سعودیها تصمیم بگیرند؛ کاهش سقف تولید یا افت قیمت؟
دوراهی بازار نفت در برابر عربستان
گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: بازار نفت در فاز انتظار است. تنها دو روز به نشست ۱۶۶ اوپک زمان باقی است و در این شرایط بازار تغییر چندانی نداشته و بیشتر منتظر است تا نتایج این نشست را ببیند. اوپک در دوراهی تن دادن به کاهش سطح تولید و کاهش قیمت نفت است، در این بین عربستان بهعنوان کشوری که بهطور سنتی نقش کنترلکننده قیمت نفت را دارد، در شرایط حساستری نسبت به دیگر اعضای این سازمان قرار دارد. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش، نفت تغییر چندانی نسبت به قیمتهای پایانی هفته گذشته نداشته و مدام حول و حوش همان اعداد بالا و پایین میشود، بهطوریکه در دقایقی از روز صفحه نمایش قیمت نفت سایت بلومبرگ با رنگ سفید تغییر صفر درصد را نمایش داد.
گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: بازار نفت در فاز انتظار است. تنها دو روز به نشست ۱۶۶ اوپک زمان باقی است و در این شرایط بازار تغییر چندانی نداشته و بیشتر منتظر است تا نتایج این نشست را ببیند. اوپک در دوراهی تن دادن به کاهش سطح تولید و کاهش قیمت نفت است، در این بین عربستان بهعنوان کشوری که بهطور سنتی نقش کنترلکننده قیمت نفت را دارد، در شرایط حساستری نسبت به دیگر اعضای این سازمان قرار دارد. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش، نفت تغییر چندانی نسبت به قیمتهای پایانی هفته گذشته نداشته و مدام حول و حوش همان اعداد بالا و پایین میشود، بهطوریکه در دقایقی از روز صفحه نمایش قیمت نفت سایت بلومبرگ با رنگ سفید تغییر صفر درصد را نمایش داد. در ساعت ۱۳:۰۰ ظهر دیروز، نفت سفید آمریکا روی ۴۳/۷۶ دلار و نفت برنت ۲۵/۸۰ دلار بر هر بشکه معامله شد. این در حالی است که در آخرین روز کاری هفته گذشته میلادی، روز جمعه انتشار دو خبر مهم بهای نفت برنت را به بالای ۸۰ دلار رساند؛ اول انتشار اظهارات وزیر نفت کشورمان که خواهان کاهش سطح تولید کشورهایی شد که طی چند سال اخیر اقدام به افزایش سطح تولید خود بیش از سهمیه مشخص شده در اوپک کردهاند، احتمال کاهش سطح تولید اوپک در نشست آتی را افزایش داد و این به افزایش بهای نفت منجر شد. خبر دوم افزایش نرخ بهره در چین بود که نشان از افزایش سیاستهای انبساطی این کشور دارد. سیاستهای انبساطی در مجموع طرف تقاضای بازارهای کالایی از جمله بازار نفت را تقویت میکند و موجب افزایش بهای آن میشود.
براساس سایت رسمی سازمان کشورهای صادرکننده نفت، بهای سبد نفتی این سازمان نیز روز جمعه دستخوش افزایش شد و بهای آن با ۳۹/۱ دلار صعود به ۴۲/۷۵ دلار در هر بشکه رسید و بعد از سپری کردن یک هفته قیمتی زیر ۷۵ دلار بالاخره به بالای این رقم رسید.
وین روز پنجشنبه، ششم آذر ماه میزبان وزرای نفت ۱۲ کشور عضو سازمان اوپک است. به گفته کارشناسان حوزه نفت، نشست پیشرو دشوارترین نشست این سازمان طی ۵ سال گذشته است. برخی پیشبینیها بر این دلالت دارد که در صورتی که اعضای اوپک برای کاهش سطح تولید به توافق نرسند قیمت نفت با افت دوباره مواجه میشود. روز گذشته رویترز طی گزارشی اعلام کرد تنها راه حل برای برگرداندن قیمت نفت به وضعیت قبلی آن، کاهش معنادار تولید نفت اوپک است و کاهش تولید ۵۰۰ هزار بشکهای در روز نمیتواند در این باره راهگشا باشد و اگر این مهم تحقق نیابد، آن وقت باید شاهد سقوط قیمت نفت تا ۶۰ دلار در هر بشکه باشیم. رویترز پیشبینی کرده در صورت موافقت اعضای اوپک با کاهش قابل توجه تولید، قیمت نفت میتواند به بالای ۸۵ دلار در هر بشکه برسد.
اما این بار برخی کارشناسان بر این باورند که اوپک به این دلیل که خواهان حفظ سهمیه این سازمان در بازار است به کاهش سقف تولید تن نمیدهد. در واقع به اعتقاد برخی کارشناسان افت کنونی قیمتها که به دنبال افزایش عرضه نفت اتفاق افتاده است نه به دلیل افزایش عرضه کشورهای اوپک، بلکه به دلیل رشد تولید کشورهای غیرعضو از جمله روسیه، مکزیک و... در کنار ظهور پدیده نفت شیل رخ داده است. برهمین اساس و از آنجا که کشورهای تولیدکننده غیر عضو نیز از کاهش قیمتها متضرر شدهاند باید در کاهش تولید و تعادل عرضه و تقاضای بازار نفت سهیم باشند. آژانس بینالمللی انرژی ۱۰ روز پیش در گزارش خود اعلام کرد که تقاضای جهانی نفت امسال کمترین رشد را طی ۵ سال اخیر تجربه خواهد کرد و به ۴/۹۲ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، و در سال آینده میلادی با تقویت روند ترمیم اقتصادی، میزان رشد تقاضا افزایشخواهد یافت.
به اعتقاد عبدالله بن حمد العطیه، وزیر نفت سابق قطر، فزونی عرضه که موجب کاهش ۳۰ درصدی قیمت نفت از ۱۹ ژوئن تاکنون شده، موجب از بین رفتن اتحاد اوپک شده و این سازمان را برای تقویت قیمتها به تولیدکنندگان غیرعضو وابسته کرده است. وی در این خصوص گفت: «این بار باید از روسیه، نروژ و مکزیک هم کمک گرفته شود. اوپک میتواند تولید خود را کاهش دهد، اما آنچه اتفاق خواهد افتاد این است که عرضه تولیدکنندگان غیر عضو اوپک همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. آن موقع بازار چهخواهد کرد؟»
در این بین قرار است وزیر انرژی روسیه و رئیس روسنفت، بزرگترین شرکت نفتی این کشور در اجلاس ۱۶۶ اوپک حضور داشته باشد. سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه و سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان بدون اشاره به جزئیات در بیانیه مشترکی اعلام کردند که دو کشور درخصوص مسائل تاثیرگذار روی بازارهای نفت و انرژی هماهنگ خواهند بود. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه گفت: در شرایطی که روسیه در حال مذاکره در این باره است، هیچ برنامهای برای کاهش تولید برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت وجود ندارد. اقتصاد روسیه به نفت وابسته است و برخلاف عربستان روسیه به لحاظ فناوری قادر به افزایش یا کاهش سریع تولید خود نیست. الانا سوپونینا کارشناس مسائل خاورمیانه و مشاور موسسه مطالعات استراتژیک مسکو نیز در این خصوص گفته است تلاش اوپک برای کاهش تولید تنها در صورتی معنی میدهد که دیگر تولیدکنندگان خارج از این سازمان نیز این کار را انجام دهند زیرا در غیر این صورت اوپک تنها سهم بازار خود را از دست خواهد داد.
هرچند اجماع جهانی کشورهای اوپک و غیر اوپک بر سر کاهش تولید جهانی نفت دور از انتظار به نظر میرسد اما این اتحاد عقبه تاریخی دارد. در سال ۲۰۰۱ در پی کاهش شدید قیمت نفت کشورهای عضو غیر عضو به اجماع رسیده و تولید نفت خود را کاهش دادند؛ هرچند در آن مقطع نیز اوپک با کاهش ۳ میلیون بشکهای در روز برای تعادل عرضه و تقاضا نقش موثرتری داشت.
نقش استراتژیک عربستان در نشست ۱۶۶
به نظر میرسد بیشتر از اینکه کاهش سطح تولید اوپک مطرح باشد، پایبندی به سهمیه مشخص شده در اوپک و کاهش مازاد تولید عربستان و دیگر کشورهایی که در این مدت تولید نفت خود را افزودهاند مطرح است. بر اساس برخی از بررسیها در حال حاضر تنها سه کشور کویت، امارات و عربستان به ترتیب با بیش از ۲۵۰ هزار، ۳۰۰ هزار و ۴۵۰ هزار بشکه در روز، کشورهای مختلف عضو اوپک هستند که در این میان عربستان هم به لحاظ نقش سنتی که در این راستا بازی میکند و هم به این لحاظ که بیشترین تولید و مازاد سهمیه را به خود اختصاص داده بیشتر از دو کشور دیگر تحت فشار برای کاهش تولید قرار دارد. اما برخی تحلیلگران بر این باورند که برخلاف گذشته عربستان علاقه ندارد به تنهایی نقش سنتی کنترلکننده قیمت را ایفا کند و معتقد است همه کشورهای عضو باید در این کاهش تولید سهیم باشند.
عربستان بهعنوان بزرگترین کشور تولیدکننده نفت این سازمان در دو راهی دشوارتری قرار دارد. بهطور یقین دیگر کشورهایی که در این مدت از کاهش ۳۰ درصدی قیمت نفت آسیب بیشتری دیدهاند به این کشور برای کاهش سطح تولید خود فشار میآورند. همانطور که آخرین اظهارات وزیر نفت ایران مؤید این نکته است، زنگنه روز چهارشنبه در یک برنامه تلویزیونی گفت که مسوولیت کاهش قیمت نفت بر عهده کشورهایی است که مازاد بر سهمیه خود نفت تولید کردهاند و این کشورها باید تولید نفت خود را کاهش دهند. طی سالهای متمادی یعنی از سال ۱۹۶۰ که پنج کشور عربستان، ایران، عراق، ونزوئلا و امارات در بغداد تصمیم به تشکیل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) گرفتند؛ عربستان به دلیل اینکه از ظرفیت مازاد برخوردار بوده نقش کنترلکننده قیمت را ایفا کرده است، در واقع کشورهای عضو از آنجا که عربستان با افزایش تولید در زمان اوج قیمتها بیشترین سود را نصیب خود میکند انتظار دارند در زمان کاهش قیمت نفت نیز با کاهش تولید نفت بیشتر از دیگر کشورها متضرر شود. هرچند عربستان همیشه در برابر این کاهش تولید مقاومت کرده اما در نهایت با رای دیگر اعضای این سازمان همراه شده و به کاهش تولید نفت تن داده است.
گمانهزنیها بر سر نتیجه اوپک در حالی رو به افزایش است که تمام شواهد دال بر وجود اختلافاتی بین اعضای این سازمان است. چراکه افت کاهش قیمت نفت که بخشی از آن متاثر از ارزانفروشی عربستان بود به یک اندازه بر کشورهای اوپک تاثیرگذار نبوده است. از طرفی طی سالهای گذشته این کشور با افزایش تولید خود جهت جبران کسری عرضه به دلیل خروج نفت ایران و لیبی از بازار موجب افزایش عرضه شده است و در این شرایط که لیبی به آرامش نسبی رسیده و ایران در آستانه توافق بزرگ بر سر مشکلات هستهای خود با غرب است، دیگر کشورهای عضو بر این اعتقادند که عربستان با بازگشت به سهمیه قبلی خود از قیمت نفت حمایت کند. چرا که فلسفه تشکیل اوپک از ابتدا چیزی جز حمایت از کشورهای تولیدکننده و جلوگیری از نوسانات مضر در قیمت نفت نبوده است.
ارسال نظر