فراز و فرودهای سازندگان ایرانی تجهیزات نفت
گروه بنگاه‌ها - ملیحه ابراهیمی: دبیر انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا) از کمبودها و مشکلات بخش خصوصی در حوزه صنعت نفت می‌گوید. سعید آهنگران اگرچه قول می‌دهد که در آغاز کار دولت یازدهم باب گلایه را باز نکند اما دامنه انتظارات و مشکلات سازندگان داخلی تجهیزات نفت وسیع است و او چاره‌ای جز بیان آنها ندارد.
به اعتقاد آهنگران تیم اقتصادی و عملیاتی دولت تدبیر و امید اشراف کامل به مشکلات بخش خصوصی دارند و تنها باید راهکارهای مورد نظرشان را سریع‌تر عملیاتی کنند. او تضامین سنگین بانک‌ها، نوسانات نرخ ارز و متعاقب آن تعلیق قراردادهای سازندگان داخلی و استفاده کم‌کارفرمایان از تجهیزات تولید داخل را از مهم‌ترین مشکلات سازندگان تجهیزات صنعت نفت در ایران عنوان می‌کند و امیدوار است، به‌زودی مشکلات این صنعت مرتفع شود.
آقای آهنگران در ابتدا از مشکلات گذشته و امیدهای آینده انجمن و این صنعت بگویید.
من ابتدا اعلام کنم که انجمن سعی می‌کند در دولت تدبیر و امید گله نکند چرا‌که معتقدیم، دولت جدید آشنایی کامل به مشکلات سازندگان تجهیزات صنعت نفت دارد و با تیم عملیاتی که در اختیار دارد کاملا با مشکلات بخش خصوصی به ویژه در حوزه صنعت نفت ‌آشنا است. ما سعی می‌کنیم به عنوان بخش خصوصی در کنار وزرای صنعت و نفت باشیم و برای رسیدن به اهداف و برنامه‌های دولت یازدهم تلاش کنیم. انجمن سازندگان صنعت نفت در یکی دو سال اخیر حرکت‌های بسیار قوی در حوزه نفت انجام داده است و اکنون به مرحله‌ای رسیده که به عنوان اتاق فکر وزارت نفت به آن نگاه می‌شود و این موضوع در مجلس شورای اسلامی و کمیسیون انرژی نیز بسیار ملموس است.
یعنی اکنون از انجمن در همه زمینه‌ها مشورت می‌گیرند؟
در اغلب جلسات تخصصی و تصمیم‌گیری که در حوزه ساخت داخل باشد، انجمن صاحب کرسی است و تفکرات بخش خصوصی را انتقال می‌دهد. در مجلس و وزارت نفت نیز از ما در زمینه‌های مرتبط مشورت می‌گیرند. همچنین ما پیشنهاد تشکیل شورای توسعه توان ملی که جزو مهم‌ترین شوراهایی است که در وزارت نفت در دولت دهم آغاز به کار کرد، را ارائه دادیم و اصالتا ترکیب این شورا را انجمن پیشنهاد داد که امیدواریم در دولت جدید نیز احیا شود. چون من تصور می‌کنم بسیاری از مشکلات کلان بخش خصوصی می‌تواند در آنجا مطرح و حل و فصل شود.
انجمن به جز شناسایی سازندگان در حوزه نفت آیا اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند؟
ما اعتقاد داریم که انجمن جدای شناسایی توانمندی‌های سازندگان داخلی در حوزه نفت در سراسر کشور مسوولیت ارتقای کیفیت کالاهای بخش خصوصی را نیز به عهده دارد و بر این اساس نیز ما به دنبال تاسیس آزمایشگاه مرجع استثنا هستیم تا این هدف را محقق کنیم.
این آزمایشگاه چگونه تاسیس می‌شود و از چه استانداردهایی پیروی می‌کند؟
در زمان حاضر تمامی آزمایشگاه‌های سراسر کشور در بخش خصوصی و دولتی در حال شناسایی هستند که انجمن به عنوان یک نهاد غیردولتی این کار را دنبال می‌کند تا در نهایت با تاسیس این آزمایشگاه مرجع بتوانیم برای کالاهای موردنیاز کارفرما گواهینامه کیفیت صادر کنیم. تحقق این موضوع بسیاری از دغدغه‌ها و مشکلات حوزه کارفرمایی را که مربوط به کیفیت کالا است مرتفع می‌کند؛ چرا که در سال‌های اخیر هم کارفرمایان و هم سازندگان بخش خصوصی به شدت با این مشکل درگیر بوده‌اند و اغلب سازندگان تجهیزات نفت در داخل تصور می‌کنند که عدم استفاده از کالاهای ایرانی در صنعت نفت به بهانه کیفیت پایین کالاها است که در صورت راه‌‌اندازی این آزمایشگاه این موضوع قطعا مرتفع می‌شود؛ چرا که ما معتقدیم کیفیت کالاهای سازندگان داخلی مطلوب است و در برخی موارد کارفرما بهانه می‌گیرد.
این به‌آن معنا است که کالاهای سازندگان تجهیزات نفت داخلی واقعا با کالاهای تولید خارج برابری می‌کند؟
شاید کیفیت کالاهای سازندگان داخلی در برخی موارد به برندهای خارجی نرسد که آن هم به دلیل عمر صنعتی کشورهای پیشرفته دنیا است و نباید تولیدکننده‌ای را که در سالیان اخیر مورد حمایت قرار گرفته با آن مقایسه کنیم، اما قطعا کیفیت کالاهای ایرانی از شرکت‌های چینی و هندی بالاتر است.
در حوزه قیمت وضعیت چگونه است آیا قیمت کالاهای داخلی از قیمت چینی و هندی کمتر است؟
این موضوع زیاد قابل مقایسه نیست؛ چرا که کیفیت محصولات ایرانی به مراتب بالاتر است و انجمن نیز برای کنترل قیمت که به عنوان یکی از مولفه‌های پر سر و صدا در انتخاب سازنده داخلی مطرح است، برنامه‌هایی دارد و آن هم تشکیل کنسرسیوم‌های محصول محور است که ماموریتشان به نوعی کاهش هزینه ساخت است و کاهش قیمت را نیز به دنبال دارد. همچنین تشکیل این کنسرسیوم‌ها قدرت رقابت با شرکت‌ها و برندهای خارجی را به ما می‌دهد و این ماموریت در دولت دهم به انجمن داده شد و هم‌اکنون نیز اولین کنسرسیوم محصول محور گس‌کت تشکیل شده است و اولین قرارداد و موافقت‌نامه‌اش نیز با شرکت گاز ایران نهایی شده است. البته اکنون در مورد این کنسرسیوم با مشکلاتی با کارفرما مواجه شده‌ایم که در انتظار اعلام نتیجه هستیم.
وضعیت کیفیت سنجی و رتبه‌بندی فنی چه می‌شود؟ آیا این آزمایشگاه این بخش را نیز به عهده می‌گیرد؟
در این آزمایشگاه شاخص‌های کیفیت نیز براساس استانداردهای جهانی برآورد می‌شود و فعلا بزرگ‌ترین مشکل ما نبود آزمایشگاهی برای تست کیفیت است که امیدواریم به زودی این موضوع نیز مرتفع شود. درباره رتبه‌‌بندی فنی نیز هم‌اکنون در کمیسیون استاندارد انجمن و دیگر کمیسیون‌ها این موضوع در حال پیگیری است و شاخص‌های بسیار خوبی نیز در این باره استخراج شده است که فکر می‌کنم تا یکی دو ماه آینده آیین‌نامه آن نیز طراحی شود و کار رتبه‌بندی سازندگان داخلی در حوزه نفت عملیاتی شود.در این بخش نیز تلاش می‌کنیم این رتبه‌بندی‌ها به صورت رتبه‌بندی عمومی در کشور نباشد و همه شرکت‌ها در یک قالب بررسی نشوند و هر شرکت با توجه به تخصص و سرمایه‌ای که دارد در گروه خودش مطالعه و ارزیابی شود. شاخص‌ها نیز براساس برند، سازمان و کیفیت تقسیم‌بندی شده است و هر کدام از این شاخص‌ها در ۱۰ گروه کالای تخصصی طبقه‌بندی می‌شود.
چه مشکلی در مورد کنسرسیوم گس‌کت سازان دارید؟
از آنجایی که این اولین کنسرسیوم محصول محور انجمن بود که در سال 90 و با 15 ماه کار کارشناسی راه‌اندازی شد در آن با دو کارفرمای شرکت ملی صنایع پتروشیمی و مجتمع گاز پارس جنوبی در دولت دهم، قرارداد بستیم که قرار بود در این همکاری گروهی امکان ترک تشریفات میسر باشد و براساس آن هر شرکت تا 200 برابر معاملات کوچک حق ترک تشریفات داشته باشد. این موضوع اما در دولت جدید با مشکلاتی روبه‌رو شده است و مسوولان مجتمع گاز پارس جنوبی در این مقطع زمانی می‌گویند که امکان ترک تشریفات وجود ندارد و اساسا این موضوع غیرقانونی است.
این مشکل اکنون از سوی آقای عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز در حال پیگیری است و قرار شده در کوتاه‌مدت به ما اطلاع دهند که امکان ترک تشریفات وجود دارد یا خیر.
در صورتی که این امکان محقق نشود چه مشکلاتی برای سازندگان تجهیزات داخلی ایجاد می‌شود؟
این اولین پرونده کنسرسیوم سازی و فعالیت گروهی سازندگان داخلی بوده است و اگر از این موضوع جواب نگیریم، جدا از اینکه چند سال کار کارشناسی و فعالیت گروهی انجمن و هزینه‌های گزافی که برای این موضوع شده است هدر می‌رود، کل پروژه مختومه اعلام می‌شود و به عنوان یک تلاش بی‌حاصل و ایجاد مشارکت منفی بین بخش خصوصی و کارفرما ثبت خواهد شد که فکر می‌کنم تاثیر زیادی در روند فعالیت‌های آتی خواهد داشت.
دیگر چه برنامه‌هایی برای توسعه فعالیت و بازار سازندگان تجهیزات نفتی داخلی دارید؟
ما نگاه صادراتی به کالاهای داخلی داریم، چرا که تصور می‌کنیم فروش کالا در خارج از کشور برای ایرانیان بسیار راحت‌تر است و به همین دلیل بازار ترکمنستان فعلا بازار هدف ما است، چرا که پتانسیل‌های لازم برای صادرات تجهیزات نفتی را دارد و برآورد ما صادرات 500 میلیون دلار تجهیزات نفتی در یکسال آینده به این کشور است، اما در این عرصه با مشکلاتی همچون فرآیند سخت صدور ویزا به کشور ترکمنستان، مشکل در ساز و کار بانکی و پروازها نیز مواجهیم.
در پایان اگر مشکلات دیگری هست بگویید.
به صورت خلاصه، ما دو مشکل اساسی در حوزه سازندگان تجهیزات نفت داریم؛ ابتدا معضل تضامین بانکی است که به عنوان غده سرطانی حوزه تولید از آن یاد می‌شود و ما نیز راهکاری برای آن طراحی کردیم و آن سیستم اعتبارسنجی از سوی انجمن است که می‌‌تواند رتبه اعتباری به شرکت‌ها دهد و کارفرما نیز بر این اساس به شرکت‌ها اعتماد کند، دوم موضوع تعدیل‌ها است که به دلیل نوسانات ارزی در سال‌های اخیر بسیاری از قراردادهای سازندگان به حالت تعلیق درآمده و برخی‌ها در حال ورشکستگی هستند که باید برای این موضوعات تصمیمات جدی گرفته شود و امیدواریم دولت یازدهم به این حوزه ورود پیدا کند.