گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: با نزدیک شدن به نشست اوپک بازار نفت بی‌ثبات‌تر از قبل شده است. در حالی که روز سه‌شنبه تا میانه روز بهای نفت صعودی شده و از مرز ۷۶دلار گذشته بود، با ایجاد گمانه‌زنی‌هایی از عدم کاهش سطح تولید اوپک در نشست آتی این سازمان بهای نفت دوباره به ۶۱/۷۴ دلار افت کرد. روز گذشته نیز بهای نفت همچنان در نوسان بود به‌طوری‌که تا لحظه تنظیم این گزارش ساعت ۱۶، نفت خام آمریکا با ۱۰ سنت کاهش به ۵۱/۷۴دلار رسید، این در حالی است که نفت برنت صعودی بود و با ۳۵ سنت افزایش به ۸۲/۷۸ دلار رسید. بر اساس سایت رسمی اوپک قیمت سبد نفتی این سازمان روز ۱۸ نوامبر با ۴۶ سنت افزایش به ۳۶/۷۴ دلار رسید. انتشار خبر انفجار بمبی در اربیل کردستان عراق روند افزایش بهای نفت را تسریع کرد. بازار نفت آبستن دو نشست مهم و حساس در وین است. خوش‌بینی به آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ از یکسو و از سوی دیگر گمانه‌زنی در مورد نتیجه نشست ۱۶۶ سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت طی هفته آینده بر بازار اثر گذار بوده است. با وجود برخی از اخبار که نشان از کاهش سطح تولید سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت دارد، اما بد‌بینی به این موضوع همچنان ادامه دارد. از طرفی خوش‌بینی به توافق هسته‌ای ایران و غرب به قیمت نفت جهت افت بیشتر فشار آورده است.

بازار نفت منتظر نتایج مذاکرات هسته‌ای

تنها سه روز پیش از نشست اوپک، موعد مذاکرات ایران و غرب به اتمام می‌رسد. با وجود برخی پیشرفت‌ها که تا کنون بین دو طرف در حال مذاکره حاصل شده است اما برخی اختلافات هنوز پا بر جاست و هنوز نتیجه این مذاکرات به‌طور قطع معلوم نیست اما خوش‌بینی به نتایج این مذاکرات به قدری است که تحلیلگران بازار نفت افت‌های قیمتی نفت را به این مساله ربط می‌دهند. تولید نفت ایران از سال ۲۰۱۲ با افزایش تحریم‌های ناعادلانه غرب علیه کشورمان رو به کاهش گذاشت به‌طوری‌که از تولید بیش از ۲/۴ میلیون بشکه‌ای دو سال پیش به تولید ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه‌ای کنونی رسیده است. در صورت حصول توافق بین ایران و غرب تحریم‌هایی که موجب این افت تولید شده بود به تدریج کاسته شده و تولید نفت ایران افزایش می‌یابد. بر همین اساس، برخی تحلیلگران بر این باورند که کاهش سطح تولید اوپک در شرایط کنونی و درصورت توافق ایران در مذاکرات هسته‎ای بی‌فایده خواهد بود چرا که کشورمان که در این مدت بر اثر فشار تحریم‌ها مجبور به کاهش تولید نفت شده است، به دلیل حفظ سقف تولید اوپک از افزایش تولید نفت خود دست نمی‌کشد.تا اوایل ماه نوامبر عربستان سعودی تمایلی به کاهش تولید نشان نداده بود. در اوایل نوامبر این کشور اعلام کرد، تنها در صورتی به کاهش قیمت واکنش نشان خواهد داد که قیمت به حدود ۷۰ دلار در هر بشکه برسد. در آن زمان، مقامات اوپک فکر می‌کردند رسیدن قیمت به ۷۰ دلار نامحتمل است، اما کاهش قیمت نفت به کمتر از ۸۰ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان ماه) ریاض را تحت فشار قرار داد.

گسترش طیف گمانه‌زنی‌ها از نشست اوپک

تنها یک هفته به نشست ۱۶۶ سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت زمان باقی است، به گفته بسیاری از تحلیلگران بازار انرژی این مهم‌ترین‌ و دشوارترین نشست اوپک ظرف ۵ سال گذشته است. ۵ سال پیش نیز با افت شدید بهای نفت در پی رکود اقتصاد جهانی، اعضای اوپک با رای دادن به کاهش سطح تولید این سازمان موجب برگشت قیمت‌های نزولی شدند. حال با توجه به شرایط کنونی، بازار به اخبار رسیده مربوط به این سازمان بسیار حساس است و انتشار هر خبری از اعضای اوپک بر بهای نفت اثر‌گذار بوده و جهت بازار را تغییر می‌دهد. با نزدیک شدن به این نشست گمانه‌زنی و دیدارهای پشت پرده‌ای بین کشورهای عضو افزایش یافته است. وزیر نفت کشورمان نیز بعد از دیدار با وزیر نفت عراق و دیدار با امیر کویت و قطر، روز سه‌شنبه به امارات سفر کرد تا با مقامات این کشور دیدار کند. فواد معصوم رئیس‌جمهوری عراق و عبدالله الثانی نخست‌وزیر لیبی نیز هفته پیش گفت‌وگوی جداگانه‌ای با مقامات سعودی در ریاض انجام داده بودند. النعیمی وزیر نفت عربستان نیز به آمریکای لاتین سفر کرده بود. در این بین ونزوئلا فعال‌ترین عضو اوپک بوده است؛ به‌طوری که ظرف دو هفته گذشته وزیر امور خارجه این کشور به کشورهای الجزایر، قطر، مکزیک، ایران و روسیه سفر کرده است.

نماینده ونزوئلا در سازمان اوپک که وزیر امور خارجه این کشور نیز هست، از کاهش تولید اوپک در نشست آتی این سازمان خبر داد. رافائل رامیرز وزیر نفت اسبق ونزوئلا با اعلام این مطلب گفت: در حال حاضر، مساله اصلی این است که چه میزان از عرضه نفت اوپک کاهش خواهد یافت. وی با بیان اینکه من نمی‌توانم از جانب دیگر کشورهای اوپک حرف بزنم و تصمیم بگیرم، گفت: به صراحت اعلام می‌کنم که برخی از کشورهای عضو این سازمان موافق کاهش تولید نفت اوپک هستند؛ زیرا کاملا مشخص است که بازار نفت با مازاد عرضه مواجه بوده و این امر موجب افت شدید قیمت‌ها شده است. وی قیمت عادلانه نفت را برای هر بشکه ۱۰۰ دلار اعلام کرد و این درحالی است که میانگین قیمت نفت صادراتی ونزوئلا به ۸۳/۷۰ دلار در هر بشکه رسیده است. بر‌اساس برخی گزارش‌ها در سایت‌های معتبر بین‌المللی، ونزوئلا برای تحقق بودجه سال جاری خود به نفت ۱۶۰ دلاری نیاز دارد. یکی از مقامات رسمی اکوادور نیز خواهان کاهش سطح تولید از سوی برخی اعضای اوپک شده است که اضافه بر سهمیه اوپک نفت تولید می‌کنند. اکوادور کوچک‌ترین عضو اوپک بوده که حدود هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کند.

در حالی که برخی اعضای اوپک خواهان کاهش سقف تولید این سازمان برای کاهش مازاد عرضه نفت موجود در بازار هستند، گلدمن ساکس طی گزارشی اعلام کرد: کاهش بیش از ۵۰۰ هزار بشکه‌ای اوپک به نفع این سازمان نیست؛ چراکه با افزایش قیمت نفت، توجیه‌پذیری برخی از طرح‌های شیل افزایش یافته و نفت شیل با سرعت بیشتری به تولید خود اضافه می‌کند و این دوباره به کاهش بهای نفت منجر خواهد شد.

یکی از راهکارهایی که در این میان برای جلوگیری از متضرر شدن بیشتر اعضای اوپک توسط برخی کارشناسان مطرح می‌شود، اجماع جهانی بین اعضای اوپک و کشورهای غیر عضو برای کاهش سطح تولید نفت است. به‌طوری‌که برخی کارشناسان عنوان می‌کنند مازاد عرضه کنونی موجود در بازار تنها به دلیل افزایش سطح تولید عربستان و دیگر اعضای این سازمان نیست؛ بلکه طی چند سال گذشته، برخی کشورهای غیر عضو با سرعت زیادی بر تولید نفت خود افزوده‌اند و موجب مازاد عرضه نفت شده‌اند. در بین کشورهای غیر عضو، روسیه بیشترین تحرک را در این زمینه داشته است. الکساندر نواک، وزیر نفت و انرژی روسیه ۲ ماه پیش در سفری که به وین داشت به دیدار دبیر کل اوپک رفت و درخصوص کاهش بهای نفت با وی رایزنی کرد، در آن زمان نفت برنت حدود ۹۹ دلار معامله می‌شد. حال با کاهش هرچه بیشتر قیمت نفت مدیر عامل بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده نفت روسیه ۲۵ نوامبر یعنی دو روز قبل از برگزاری اجلاس کشورهای صادرکننده نفت اوپک به وین سفر می‌کند تا درباره کاهش قیمت نفت و راهکارهای تقویت آن با اعضای این سازمان بحث و گفت وگو کند.

در این راستا شرکت روسنفت طی بیانیه‌ای اعلام کرد که مدیر عامل این شرکت به نمایندگی از ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه با شرکت در کنفرانس انرژی در وین سعی بر آن دارد تا با مذاکره با کشورهای عضو اوپک با افت حدود ۳۰ درصدی قیمت نفت از ماه ژوئن تاکنون که به اقتصاد این کشور آسیب رسانده مقابله کرده و راه‌هایی برای تقویت و بهبود وضعیت قیمت نفت پیدا کند.

اوپک در برزخ افت قیمت

در این میان برخی تحلیل‌ها بر شکست اوپک در مذاکرات پیش رو دلالت دارد. به نظر برخی کارشناسان اوپک در نشست آتی خود دو راه پیش رو دارد: یا به کاهش سطح تولید تن دهد و منتظر تسریع رشد تولیدات شیل باشد یا سطح تولید خود را کم نکند و شاهد ادامه روند نزولی بهای نفت باشد. بر اساس برخی تحلیل‌ها کاهش بهای نفت بر تولید کنونی شیل اثر گذار نبوده است و روند افزایش تولید این نوع نفت تا سال ۲۰۱۵ ادامه پیدا می‌کند، در واقع تا ۲ماه آینده رشد تولیدات شیل تغییری نمی‌کند اما پس از آن باتوجه به کاهش حفاری‌های جدید در این مخازن سرعت تولید نفت شیل کاهش می‌یابد. در صورتی که اوپک سطح تولید خود را کاهش دهد روند کاهشی نفت متوقف می‌شود و قیمت‌ها افزایش می‌یابند. اینکه بهای نفت تا چقدر بر می‌گردد به میزان کاهش تولید این سازمان بستگی دارد. اگر اوپک کاهش قابل توجهی در سطح تولید خود اعمال کند تولید شیل اویل‌ها دوباره افزایش یافته و پس از مدتی دوباره شاهد افت شدیدتر قیمت‌ها خواهیم بود. اما اگر کاهش چندانی در سطح تولید خود ندهد با وجود اینکه ممکن است روند کاهشی بهای نفت را متوقف کند و حتی موجب بازگشت قیمت‌ها به بالای ۸۰ دلار شود اما درصورت توافق ایران و غرب این کاهش تولید بی‌فایده بوده و دوباره قیمت‌ها سقوط می‌کنند.

نفت در انتظار نتایج نشست‌های وین