نفت و پتروشیمی- روند خصوصی‌سازی پتروشیمی‌ها در سال‌های اخیر حرف و حدیث‌های فراوانی را به همراه داشت که هنوز به نظر می‌رسد نیازمند اصلاح و بازبینی است. در تازه‌ترین این موارد چالش کمبود خوراک صنایع پایین‌دستی باعث شد وزیر نفت هفته گذشته با ارسال نامه‌ای به معاونان خود یعنی رئیس شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، رئیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی و معاونت نظارت بر منابع هیدروکربوری بر ضرورت تامین خوراک واحدهای پایین‌دستی بر اساس سهمیه تاکید کند. بر این اساس پالایشگاه‌ها و واحدهای پتروشیمی مجاز نیستند، بدون رضایت واحدهای پایین‌دستی، سهمیه خوراک آنها را کمتر از دوران پیش از خصوصی‌سازی تامین کنند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، طی سال‌های اخیر و با آغاز برنامه خصوصی‌سازی در صنعت پتروشیمی کشور، به تدریج چالش‌های جدی در این صنعت بروز کرد که عدم پایبندی برخی مجتمع‌های پالایشگاهی و پتروشیمی به تامین خوراک بخش پایین‌دستی از جمله واحدهای روغن‌سازی و قیرسازی یکی از این موارد بوده است. وزیر نفت در این باره تاکید کرده است: قیمت خوراک تابع شرایط بازار و توافق دو طرف (پالایشگاه ها، واحدهای پتروشیمی و واحدهای پایین‌دستی) خواهد بود. در این بین معضل خوراک هم به لحاظ نحوه قیمت‌گذاری، کمیت و کیفیت و هم به لحاظ عدم وجود قراردادهای طویل‌المدت فروش از مهم‌ترین‌ چالش‌ها برای بخش پتروشیمی و پالایشگاهی کشور بوده است.

در این بین بعد از خصوصی‌سازی در این بخش عدم پایبندی شرکت‌های بالادستی واگذار شده (پالایشگاه‌ها) به تعهدات قبلی ایجاد شده توسط کمیته تخصیص خوراک شرکت ملی پالایش و پخش باعث شده است توسعه صنایع میان دستی و پایین‌دستی پتروشیمی و تامین امنیت سرمایه و در نتیجه توجیه پذیری اقتصادی مطلوب طرح‌های توسعه‌ای دستخوش تغییرات جدی شود. این در حالی است که واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی عمدتا نیازمند حجم سرمایه‌گذاری قابل توجهی هستند که در مورد آنها عدم تامین به موقع خوراک می‌تواند به کاهش ارزش افزوده تولید منتهی شده و طرح‌های مذکور را به تاخیر بیندازد. این در حالی است که افزایش قیمت خوراک اعم از پالایشگاهی و پتروشیمی بعد از هدفمندی یارانه‌ها عاملی بود که توانسته ارزش افزوده این بخش‌ها را کاهش دهد، به‌خصوص با توجه به ریسک‌های مضاعفی که بر صنایع کشور تحمیل شده است؛ این موضوع به افت قدرت تولید در صنایع پایین‌دستی منجر شده است.

بر این اساس کارشناسان معتقدند در مرحله اول قیمت و موجودی خوراک باید به گونه‌ای باشد که نیاز این بخش‌ها تامین شود، با این حال بعد از خصوصی‌سازی در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، این مهم رو به تضعیف نهاده است.