گروه نفت و پتروشیمی - نسیم علایی: روز گذشته بازار نفت همچنان شاهد کاهش قیمت‌ها بود. تا لحظه تنظیم این گزارش، هر دو نوع نفت با کاهش حدود هفتاد سنت مواجه شده‌ و نفت برنت به مرز ۸۶ دلار و نفت خام آمریکا نیز به زیر ۸۲ دلار سقوط کرد. این در حالی است که روز پنج‌شنبه در پی اعلام خبر کاهش صادرات عربستان در ماه سپتامبر با وجود افزایش تولید این کشور در همین بازه زمانی قیمت‌ها قدری افزایشی بود. با این حال تحلیلگران بازار نفت نگاه متفاوتی بر این موضوع دارند. روز گذشته با انتشار این تحلیل‌ها بازار به روال کاهشی خود بازگشت. بر‌اساس گزارش بلومبرگ، ناظران بازار نفت در این خصوص اعلام کرده‌اند: از آنجا که تولید این کشور در ماه سپتامبر تغییر چندانی نکرده، کاهش صادرات عربستان تنها به معنی کاهش تقاضا و نشان از ضعف بازار است و این به معنی تغییر در سیاست‌های نفتی این کشور نیست. از طرفی کارشناسان یکی دیگر از دلایل کاهش بهای نفت را کاهش مسافرت‌های هوایی و کاهش تقاضای سوخت جت عنوان می‌کنند، چرا‌که با شیوع بیماری ابولا و افزایش نگرانی‌ها از همه‌گیر شدن این بیماری، صنعت توریسم با مشکل مواجه شده و از مسافرت‌های هوایی کاسته شده است. انتشار خبر افزایش ۱۱/۷ میلیون بشکه‌ای ذخیره نفت خام آمریکا طی هفته گذشته نیز یکی دیگر از عوامل کاهش بهای روز گذشته نفت بود. چند ماه است که بازار نفت شاهد ریزش‌های پیاپی است، به‌طوری که طی یک ماه اخیر، نفت خام آمریکا با افت یازده دلاری و نفت برنت نیز نزدیک به ۹ دلار کاهش قیمت داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین‌ عوامل کاهش قیمت نفت مازاد عرضه بر تقاضا در بازارها است. افزایش عرضه در پی افزایش تولید نفت آمریکا و بازگشت تدریجی تولید برخی اعضای اوپک بوده است، به‌طوری که تولید نفت آمریکا به رقم بی‌سابقه ۷/۸ میلیون بشکه در روز در ماه سپتامبر رسید. از طرفی تولید نفت لیبی نیز که به دلیل درگیری‌های داخلی به حدود ٠٠ ۲ هزار بشکه در روز رسیده بود، طی چند ماه اخیر به مرز یک میلیون بشکه نزدیک شد. در این بین آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماهانه خود از مازاد عرضه‌ای نزدیک به ۲میلیون بشکه از سوی اوپک خبر داد. اما اوپک علاقه‌ای به کاهش تولید خود ندارد، بلکه با کاهش قیمت نفت خود در این مدت بیشتر سعی در جذب مشتریان آسیایی داشته ‌است. این در حالی است که نماینده لیبی در اوپک نیز خواهان کاهش حداقل ٥٠٠ هزار بشکه‌ای سقف تولید روزانه اوپک شده است. نشست بعدی اوپک ششم آذر ماه سال جاری در وین برگزار می‌شود. بسیاری از گمانه‌زنی‌ها بر این باور است که تا نشست آینده اوپک، بازار شاهد اتفاق بزرگی نخواهد بود.

عربستان به دنبال افزایش تقاضای جهانی

اما کاهش قیمت نفت چه تاثیری روی اقتصاد جهانی دارد؟ در حالی که برخی بازیگران از جمله رئیس‌جمهور روسیه کاهش بهای نفت را منتهی به از هم پاشیدگی اقتصاد جهانی می‌بینند برخی کارشناسان اقتصادی نظری مخالف آن ارائه می‌کنند. بر اساس گزارش گلدمن ساکس، هر کاهش ۱۰ درصدی در قیمت نفت زمینه ساز افزایش ۱۵/۰ درصدی مصرف در اقتصاد جهانی است و این مصرف موجب افزایش تقاضای روزانه ۵۰۰ هزار بشکه‌ای نفت خواهد شد که این خود به رشد اقتصاد جهانی منجر می‌شود. هفته نامه اکونومیست در بررسی‌های اخیر خود نشان داده است که با هر ۱۰ درصد کاهش قیمت نفت، ۲/۰ درصد به GDP جهانی افزوده می‌شود. در واقع از آنجا که کشورهای وابسته به نفت اقتصاد‌های بیماری هستند با کاهش بهای نفت از رشد اقتصادی آنها کاسته می‌شود؛ این در حالی است که کشورهای غیر نفتی که حجم عظیم‌تری از اقتصاد جهانی را به خود اختصاص داده‌اند با کاهش بهای نفت به سرعت به رشد اقتصادی خود می‌افزایند؛ براساس بررسی‌های اکونومیست، این دو واکنش به کاهش بهای نفت در کشورهای نفتی و غیر نفتی در مجموع موجب رشد ۲/۰ درصدی GDP جهانی می‌شود.

اما کشورهای نفتی که غالبا بودجه سال جاری خود را بر‌اساس نفت ۱۰۰ دلاری بسته‌اند واکنش‌های متفاوتی به کاهش بهای آن داشته‌اند.

کاهش بهای نفت از سوی عربستان به‌عنوان سردمدار کاستن‌ قیمت‌ نفت در بین اعضای اوپک با تحلیل‌های متفاوتی از سوی ناظران مواجه است. بلومبرگ در گزارشی که به تازگی منتشر کرده است انگیزه جدیدی برای این اقدام عربستان سعودی بیان می‌کند. یک دیپلمات خارجی مستقر در ریاض در این خصوص به بلومبرگ گفته است: هرچند قیمت ۱۰۰ دلاری بهترین قیمت برای عربستان است، اما قیمت‌های فعلی نیز دلیلی برای نگرانی به شمار نمی‌روند، زیرا آنها از وضعیت مالی قوی‌ برخوردارند. این دیپلمات اضافه کرد، دلیل کاهش قیمت نفت از سوی عربستان، آگاهی این کشور از این مساله است که رشد اقتصاد جهانی شکننده است و قیمت ارزان‌تر نفت می‌تواند به رشد سریع‌تر مشتریان نفتی کمک کند. این در شرایطی است که تحمل قیمت ۸۰ دلاری نفت برای برخی از دیگر اعضای اوپک قابل تحمل نیست. به گفته بروس جونزف، عضو ارشد موسسه بروکینگز در واشنگتن، عربستان حدود ۷۳۵ میلیارد دلار ذخیره مالی دارد، بنابراین بهتر از رقبایش می‌تواند یک دوره طولانی کاهش قیمت نفت را تاب بیاورد. جنگ قیمت نفت می‌تواند تاثیرات زیانباری بر کشورهایی داشته باشد که از قبل با مشکلات اقتصادی مواجه بوده‌اند.