تاثیر ژئوپلیتیک نفت ارزان

مارتین فلداشتاین/استاد دانشگاه هاروارد و مشاور ریگان، بوش و اوباما مترجم: شادی آذری طی پنج ماه گذشته قیمت نفت بیش از ۲۵ درصد کاهش یافته و به طور میانگین به کمتر از بشکه‌ای ۸۰ دلار رسیده است. اگر این قیمت در همین سطح باقی بماند، بر بسیاری از کشورهای جهان اثرات مهمی بر جای خواهد گذاشت که برخی خوب و برخی بد هستند. اگر قیمت نفت بیش از این سقوط کند، که احتمال آن هم زیاد به نظر می‌رسد، تبعات ژئوپلیتیک آن بر برخی از کشورهای تولیدکننده نفت می‌تواند شدید باشد.قیمت نفت در هر زمانی به انتظارات مهره‌های نقش‌آفرین در بازار از عرضه و تقاضای آینده بستگی دارد. نقش این انتظارات موجب می‌شود که بازار نفت تفاوت زیادی با اغلب بازارهای دیگر داشته باشد. به‌عنوان مثال، در بازار سبزیجات تازه، قیمت‌ها باید موجب تعادل عرضه و تقاضای محصول موجود شوند. اما تولیدکنندگان نفت و سایر فعالان این صنعت در صورتی که حس کنند قیمت نفت بعدا افزایش خواهد یافت، می‌توانند عرضه نفت را در بازار به تعویق بیندازند یا اگر فکر کنند که قیمت‌ها کاهش خواهند یافت، نفت بیشتری به بازار عرضه کنند.انتظارات بازار که در قیمت‌های امروز منعکس شده است، نشان‌دهنده تقاضای کمتر و عرضه بیشتری در آینده هستند. تقاضای کمتر، خود نشان دهنده ضعف در فعالیت‌های اقتصادی فعلی، به ویژه در اروپا و چین و مهم‌تر از آن، تغییرات درازمدت‌تر در عرصه فناوری است که موجب افزایش بهره‌وری خودروها و افزایش استفاده از انرژی خورشیدی و سایر منابع غیرنفتی انرژی می‌شود. قیمت‌های امروز نفت همچنین به نرخ بهره انتظاری نیز مربوط است. به بیان دقیق‌تر، تولیدکنندگان نفت یک انتخاب برای سرمایه‌گذاری خود پیش رو دارند: آنها می‌توانند تولید خود را هم‌اکنون افزایش دهند، تولید مازاد را به قیمت امروز بفروشند و عواید آن را به نرخ بهره درازمدت امروز سرمایه‌گذاری کنند یا اینکه نفت را به صورت سرمایه در اعماق زمین نگهداری کنند. نرخ پایین بهره، تولیدکنندگان را تشویق می‌کند که نفت را در زمین نگه‌دارند. وقتی نرخ بهره غیرعادی پایین فعلی برای اوراق قرضه بلندمدت، طی چند سال پیش رو افزایش یابد، برای تولیدکنندگان جذاب‌تر می‌شود که عرضه نفت را افزایش دهند و درآمد حاصل از آن را با نرخ بهره بالاتر سرمایه‌گذاری کنند. اگر انتظارات در مورد عرضه و تقاضای آتی تغییر نکند، افزایش نرخ بهره موجب می‌شود قیمت نفت بیش از این کاهش یابد.قیمت پایین نفت برای اقتصاد آمریکا خبر خوبی است چون به معنای درآمد واقعی بیشتر برای مصرف‌کنندگان آمریکایی است. در آمریکا قیمت پایین نفت موجب انتقال درآمد واقعی از تولیدکنندگان نفت به خانوارها می‌شود که تقاضای کوتاه مدت را افزایش می‌دهد چون خانوارها نسبت به شرکت‌های نفتی، سهم بیشتری از درآمدشان را خرج می‌کنند. بنا به همین دلایل، کاهش قیمت نفت موجب افزایش تقاضای جمعی در اروپا، آسیا و سایر مناطق واردکننده نفت می‌شود. اما بازندگان بزرگ، کشورهایی خواهند بود که برای تامین هزینه‌های دولتی، به‌شدت بر درآمد نفت خود تکیه کرده‌اند. بازندگان کاهش بیشتر قیمت نفت، دشمنان آمریکا خواهند بود. رسیدن آن به بشکه‌ای ۶۰ دلار بالاخص مشکلاتی جدی را در روسیه پدید می‌آورد و پوتین نخواهد توانست بودجه برنامه‌هایی را که موجب افزایش محبوبیتش می‌شوند، تامین کند. اما شکی نیست که کشورهای واردکننده نفت از این کاهش نفع زیادی خواهند برد، همان‌طور که حالا هم می‌برند.