غلامعلی رحیمی بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (6 الی 13 سپتامبر) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 53/110 دلار در هر بشکه تا کمتر از 39/107 دلار در هر بشکه در تاریخ 10 سپتامبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 21/108 دلار افزایش یافت. طی هفته گذشته عمده ترین عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر کاهش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی در پی افت ارزش پول‌های رایج در اقتصادهای نوظهور و تاثیر منفی آن بر تقاضای نفت خام در این مناطق
• پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر رشد عرضه جهانی نفت خام به دلیل شرایط تقاضای فصلی و عوامل دوره‌ای (به رغم وجود مشکلات پیش روی صنعت نفت لیبی)
• اعلام دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) مبنی بر مطلوب بودن عرضه نفت‌خام در بازارهای جهانی (به‌رغم افت شدید تولید نفت خام لیبی و پیش‌بینی درباره کاهش سهم اوپک از عرضه جهانی نفت در سال ٢٠١٤)، به دلیل رشد برداشت نفت از ذخایر نفت شیل آمریکا و دیگر پروژه‌های تولیدکنندگان غیر عضو اوپک
• اعلام نگرانی آژانس بین‌المللی انرژی از قیمت‌های بالای نفت خام (به دنبال افزایش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی در پی اختلال در عرضه نفت خام لیبی و نگرانی‌ها درباره حمله نظامی آمریکا به سوریه و احتمال سرایت آن به دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه)
• کاهش ۹/۱۷ درصدی واردات نفت خام چین در ماه اوت ۲۰۱۳ نسبت به ماه ژوئیه و رسیدن آن به سطح ۰۷/۵ میلیون بشکه در روز، بر اساس آمار اولیه اداره گمرک چین
• کاهش ۲۳۸ هزار بشکه‌ای واردات نفت خام آمریکا طی دوره ۳۰ اوت الی ۶ سپتامبر ۲۰۱۳ و رسیدن آن به سطح ۰۱۷/۸ میلیون بشکه در روز
• افزایش ۱۲۴ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۳۰ اوت الی ۶ سپتامبر ۲۰۱۳ و رسیدن آن به سطح ۷۴۵/۷ میلیون بشکه در روز
• کاهش ۴۰ هزار بشکه‌ای خوراک روزانه پالایشگاه‌های آمریکا طی این دوره و رسیدن آن به سطح ۸۹۶/۱۵ میلیون بشکه در روز
• افزایش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۱۱تا۱۳ سپتامبر
• تداوم بحران مالی منطقه یورو و نگرانی اقتصادی در این منطقه
• افزایش ۱۹۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام عربستان سعودی در ماه اوت و رسیدن آن به سطح ۱۹/۱۰ میلیون بشکه در روز (بالاترین حد خود در ٣٢ سال گذشته)، بر اساس تازه ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی
• افزایش ۱۱۰ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت خام عراق در ماه اوت و رسیدن آن به سطح ۱۷/۳ میلیون بشکه در روز، بر اساس تازه ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی
• اعلام وزیر نفت عربستان سعودی مبنی بر مطلوب بودن عرضه نفت خام در بازارهای جهانی
• افزایش ۳۴۰ هزار بشکه‌ای (۷/۱ درصدی) صادرات روزانه نفت خام اوپک (به استثنای آنگولا واکوادور) در ۴ هفته منتهی به ۲۱ سپتامبر در مقایسه با ۴ هفته منتهی به ۲۱ اوت و رسیدن آن به سطح ۸۴/۲۳ میلیون بشکه در روز، بر اساس پیش‌بینی موسسه اویل‌موومنتس
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات موجب تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده‌ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• افزایش برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا و دبیرخانه اوپک از بهبود تقاضای جهانی نفت خام در سال‌های آتی
• تداوم بحران سوریه و نگرانی‌ها درباره تاثیر این بحران بر امنیت عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه
• اعلام آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر احتمال افت ۵۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت اوپک در نشست ماه دسامبر این سازمان
• کاهش تولید نفت خام لیبی به کمتر از ۲۳۰هزار بشکه در روز، در پی ادامه اعتراض کارگران و نیروهای حفاظت از تاسیسات نفتی و اشغال پایانه‌های نفتی لیبی به وسیله افراد مسلح
• اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا مبنی بر کاهش تولید نفت خام اوپک در ماه اوت به پایین‌ترین سطح خود طی ۲ سال اخیر از اکتبر ۲۰۱۱ و رسیدن آن به سطح ۹۳/۲۹ میلیون بشکه در روز
• کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌ای سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا طی دوره ۳۰ اوت الی ۶ سپتامبر و رسیدن آن به سطح ۳۶۰میلیون بشکه
• افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی
• کاهش ارزش دلار در مقابل یورو طی دوره ۹تا۱۱ سپتامبر
• کاهش ۶۰ هزار بشکه‌ای میانگین تولید روزانه نفت خام اوپک در ماه اوت ٢٠١٣ نسبت به ماه ژوئیه و رسیدن آن به سطح به ۲۸۰/۳۰ میلیون بشکه در روز (در پی کاهش شدید تولید نفت‌خام لیبی)، بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی موسسه پلاتس از مسوولان اوپک و کارشناسان صنعت نفت
• ادامه ناآرامی‌ها در صنعت نفت و گاز لیبی، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفت آفریقا
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت‌خام
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۶ الی ۱۲ سپتامبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱/۱۱۲ دلار تا کمتر از ۸۳/۱۰۹ دلار در هر بشکه کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۲سپتامبر ۲۰۱۳، با یک دلار و ۳۶ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۹ دلار و ۹۷ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۶ سپتامبر معادل ۱۱۱ دلار و ۳۳سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه سپتامبر (تا ۱۲ این ماه)، با ۳ دلار و ۲۰ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه اوت، به هر بشکه ۱۱۰ دلار و ۷۲ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اوت معادل ۱۰۷ دلار و ۵۲ سنت در هر بشکه بود.
متوسط قیمت نفت خام سنگین ایران نیز طی دوره ۶ الی ۱۲ سپتامبر از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۵۳/۱۱۱ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۳/۱۱۰ دلار کاهش یافت. همچنین قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه اکتبر، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۱۲/۱۱۶ دلار در هر بشکه در تاریخ ۶ سپتامبر تا کمتر از ۲۵/۱۱۱ دلار در تاریخ ۱۰ سپتامبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۷۸/۱۱۲ دلار در تاریخ ۱۳ سپتامبر افزایش یافت. همچنین در روز ۱۳ سپتامبر، نفت‌خام برنت از حق مرغوبیت ۵۷/۴ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود. براساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۶ سپتامبر ۲۰۱۳ معادل ۳۶۰ میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل (۳۰اوت ۲۰۱۳) به میزان ۲۰۰ هزار بشکه کاهش یافته است و معادل ۹۰۰ هزار بشکه از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۷ سپتامبر ۲۰۱۲ بیشتر است. تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۳۰ اوت الی ۶ سپتامبر به میزان ۱۲۴ هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح ۷۴۵/۷ میلیون بشکه در روز قرار گرفته است و معادل ۲۱۹/۲ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۷ سپتامبر ۲۰۱۲ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۲۵۵/۸ میلیون بشکه در روز به ۰۱۷/۸ میلیون بشکه (معادل افزایش ۲۳۸ هزار بشکه در روز) کاهش یافته است که معادل ۵۴۸ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
کارشناس ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )

چرا قیمت نفت افت کرد؟