گروه نفت و پتروشیمی - حمزه بهادیوند چگینی: رئیس‌جمهور کشورمان که برای یک سفر غیررسمی در ایام نوروز به کیش سفر کرده بود، از بندر جاسک در شرق هرمزگان، به عنوان پتانسیلی برای صادرات نفت در آینده نزدیک خبر داد و گفت:
در نظر داریم صادرات نفت فقط به خلیج فارس منحصر نباشد و از طریق دریای عمان هم نفت صادر شود. این در حالی است که در سفر اخیر دکتر روحانی به کشور عمان برنامه صادرات گاز از مسیر دریای عمان بین سه کشور ایران، هند و عمان بسته شد که قرار است مبدا این انتقال بندر جاسک و مسیر آن دریای عمان باشد. بر اساس تصمیماتی که در جریان سفر رئیس‌جمهور به عمان گرفته شد، احداث یک خط لوله از بستر دریا برای انتقال گاز از ایران به هند مورد بررسی قرار گرفت که گفته می‌شود هزینه احداث این خط لوله رقمی در حدود ۵ میلیارد دلار است.
چندی پیش نیز دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری در گفت‌وگو با منابع خبری از این بندر به عنوان منطقه ویژه اقتصادی در صورت تصویب مجلس در شورای هماهنگی یاد کرد، و با اشاره به ظرفیت‌های این منطقه افزود: به لحاظ ظرفیت‌هایی که برای صنعت پتروشیمی و صنایع انرژی و پالایشی در این منطقه وجود دارد، به دستور رئیس‌جمهور در جاسک پایانه دوم صادراتی نفت ایران به موازات خارگ احداث می‌شود. به این ترتیب به گفته ترکان در کنار پایانه خارگ در خلیج فارس، بندر جاسک نیز دومین پایانه صادراتی در دریای عمان محسوب می‌شود. به گفته وی خط لوله‌ای به طول بیش از ۲۲۰۰ کیلومتر که نفت خام ایران را به ساحل دریای عمان منتقل می‌کند، تاسیس خواهد شد و در عین حال قرار است تاسیسات صادراتی، انبار نفت و تاسیسات مرتبط با صادرات نفت خام نیز احداث شود.
مشاور رئیس‌جمهور تصریح کرده است: وزیر نفت همچنین دستور دادند خط لوله‌ای منشعب از خط هفتم صادراتی گاز ایران به جاسک منتقل شود که بخشی از آن برای صادرات به عمان و بخشی دیگر برای مصارف صنایع پتروشیمی و صنایع فولاد در این منطقه است. احداث این خط لوله فرصت مناسبی برای توسعه روابط اقتصادی ایران و هند است. کارشناسان هندی پیش از این با غیراقتصادی خواندن پروژه خط لوله صلح، خروج هند از اجرای این خط لوله گازی را که قرار بود گاز پارس جنوبی را از بندر ماهشهر به پاکستان و پس از آن به هند منتقل کند امری طبیعی خوانده اند، اما معتقدند انتقال گاز از طریق دریای عمان از منطق قوی اقتصادی برخوردار است و امنیت آن نیز به مراتب بیش از خط لوله‌ «ای پی» قابل تامین است. در این میان همچنین هند در حال توسعه بندر چابهار در جنوب شرق ایران است که این موضوع نیز از توجه دولت هند به مسیرهای جنوب شرقی کشور ما و استفاده از این ظرفیت‌ها به دلیل هم‌مرزی دریای عمان و اقیانوس هند است.
در این بین وزیر نفت عمان چندی پیش از برنامه کشورش برای خرید روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز از ایران در بازه زمانی سال‌های ٢٠١۸-٢٠١۷ میلادی خبر داده است. به گزارش «شانا» و به نقل از روزنامه «مسقط دیلی»، محمد بن حمد الرمحی، وزیر نفت و گاز عمان در این‌باره گفته است: کشور عمان قصد دارد از سال ٢٠١۸-٢٠١۷ میلادی و بر اساس یک توافق‌نامه بلندمدت، روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز از ایران بخرد.
دارا بودن بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، فاصله کوتاه دو کشور و نیاز به سرمایه‌گذاری اندک برای احداث خط لوله، همچنین تحویل گاز در مرز آبی این کشور و خرید و فروش گاز به قیمت رقابتی، از دیگر مزیت‌هایی است که می‌تواند ایران را به عرضه‌کننده‌ای بی‌نظیر برای کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه عمان تبدیل و امنیت انرژی آنان را تامین کند. عمان پیش‌تر روزانه بیش از ۲ میلیارد فوت مکعب گاز از ایران درخواست کرده بود که در این زمینه شرکت ملی صادرات گاز ایران مذاکرات نتیجه‌بخشی را با عمان داشته است.
اما توسعه روابط اقتصادی با عمان به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از دستاوردهای دیگر توجه دولت به دریای عمان و بنادر آن است. توسعه صادرات گاز به این کشور چه از طریق خرده‌فروشی گاز و چه انتقال از طریق خطوط لوله مشترک و همچنین صدور گاز از طریق این کشور به بازارهای دیگر، می‌تواند زمینه‌های مناسبی را برای کشور ما فراهم سازد. در این رابطه باید گفت دولت فرصت بسیار مناسبی را در این منطقه دنبال کرده و به نوعی انتظار می‌رود فرصتی ناشناخته که دولت‌های پیشین از آن غافل بوده‌اند در سال‌های پیش رو و در دولت تدبیر و امید مورد بهره‌برداری مناسب قرار گیرد. در این میان کارشناسان معتقدند، نزدیکی پارس جنوبی به مرزهای آبی و در عین حال توجیه بالای اقتصادی از بعد پایداری، امنیت و جایگاه استراتژیک انتقال گاز از مسیر دریا، عامل توسعه سریع فروش گاز به شرکای تجاری دور و نزدیک است و متضمن توسعه این میدان خواهد بود.
در این بین کارشناسان همزمانی این تصمیم‌های دولت با افزایش تقاضای گاز ایران از طرف کشورهای دیگر از جمله ترکیه را در کنار تلاش نفتی ایران، به عنوان موضوعاتی که می‌تواند جایگاه ایران را در بازار انرژی و معادلات جهانی انرژی تقویت کند، مورد بررسی قرار می‌دهند. این در حالی است که موقعیت صادرات ایران در سال‌های اخیر به شدت متزلزل شده است. به عبارت مصطلح کارشناسان انرژی، در سال‌های اخیر ضریب نفوذ ایران در حوزه انرژی کاهش یافته و این موضوع باعث شده مشکلات موجود در مسیر با جدیت بیشتری پیگیری شود به طوری‌که قیمت‌گذاری گاز صادراتی به ترکیه به عنوان چالشی جدی در مسیر روابط ایران و ترکیه موضوعی بود که با دیپلماسی دولت و وزارت نفت نه تنها مشکلی جدی ایجاد نکرد، بلکه حتی پیشنهاد افزایش صادرات گاز به میزان ۲۰ میلیارد مترمکعب توسط این کشور مطرح شد و شنیده‌ها از پذیرش پیشنهاد کاهش قیمت توسط ایران حکایت دارد. ترکیه دروازه اروپا است و می‌تواند مقدمات صادرات گاز به این منطقه مهم و استراتژیک را فراهم سازد.
در طرف دیگر هند نیز از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است که توسعه روابط با آن می‌تواند زمینه‌های فراوانی را در توسعه ارتباط با آسیای میانه فراهم سازد. دهلی نو خواهان گاز ایران و ایران به دنبال ارتباط با چین و سایر کشورهای نوظهور منطقه است. با این حال برخی کارشناسان انرژی معتقدند، اقدام هند در خط لوله صلح اقدامی غیرحرفه‌ای بود؛ اقدامی که باعث شد توجیه اقتصادی این طرح از بین رفته و ایران با هزینه‌ای غیراقتصادی مواجه شود. نگرانی این دسته از تحلیلگران تداوم این قبیل تصمیمات و اقدامات این کشور است که باید در قراردادهای فی‌مابین مورد توجه طرف ایرانی قرار بگیرد. در آن تجربه، هند تحت الشعاع تحریم‌ها و تهدید ایالات متحده قرار گرفت. این تهدید به دلیل هراسی که اتحاد گازی ایران در منطقه آسیای میانه برای آمریکا دارد ممکن است در مورد روابط جدید دوباره تکرار شود، با این حال نیاز رو به رشد هند به منابع انرژی در کشورهای نوظهور آسیایی به‌خصوص هند و چین و امتیاز قابل توجه ایران در تامین انرژی این کشورها به‌خصوص از مسیر دریا برگ جدیدی در روابط اقتصادی و جایگاه کشورمان دارد.
به هر حال به گفته مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی کشورمان انجام تعمیرات اسکله‌ها، مخازن و تاسیسات پایانه‌های نفتی ایران به‌منظور افزایش پایداری توان عملیاتی صادرات نفت کشور، آغاز شده و مقدمات و مطالعات ساخت پایانه جدید نفتی جاسک، پایان یافته است. سیدپیروز موسوی در پیام نوروزی خود که شانا آن را منتشر کرده در تشریح مهم‌ترین اقدامات در دست اجرا به‌منظور افزایش توان صادرات نفت ایران در پایانه‌های نفتی خلیج فارس در سال ۹۲، گفت: سال گذشته به‌منظور پشتیبانی و افزایش پایداری تولید نفت و گاز کشور و زنجیره تامین انرژی ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی بهسازی و توسعه زیرساخت‌های صادراتی کشور در دستور کار قرار گرفت.

اقتصاد سیاسی عبور از خلیج فارس