی بسیار زیاد کالای مزبور در انبارها و درنتیجه اندک بودن احتمال بروز رشد خاصی در قیمت، پیش‌بینی خود از بهای نفت برنت و آمریکا را برای سه ماه اول سال جاری به ترتیب تا ۳۱ و ۳۲ دلار کاهش داد. بانک سرمایه‌گذاری جفریز گروپ هم که میانگین قیمت نفت برنت را از ۷۲.۲۵ دلار قبلی تا ۵۰.۲۵ دلار کاهش داد و انتظار داشت مازاد عرضه حداقل تا پایان نیمه اول سال ۲۰۱۵ تداوم یابد و تا زمانی که این مشکل حل نشود، روند قیمت نزولی باشد.

بانک ANZ نیز برآورد خود از قیمت نفت برنت و WTI را با

۲۷ درصد کاهش به ترتیب تا ۵۰ و ۴۸ دلار تنزل داد. به عقیده بانک مذکور جو روانی بازار در نیمه اول سال جاری محافظه‌کارانه باقی خواهد ماند تا قبل از آنکه هزینه بالای تولید به کاهش تولید نفت شیل آمریکا در سه ماه سوم سال منجر شود. در سناریوی مطرح شده از سوی ANZ، ۶۰ درصد ممکن است میانگین قیمت نفت برنت در سال ۲۰۱۵ بین ۴۰ تا ۶۰ دلار باشد و اگر تولید نفت اوپک و آمریکا به روند افزایشی خود ادامه دهد به احتمال ۳۰ درصد بهای آن در این سال بین ۳۵ تا ۴۰ دلار خواهد بود. در این هفته واکنش بازار به گزارش انجمن بین‌المللی انرژی مثبت بود؛ چراکه گفته شد متاثر از افت بهای نفت، علائمی از کم شدن تولید در برخی مناطق مشاهده شده است. در گزارش فوق آمده اگرچه هیچ کس نمی‌تواند حدس بزند کف قیمت نفت کجاست؛ اما کاهش قیمت نفت در حال اثرگذاری بر جریان تولید است. بهبود قیمت قریب‌الوقوع نخواهد بود، ولی نه تنها نشانه‌هایی از اینکه این مساله اتفاق خواهد افتاد به چشم می‌خورد؛ بلکه امکان دارد چنین رشدی در نیمه دوم سال مشهود هم باشد. کاهش فعلی می‌تواند به افت تولید در آمریکای شمالی منجر شود و افزایش عرضه تولیدکنندگان غیراوپکی را محدود کند. در عین حال که بروز تنش‌های داخلی در خاورمیانه نیز شاید بر خروجی کشورهایی از جمله لیبی و عراق تاثیری منفی بگذارد. این نهاد پیش‌بینی خود از رشد عرضه کشورهای غیراوپکی را تا ۳۵۰ هزار بشکه کاهش داد و همچنین اظهار کرد ریزش بهای نفت بر تقاضا برای تولیدات اوپک خواهد افزود.

بازار نفت برنت در هفته پیش رو: در شرایطی به سر می‌بریم که افت بهای نفت بر نگرانی ناشی از تشدید رکود در سرتاسر جهان افزوده است و همچنان روند رو به رشد مازاد عرضه نفت، تقاضای اندک و کند بودن رشد اقتصادی کشورهای آسیایی و اروپایی از جمله عوامل بسیار مهمی هستند که فشاری منفی بر بهای این کالای استراتژیک وارد می‌سازند.

هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت قیمت نفت تا چه حد کاهش خواهد یافت؛ چرا که نه از میزان تولید کاسته شده و نه بخش مصرف جان تازه‌ای به خود گرفته است. در واقع حتی در صورت اعلام خبر مطلوبی از وضعیت اقتصادی کشورها هم قدرت عوامل بنیادی برای حمایت تاثیرگذار از بهای این کالا ضعیف ارزیابی می‌شود؛ اگرچه بروز نوسانات مقطعی بعید به نظر نمی‌رسد.