محمد‌حسین بابالو: با توجه به کاهش قیمت نفت، قیمت اغلب فرآورده‌های پالایشی و مواد اولیه صنعت پتروشیمی کاهش یافته و به نظر می‌رسد این روند نزولی باز هم ادامه یابد. با توجه به این شرایط، انتظار کاهش قیمت تمام شده محصولات پتروشیمی و پلیمرها در بازار وجود دارد که کاهش تقاضا پس از پایان تعطیلات سال نو میلادی و سپس سال نو چینی برخی از واقعیت‌های این بازار را بیش از پیش نمایان خواهد ساخت. مهم‌ترین رخداد در بازارهای جهانی در روزهای اخیر را می‌توان کاهش قیمت نفت دانست که تاثیر گسترده‌ای بر اغلب بازارهای جهانی داشته و دارد. در آخرین آمارها و برای پایان روز جمعه قیمت نفت خام آمریکا موسوم به WTI با ۲۳/۱۰ درصد کاهش به ۶۶ دلار و ۱۵ سنت رسید که کمترین حد در بیش از ۴ سال اخیر است. نفت برنت نیز با کاهش قیمت مشابهی به ۷۰ دلار و ۱۵ سنت رسید. سبد نفت اوپک هم برای ۲۷ نوامبر به ۷۰ دلار و ۸۰ سنت رسید که تغییر چندانی را تا روز پیش از آن نشان نمی‌دهد. افزایش حجم تولید نفت در آمریکای شمالی از ذخایر شیلی، عدم کاهش حجم تولید در آخرین جلسه اوپک، عدم رشد تقاضا و افزایش موجودی انبارها را می‌توان مهم‌ترین‌ دلیل برای کاهش قیمت‌ها برشمرد.

با توجه به پراکندگی و شرایط فنی متنوع و متفاوت محصولات پتروشیمی شاید نتوان به بررسی این بازار به‌صورت کامل دست یافت و حتی نمی‌توان نسخه کاملی برای این بازار در نظر گرفت. با توجه به این موارد بررسی بازار مواد اولیه این صنعت که قطعا مهم‌ترین‌ فاکتور برای تخمین قیمت تمام‌شده این قبیل کالاها است موارد بهتری را به ارمغان خواهد آورد.

کاهش قیمت نفت به دیگر بازارها نیز سرایت خواهد کرد و شاهد نوسان در اغلب بازارهای مشابه و مرتبط خواهیم بود. تجربه نشان داده است که با کاهش قیمت نفت در ابتدا قیمت فرآورده‌های نفتی و پالایشی به سرعت و با تاثیر بالایی نزولی خواهند شد تا جایی که قیمت‌ها در این بازار با همبستگی بالایی با نوسان قیمت نفت تغییر می‌کند. پس از فرآورده‌های سوختی دیگر فرآورده‌ها از جمله نفتا که در فرآیند تولید، ایجاد می‌شوند از این شرایط تبعیت و تغییر قیمت پیدا می‌کنند. با توجه به جایگاه خاص و مهم نفتا به‌عنوان مهم‌ترین‌ ماده اولیه و سوخت مایع در فرآیند تولید محصولات پتروشیمی، شاهد نوسان قیمت اتیلن، استایرن، پروپیلن و سایر مواد اولیه محصولات پتروشیمی خواهیم بود. هم‌اکنون تقریبا تمامی محصولات پتروشیمی، پالایشی و همچنین مواد اولیه این صنایع در یک فاز نزولی نوسان می‌کنند. البته این شرایط کاهشی را نمی‌توان به تمامی گریدها و کالاها تعمیم داد زیرا وقفه در فرآیند تولید به هر دلیل و با ورود به زمان تعمیر و نگهداری واحدهای بزرگ یا بسته شدن برخی از واحدهای تولیدی به دلایل مختلف می‌تواند این روند عمومی را تغییر دهد. در گذشته همچنین مواردی به کرات دیده شدند ازجمله افزایش قیمت اتیلن در کنار کاهش قیمت نفتا، افزایش قیمت گازوئیل در کنار کاهش قیمت نفت یا افزایش قیمت پلی اتیلن‌های ترفتالات را می‌توان به‌عنوان نمونه ذکر کرد. به تجربه ثابت شده پس از تاثیرپذیری سریع قیمت محصولات پالایشی، محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها به‌صورت متعاقب و با فاصله زمانی حداکثر ۲ ماه با کاهش قیمت‌ها رو در رو خواهند شد که می‌توان دورنمای نزولی فراگیری را پیش روی بازار محصولات پتروشیمی و پالایشی در بازارهای جهانی تصویر کرد.

هم‌اکنون قیمت نفتا به تبع سقوط قیمت نفت در مسیر کاهش قرار دارد. با توجه به جایگاه این کالا و همچنین برج‌های بخارشکن متعدد در جهان برای تولید اتیلن از این ماده معدنی و همچنین تولید سایر مواد اولیه مورد نیاز، این انتظار وجود دارد تا قیمت اتیلن نیز در بازارهای جهانی نزولی شود ولی به دلیل بسته شدن بسیاری از این قبیل واحدها این شرایط چندان به‌صورت معمول پیش نمی‌رود. در بازار اروپا با محوریت شمال غربی آن نیز، هم اکنون دومین هفته‌ای است که قیمت اتیلن صعودی شده است. محدودیت عرضه اتیلن مهم‌ترین‌ دلیل این افزایش قیمت عنوان شده که البته با توجه به برخی واقعیت‌های تولید، به نظر می‌رسد این شرایط ادامه یابد. هم اکنون شل یک واحد تولیدی۲۶۰ هزار تنی را در آلمان از اواسط اکتبر متوقف کرده و تا اواسط دسامبر این تعطیلی ادامه خواهد یافت. Slovnaft هم یک واحد ۲۲۰ هزار تنی را تا اواخر ماه جاری بسته نگه خواهد داشت. البته OMV یک واحد ۴۵۰ هزار تنی را در روزهای آینده وارد تولید خواهد کرد.

سایر محصولات پلیمری و پتروشیمیایی از شرایط عمومی تبعیت می‌کنند و با کاهش قیمت نفت وارد یک فاز نزولی شده‌اند. تقریبا تمامی انواع پلیمرها وارد یک فاز نزولی شده‌اند ولی هنوز اثرات کاهش قیمت نفت بر انواع پلیمرها به‌صورت کامل خودنمایی نکرده است. از سویی هر چه یک پلیمر از فرآیند تولید ساده تری برخوردار باشد، افزایش یا کاهش قیمت مواد اولیه، تاثیر بیشتری بر قیمت نهایی آن خواهد داشت. به عبارت ساده تر می‌توان این انتظار را داشت که قیمت انواع پلیمرهای پیشرفته‌تر همچون پلی‌پروپیلن‌ها با کاهش کمتری رو به رو شده ولی انواع پلی اتیلن‌های سبک می‌تواند کاهش بیشتری را متحمل شوند.

در بازار آروماتیک‌ها با محوریت بازارهای آسیایی شاهد کاهش ۹/۳ تا ۴/۶ درصد، قیمت‌ها هستیم که کاهش قیمت نفت دلیل اصلی آن عنوان شد. در بازار کره جنوبی هم ۴/۷ درصد کاهش ثبت شد. در بازار تایوان هم متوسط قیمت‌ها ۳/۶ درصد افت کرد. بنزن در سواحل کره جنوبی هم ۴/۶ درصد کاهش یافت تا قیمت ۹۱۰ دلار در هر تن ثبت شود. استایرن منومر و فنول هم شرایط مشابهی داشتند تا جایی که برخی از تولیدکنندگان حجم تولید خود را کاهش داده یا تولید را متوقف ساخته‌اند. نکته مهم در این خصوص کاهش فاصله قیمتی بین بازارهای جهانی است تا جایی که قیمت‌ها در آسیا و آمریکا تقریبا برابر شده‌اند. در بنادر چین قیمت استایرن منومو با ۹/۳ درصد کاهش عرضه می‌شود که قیمت‌ها به ۱۱۶۷.۵۰ دلار کاهش یافته است. این در حالی است که قیمت‌ها برای تحویل در ماه آینده حتی تا ۱۱۵۰ دلار در هر تن نیز پیشنهاد می‌شود. در بازار تولوئن نیزچنین شرایطی حکمفرماست تا جایی که در بازار کره جنوبی این کالا با ۱/۶ درصد کاهش به ۷۶۴.۵۰ دلار در هر تن رسیده است.

دورنمای بازار

با توجه به کاهش شدید قیمت مواد اولیه پلیمری و پتروشیمی می‌توان انتظار کاهش قیمت تمام شده این قبیل کالاها را داشت. این در حالی است که با توجه به نزدیکی به تعطیلات سال نو میلادی به‌صورت نسبی حجم تقاضا بالا است و موجودی انبارها جوابگوی نیاز بازار نیست. با توجه به این پیش‌بینی می‌توان به کاهش بیشتر تقاضا در هفته‌های آینده امیدوار بود که در قیمت‌های پایین فعلی، داده مهمی برای کاهش شدید قیمت‌ها خواهد بود. با توجه به برخی ویژگی‌های فنی شاید نتوان کاهش محصولات پتروشیمی را همگام با کاهش قیمت نفت دانست اما در هر صورت داده مهمی برای تضعیف نرخ‌ها تلقی خواهد شد. در روزهای آینده مواد پتروشیمیایی، فرآورده‌ها و پلیمرهای ساده تر بیشترین تاثیر را از کاهش قیمت نفت خواهند پذیرفت.

تلاطم بازار پتروشیمی‌ها