غلامعلی رحیمی* طی هفته گذشته به دنبال کاهش تقاضای نفت خام به دلیل آماده شدن برای عملیات تعمیر و نگهداری پالایشگاه ها، افزایش صادرات نفت خام عراق در ماه فوریه ٢٠١٤ و افزایش فشار نمایندگان آمریکا برای لغو ممنوعیت صادرات نفت این کشور از یک سو و همچنین به خطر افتادن روابط سیاسی پس از مداخله روسیه در کریمه اوکراین، افزایش پیش‌بینی بانک بارکلیز از قیمت جهانی نفت خام در سال 2014، انتشار آمارهای مثبت درباره شرایط اقتصاد و بازار اشتغال آمریکا و هشدار رئیس آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر موقتی بودن رشد تولید نفت شیل آمریکا از سوی دیگر، بهای نفت خام در بازارهای جهانی از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بر این اساس بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی مدت مورد بررسی (3 الی 10 مارس 2014) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 104 دلار و 92 سنت در هر بشکه تا کمتر از 101 دلار و 45 سنت در تاریخ 5 مارس کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 58/102 دلار در پایان هفته گذشته صعود را تجربه کرد. این در شرایطی است که بازار در اولین روز هفته، دیروز با شرایط کاهشی آغاز شد و بهای نفت به 101 دلار و 36 سنت کاهش یافت. طی هفته گذشته عمده ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت است از:
• اعلام کارشناسان بین‌المللی مبنی بر تاثیر قابل‌توجه بازگشت نفت خام ایران بر بازار جهانی در صورت لغو تحریم‌ها.
• فشار نمایندگان آمریکا بر رئیس جمهور این کشور برای لغو ممنوعیت صادرات نفت و گاز.
• انتظار کاهش تقاضا برای سوخت‌های حرارتی در اروپا و آمریکای شمالی با نزدیک شدن به فصل بهار و آغاز عملیات نگهداری در پالایشگاه‌ها، بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا.
• افزایش ۱۸ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۱ الی ۲۸ فوریه و رسیدن آن به سطح ۸ میلیون و ۷۷ هزار بشکه در روز.
• افزایش ۴/۱ میلیون بشکه‌ای سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۲۱ الی ۲۸ فوریه و رسیدن آن به سطح ۳۶۳ میلیون و ۸۰۰هزار بشکه.
• کاهش ۸۷ هزار بشکه‌ای خوراک پالایشی آمریکا طی دوره ۲۱ الی ۲۸ فوریه و رسیدن آن به سطح ۱۵ میلیون و ۲۲۱ هزار بشکه در روز.
• کاهش تقاضای نفت خام در بازار آسیا به دنبال آماده شدن کشورهای آسیایی برای عملیات تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها، بر اساس پیش‌بینی موسسه اویل موومنتس.
• کاهش تقاضای نفت خام در چین.
• کاهش ۷ درصدی برنامه تولید ماه مارس پالایشگاه کوزمو ژاپن در پاسخ به کاهش تقاضای بازارهای داخلی.
• از سرگیری فعالیت سکوی نفتی هاردینگ در دریای شمال انگلیس.
• افزایش صادرات نفت خط لوله کنسرسیوم خزر از قزاقستان به دریای سیاه در ماه فوریه به بیشترین مقدار خود از زمان احداث این خط لوله.
• افزایش صادرات نفت خام عراق در ماه فوریه به بیش از ۸/۲ میلیون بشکه در روز که رکورد جدیدی به شمار رفته و در مقایسه با ماه پیش از آن بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد.
• افزایش ۲۴۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام اعضای اوپک در ماه فوریه و رسیدن آن به سطح ۱۱/۳۰ میلیون بشکه در روز به دلیل افزایش تولید عراق و کاهش تنش‌های لیبی، بر اساس تازه‌ترین نظر‌سنجی پلاتس از مقام‌های نفتی و تحلیلگران.
• آغاز صادرات نفت خام از پایانه‌های شرقی لیبی بر‌اساس اعلام شورشیان.
• اعلام مقامات نفتی کویت مبنی بر برنامه این کشور برای افزایش ظرفیت تولید نفت به ۴/۳میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۱۵.
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری نمود. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت است از:
• به خطر افتادن روابط سیاسی پس از مداخله روسیه در کریمه اوکراین و به دنبال آن اظهارات اوباما در‌باره مناقشه روسیه و اوکراین.
• افزایش پیش‌بینی بانک بارکلیز از قیمت جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۴ (در حدود ۹۹ دلار در هر بشکه) نسبت به برآورد پیشین این بانک، به دلیل پیش‌بینی‌ها مبنی بر تقاضای بیشتر نفت، سطوح سود سرمایه گذاران، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت و خطرات ژئوپولیتیکی.
• انتشار آمارهای مثبت درباره شرایط اقتصاد و بازار اشتغال آمریکا.
• کاهش آمار بیکاری آمریکا به کمترین سطح خود در ۳ ماه گذشته (آمار اشتغال در بخش غیرکشاورزی این کشور در ماه فوریه سال ٢٠١٤میلادی ١٧٥ هزار نفر افزایش یافت).
• بهبود شرایط فعالیت کارخانه‌ها در آمریکا.
• رشد غافلگیر‌کننده هزینه مصرف‌کنندگان در آمریکا.
• توقف فعالیت یک خط لوله نفتی متعلق به شرکت انگلیسی- هلندی شل در ایالت تگزاس آمریکا در پی نشت نفت.
• هشدار رئیس آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر موقتی بودن رشد تولید نفت شیل آمریکا.
• اعلام کارشناسان بازار انرژی مبنی بر دور از دسترس بودن رویای رسیدن آمریکا به استقلال نفتی به دلیل هزینه‌های بالای استخراج نفت شیل.
• تداوم کاهش بی‌سابقه تولید نفت شیل از میدان نفتی باکن ایالت داکوتای شمالی آمریکا در ماه ژانویه.
• افزایش ۷۵ هزار بشکه‌ای واردات روزانه نفت خام آمریکا طی دوره ۲۱ الی ۲۸ فوریه و رسیدن آن به سطح ۷ میلیون و ۱۱۲ هزار بشکه در روز.
• افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی طی دوره ۷-۳ مارس.
• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۷-۳ مارس.
• کاهش ۴۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت روسیه در ماه فوریه و رسیدن آن به سطح ۱۰ میلیون و ۵۸۰ هزار بشکه در روز، براساس آمار وزارت انرژی روسیه.
• توقف فعالیت خط لوله کلیدی انتقال نفت خام نیجریه توسط شرکت انگلیسی-هلندی شل به دلیل نشت نفت.
• کاهش ۲۹ درصدی تولید نفت خام سودان جنوبی در پی تنش‌های سیاسی.
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل‌ونقل‌ نفت خام.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره منتهی به ۶ مارس ۲۰۱۴، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۱۰۷ دلار و ۸۰ سنت تا کمتر از ۱۰۴ دلار و ۳۷ سنت در هر بشکه کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۶ مارس ۲۰۱۴، با ۴۲ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۵ دلار و ۹۳ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۸ فوریه ۲۰۱۴ معادل ۱۰۶ دلار و ۳۵ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه فوریه ۲۰۱۴، با ۶۵ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه ژانویه ۲۰۱۴، به هر بشکه ۱۰۵ دلار و ۳۸ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژانویه ۲۰۱۴ معادل ۱۰۴ دلار و ۷۳سنت در هر بشکه بود.
متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران طی هفته منتهی به ۶ مارس از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۱۰۶ دلار و ۹۷ در هر بشکه تا کمتر از ۱۰۳ دلار و ۶۷ سنت در هر بشکه کاهش یافت.
روند تغییرات روزانه قیمت نفت خام در بازارهای مختلف
همچنین قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه آوریل، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۱۱۱ دلار و ۲۰سنت در هر بشکه تا کمتر از ۱۰۷ دلار و ۷۶ سنت در تاریخ ۵ مارس کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۱۰۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۷ مارس افزایش یافت. همچنین در روز ۷ مارس، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۶ دلار و ۴۲ در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
بر‌اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۸فوریه معادل ۳۶۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۲۱ فوریه) به میزان ۴/۱ میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل ۶/۱۷ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ اول مارس ۲۰۱۳ کمتر است.
میزان این ذخایر بر حسب روز نسبت به هفته قبل تغییری نکرده و در سطح ۹/۲۳ روز ثابت مانده است که معادل ۸/۲ روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است. طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۸۷ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۱۵ میلیون و ۲۱۲ هزار بشکه در روز قرار گرفته است که به میزان یک میلیون و ۱۸۱ بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۲۱ الی ۲۸ فوریه به میزان ۱۸ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۸ میلیون و ۷۷ هزار بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۹۸۴ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ اول مارس ۲۰۱۳ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۷ میلیون و ۳۷ هزار بشکه در روز به ۷ میلیون و ۱۱۲ هزار بشکه در روز (معادل ۷۵ هزار بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۱۹۶ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
* دکترای اقتصاد انرژی و کارشناس سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org)

نوسانات سیاسی بازار نفت ادامه دارد

نوسانات سیاسی بازار نفت ادامه دارد