گروه نفت و پتروشیمی- نسیم علایی: بنزین در سال‌های پیش از انقلاب با نرخی بالاتر از قیمت جهانی آن به فروش می‌رسید. در بحبوحه انقلاب و وقوع جنگ تحمیلی، نرخ تورم به شدت بالا رفت. با کاهش ارزش ریال، نرخ بنزین نیز کاهش یافت، به طوری که در سال 1359 دولت قیمت بنزین را 3 برابر کرد و از یک تومان به سه تومان رساند. از آن زمان به بعد هرچند سال یک بار، بنزین افزایش قیمت را تجربه می‌کند. اما افزایش نرخ تورم و کاهش ارزش ریال با شتاب بیشتری به پیش رفته‌اند. به طوری که بهای بنزین که زمانی بیشتر از قیمت جهانی آن بود در سال 1389 و پیش از اجرای فاز اول طرح هدفمندی یارانه‌ها به 10 درصد قیمت جهانی رسید، دولت با اجرای فاز اول هدفمندی و افزایش قیمت بنزین از 100 به 400 تومان، سعی کرد بهای آن را به نرخ منطقه‌ای برساند.
با اجرای نادرست فاز اول هدفمندی، نرخ تورم به شدت افزایش یافت و بعد از گذشت سه‌‌سال قیمت بنزین دوباره عقب‌گرد داشته و در حال حاضر تنها ۱۴درصد نرخ جهانی است. در چند ماه اخیر در آستانه اجرای فاز دوم طرح هدفندی یارانه‌ها، کاهش یارانه دولتی بنزین نقل محافل شده است.
کارشناسان اقتصادی درباره افزایش قیمت این کالا نظرات متفاوتی دارند. برخی از آنان بر این باورند که افزایش یک‌باره قیمت بنزین نادرست بوده و باعث افزایش شدید نرخ تورم می‌شود. اما عده‌ای دیگر به شوک قیمتی معتقدند و به باور آنها باید بهای بنزین تک‌نرخی و بالای ۱۰۰۰ تومان تعیین شود تا دولت بتواند از هزینه‌های ناشی از یارانه سوخت رها شود و با پولی که از برداشتن یارانه‌ها عایدش می‌شود، مسیر تولید را بهبود بخشید.
پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران بر این باور است که اگر دولت قیمت بنزین را کمتر از ۱۴۰۰ تومان تعیین کند، اصلا برای کشور توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
سلطانی در گفت‌وگو با شانا اعلام کرد: افزایش نرخ بنزین، سالانه ۲ تا ۳ درصد، عدد تورم را بالا می‌برد و در درازمدت اثر مثبتی روی اقتصاد کشور دارد.
وی با تاکید بر اینکه بیشترین میزان آزادسازی نرخ حامل‌های انرژی باید روی بنزین باشد، گفت: بنزین یک فرآورده مصرف نهایی است و کمترین میزان مصرف را در تولید و شبکه حمل‌ونقل عمومی دارد. زیرا در حال حاضر گاز و گازوئیل بیشترین میزان سوخت مصرفی حمل‌ونقل عمومی کشور را به خود اختصاص داده و خودروهای شخصی بیشترین مصرف نهایی را از این فرآورده دارند.
به اعتقاد وی، اکثر مصرف‌کنندگان خودروهای شخصی از دهک‌های بالای جامعه هستند و بیشترین میزان درآمد را دارند، اما در دهک‌های پایین‌درآمدی شاید از هر پنج‌ خانوار یک خانوار دارای خودروی شخصی باشد.
سلطانی در ادامه گفت: با افزایش قیمت بنزین، هم آلودگی هوا و ترافیک شهری کاهش می‌یابد و هم هزینه دولت برای سرمایه‌گذاری در امر بهداشت و سلامت کم می‌شود.
به گفته وی، هم‌اکنون دولت ناچار است به دلیل افزایش آلودگی هوای کلان‌شهرها مبالغ کلانی را برای سلامت شهروندان و خدمات‌رسانی به آنها هزینه کند.
به اعتقاد وی افزایش قیمت بنزین روی تورم اثر چندانی ندارد، سلطانی در این باره گفت: اگر دولت بار فشار تغییر قیمت حامل‌های انرژی را به بنزین منتقل کند، این فرصت نیز ایجاد می‌شود تا قیمت حامل‌هایی مانند برق و گاز که تاثیر مستقیمی روی تولید دارند کمتر افزایش یابد، در نتیجه با توجه به رکود تورمی، هزینه تولید هم افزایش نمی‌یابد.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران از مخالفان تک‌نرخی شدن بنزین در حال حاضر است و در این‌باره گفت: بهتر است در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، بنزین با دو نرخ اعلام شود، زیرا دارندگان خودروهای ارزان و کم مصرف از دهک‌های میانه جامعه هستند، ضمن اینکه حمل‌ونقل عمومی نیز به سرعت قابلیت جایگزینی ندارد و باید در یک بازه زمانی دولت و شهرداری به توسعه این ناوگان اقدام کنند.
وی در این خصوص افزود: ناوگان حمل‌ونقل عمومی باید به قدری توسعه و صرفه اقتصادی پیدا کند که طبقه متوسط جامعه دیگر ضرورتی برای استفاده از خودروی شخصی خود نداشته باشند.
به گفته وی، پس از اینکه زیرساخت‌هایی از جمله فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه عمومی در جامعه ایجاد شد آن‌گاه دولت می‌تواند در یک دوره زمانی به تدریج سهمیه بنزین‌های کارتی را کم و به مرور حذف کند.
سلطانی، نرخ بنزین در ایران را حدود ٢٢ سنت اعلام کرد و افزود: ایران یکی از ارزان‌ترین بنزین‌های دنیا را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد، بنابراین دولت می‌تواند این نرخ را به نرخ‌های بین‌المللی نزدیک کند.
به اعتقاد وی بهتر است دولت در فاز دوم هدفمندی، کف ١٤٠٠ تومان را برای بنزین آزاد در نظر بگیرد و اگر بخواهد کمتر از این رقم را در فاز دوم نهایی کند، اصلا توجیه ندارد.
وی گفت: با فرض اینکه بنزین سهمیه‌ای پس از مدتی حذف شود، دولت می‌تواند در فاز دوم هدفمندی نرخ بنزین آزاد را بین ١٢٠٠ تا ١٤٠٠ تومان تعیین کند.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران درباره افزایش تورم در صورت افزایش قیمت بنزین بر این باور است که ممکن است در کوتاه مدت افزایش نرخ بنزین روی تورم و نرخ ارز اثر بگذارد، اما در بلندمدت در صورتی که رشد اقتصادی روند صعودی داشته باشد، تاثیر مثبتی خواهد داشت.
سلطانی با اشاره به تورم انتظاری ناشی از افزایش قیمت بنزین تصریح کرد: باید به این مساله توجه داشت که قیمت بنزین به تنهایی سطح عمومی قیمت‌ها را افزایش نمی‌دهد، به نحوی که حتی اگر دولت نرخ بنزین را ٤ برابر هم کند اثر آن روی تورم سالانه بیشتر از ٢ تا ٣ درصد نخواهد بود.
در ابتدا با افزایش قیمت، نرخ حمل‌ونقل شهری و مسافری افزایش می‌یابد، اما این نرخ عدد تورم عمومی را بالا نمی‌برد.