نفت شیل قربانی بازی عربستان

گروه نفت و پتروشیمی: بهای نفت طی پنج ماه گذشته نزولی بوده است. تحلیلگران بازار انرژی مهم‌ترین‌ عامل کاهش قیمت را فزونی مقدار عرضه به تقاضا عنوان می‎کنند. عرضه نفت در پی افزایش تولید نفت آمریکا و کاهش واردات این کشور همچنین افزایش تولید سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک) اتفاق افتاده است. در پی انقلاب شیل اویل‎ها در آمریکا در سال ۲۰۰۶، دولتمردان این کشور شعار استقلال آمریکا از واردات نفت را سر لوحه کار خود قرار دادند. به‌طوری که از تولید ۵ میلیون بشکه‎ای سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۶ به مقدار ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ای کنونی رسیده است که این مقدار تولید نفت در آمریکا از سال ۱۸۶۰ تا کنون بی‌سابقه بوده است. در مجموع کشورهای غیر عضو اوپک با رشد بی‌سابقه‌ای تولید نفت خود را افزایش داده‌اند به‌طوری که در ۶ ماه اول سال ۲۰۱۴ نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته بیش از ۶/۱ میلیون بشکه به تولید روزانه خود افزوده‌اند.افزایش تولید در کشورهای غیر اوپکی در حالی رخ داده که تولید اوپک نیز طی چند ماه اخیر افزایش داشته است. بر‌اساس گزارش بلومبرگ، در ماه اکتبر کشورهای عضو این سازمان همچنان سقف تولید ۳۰ میلیون بشکه‎ای اوپک را شکسته و بیش از ۳۰ میلیون و ۹۷۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کرده‎اند. در واقع طی چند سال اخیر به دلیل وقوع مسائل ژئوپلیتیک در برخی از کشورهای عضو از جمله ایران و لیبی تولید خود را کاهش دادند و عربستان سعودی به‌عنوان تنها کشوری که ظرفیت تولید بیشتری دارد با افزایش تولید خود کسری نفت بازار را جبران کرد.

پیش از این در پی کاهش قیمت نفت بسیاری از فعالان بازار انتظار داشتند که اعضای اوپک به قیمت‌های کاهشی واکنش نشان داده و تولید نفت خود را کاهش دهد؛ اما برخلاف انتظارات تولید‌کنندگان اوپک با سردمداری عربستان با کاهش دستوری بهای نفت، خود یکی از عوامل تشدید قیمت‌های کاهشی شدند. در پی این تحلیلگران حوزه نفت به گمانه زنی برای چرایی این اقدام عربستان پرداختند. یکی از سناریوهایی که در این میان به آن پرداخته می‌شود، کاهش قیمت نفت برای کاهش سرعت رشد تولید نفت شیل است. روز گذشته بلومبرگ طی گزارشی اعلام کرد کاهش قیمت نفت روی فرآیند تولید نفت شیل اثر گذار بوده و تعداد حفاری‌های این نوع نفت را کاهش داده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» بلومبرگ در این باره نوشت: تولید نفت شیل آمریکا نخستین نشانه‌های ضعف را در برابر کاهش قیمت‌های جهانی نفت نشان داد. این نوع از تولید نفت موسوم به نفت شیل که حاصل حفاری سنگ و استخراج نفت از دل آن است، اخیرا رونق زیادی یافته، تا جایی که بعضی از سناریو‌ها کاهش قیمت نفت را حاصل تبانی عربستان سعودی و آمریکا برای عرضه نفت خود به بازارهای جهانی و سهم‌خواهی در این بازار‌ها می‌دانند. اما فرضیه‌ای دیگر که به‌نظر می‌رسد اکنون در حال تحقق است، حکایت از آن داشت که درصورت کاهش بیشتر قیمت‌های جهانی نفت، حفاری سنگ‌های آمریکا برای استخراج نفت شیل توجیه اقتصادی خود را از دست خواهد داد و به‌زودی این تکنولوژی کنار گذاشته خواهد شد.

به گزارش بلومبرگ، تعداد تاسیسات فعال برای استخراج نفت شیل در هفته گذشته با کاهش ۱۴دستگاه به رقم ۱۵۶۸ رسید که این تعداد کمترین تعداد تاسیسات فعال از روز ۲۲ ماه اوت تاکنون است. منطقه شیل ایگل فورد واقع در تگزاس جنوبی بیشترین کاهش تعداد تاسیسات فعال را شاهد بوده است و ۹ مورد از تاسیسات آن از چرخه فعالیت خارج شده‌اند و تعداد تاسیسات فعال آن به ۱۹۷ رسیده است. در مجموع، تعداد تاسیسات فعال در استخراج نفت شیل آمریکا از اوج خود در دهم اکتبر که رقم ۱۶۰۹ تاسیسات را نشان می‌داد، به شدت کاهش یافته است.

همزمان با کاهش جهانی قیمت نفت حفاران طی چهارماه گذشته ۲۴ درصد از تولید نفت شیل خود را کاهش داده‌اند. شرکت نفتی ترنس‌اوشن روز جمعه اعلام کرد که کاهش قیمت‌ها ضربه شدیدی به درآمدهای آن وارد کرده است. این کاهش قیمت‌ها اکنون برای نفت شیل به یک تهدید تبدیل شده است و این در شرایطی است که همین نفت شیل خود عامل کاهش قیمت‌ها برای نخستین بار از سال ۲۰۱۰ تا کنون شده بود و وابستگی آمریکا به واردات نفت از خارج را کاهش داده بود. جیمز ویلیامز، رئیس شرکت مشاوره‌ای دبلیوتی‌آرجی اکونومیکس از لندن روز جمعه گفت: «ما رسما شاهد رکود حفاری‌ها هستیم. اکنون دیگر هیچ تردیدی در این مورد برایمان وجود ندارد. تعداد تاسیسات فعال در آمریکا از اوج خود در ماه اکتبر تا ۴۹ مورد کاسته شده است و تا پایان سال میلادی جاری تعداد تاسیساتی که تعطیل می‌شوند به ۱۰۰ مورد خواهد رسید.»

در حالی که کاهش قیمت نفت روی تولیدات شیل اثر گذاشته است، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این مورد هدف اصلی عربستان از کاهش قیمت نفت نیست، بلکه اصلی‌ترین هدف این کشور حفظ بازارهای از دست داده خود است، بر اساس برخی آمار طی چند ماه اخیر صادرات عربستان به آمریکا کاهش یافته است این در حالی رخ داده که صادرات عراق، ونزوئلا، برزیل و کانادا به این کشور افزایش داشته است؛ در واقع این کشورها جای عربستان سعودی را در بازار آمریکا گرفته‌اند. در آسیا نیز وضع به همین شکل است و کشورهای غرب آفریقا طی چند سال اخیر با صادرات نفت ارزان به شرق آسیا از تقاضای نفت اوپک در این منطقه کاسته‌اند.

کاهش سهم بازار اوپک

از دست رفتن بازار اوپک و کاهش تقاضا برای نفت این سازمان باعث شده که اوپک در گزارش سالانه خود از چشم‌انداز نفت جهان، سهم بازار خود را تا سال ٢٠١٨ میلادی پنج درصد کاهش دهد.

به گزارش رویترز، اوپک در گزارش سال ٢٠١٤ میلادی چشم‌انداز نفت جهان پیش‌بینی کرده است که تقاضا برای نفت این سازمان در سال ٢٠١٨ میلادی به‌طور میانگین برابر با ٢٨ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز باشد که در مقایسه با تقاضای نفت سال ٢٠١٤ میلادی یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه کاهش نشان می‌دهد. دلیل کاهش تقاضا برای نفت اوپک شدت رشد افزایش عرضه کشورهای غیر عضو است. پیش‌بینی تقاضای نفت سال ٢٠١٨ میلادی نزدیک به ۲ میلیون بشکه کمتر از سطح تولید کنونی اوپک است و به این معنی است که این سازمان در صورت کاهش ندادن سقف تولید خود، در میان مدت شاهد مازاد عرضه در بازارهای نفتی خواهد بود. عبدالله سالم‌البدری، دبیرکل اوپک در مقدمه این گزارش آورده است: در بخش عرضه نفت، در سال‌های گذشته شاهد افزایش چشمگیر تولید نفت در کشورهای غیر‌اوپکی بوده‌ایم. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که روند افزایش تولید نفت غیر‌اوپکی‌ها در میان مدت ادامه می‌یابد اما در طول زمان سرعت آن به تدریج کم می‌شود. این در حالی است که پیش از این البدری اعلام کرده بود که تولید نفت شیل از سال ۲۰۱۸ به بعد روند نزولی می‌گیرد.