ارقام غیرواقعی عربستان در مورد ذخایر، مازاد عرضه و تولید طلای سیاه بررسی شد
بلوف استراتژیک نفت سعودی
عربستان که در سال ۱۹۸۹ میزان ذخایر نفتی خود را ۱۷۰میلیارد بشکه برآورد کرده بود، بدون هیچ اکتشاف خاصی یک سال بعد با ۵۱درصد افزایش آن را ۲۵۷میلیارد بشکه اعلام کرد. این رقم در سال ۲۰۱۷ نیز با وجود مصرف میلیاردها بشکه طی این سال‌ها و عدم اکتشاف میادین بزرگی، به ۲۶۸میلیارد بشکه افزایش یافت. در حوزه مازاد عرضه نیز سعودی‌ها ادعا می‌کنند بین ۲ تا ۵/ ۲میلیون بشکه در روز ظرفیت مازاد دارند؛ اما با توجه به میزان تولید تاریخی، تعریف اداره اطلاعات انرژی آمریکا از ظرفیت مازاد تولید و اظهارنظرهایی از مقامات عرب کشورهای حوزه خلیج فارس، می‌توان گفت این رقم نیز با میزان واقعی تفاوت فاحش دارد. این کشور در مورد حداکثر توان تولید پایدار نیز ادعا دارد که می‌تواند ۵/ ۱۲میلیون بشکه در روز نفت تولید کند و برنامه ۱۳میلیونی شدن دارد؛ حال آنکه متوسط تولیدش از سال
۱۹۷۳ تا هفته گذشته فقط ۱۹/ ۸میلیون بشکه روزانه بوده است. این کشور حتی در موارد اورژانسی هم به‌ندرت توانسته بیش از ۱۱میلیون بشکه در روز آن هم برای مدت کوتاهی نفت تولید کند. شاید بتوان بخشی از علل اکراه عربستان برای افزایش سریع‌تر تولید را به این موضوع مرتبط دانست؛ توانی برای افزایش عرضه باقی نمانده است. با این حال، سعودی‌ها تلاش می‌کنند ارقام روی کاغذ در مورد توان نفتی‌شان را همچنان معتبر نشان دهند تا اهرم قدرت خود را در میدان سیاست و بازار نفت نگه دارند.
دروغی برای تمام فصول
برای سال‌های متمادی، عربستان سعودی در مورد هر معیار مرتبط با تجارت نفت خود، از مقدار تولید نفت خام گرفته تا سطح ذخایر خود و هر چیزی که در این بین وجود دارد، به‌شدت مبالغه کرده است. اما چرا سعودی‌ها اینقدر زیاد و اغلب در مورد ارقام نفتی دروغ می‌گویند؟ ساموئل واتکینز می‌گوید دلیل آن این است که این کشور بدون قدرتی که به‌واسطه حجم تولید، مازاد عرضه و ذخایر نفتش به دست آورده، قدرت واقعی دیگری ندارد؛ بنابراین اقدام به بزرگ‌نمایی بیش از حد در مورد ارقام نفتی‌اش می‌کند تا اهمیت ژئوپلیتیک خود را افزایش دهد. با این حال، مشکلی که عربستان سعودی الان دارد این است که آمریکا و همه دیگر کشورهای توسعه‌یافته که اقتصادشان به دلیل تاثیر قیمت‌های بالای نفت بر تورم در رنج هستند، به بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک برای عملی کردن این ادعاها فشار می‌آورند تا قیمت طلای سیاه پایین برود. اگر این کشور در همه این سال‌ها در مورد توان تولید نفتش دروغ نگفته بود که نباید مشکلی می‌داشت.
افزایش ذخایر بدون اکتشاف جدید؟
ابتدا از ذخایر نفتی این کشور شروع می‌کنیم. عربستان سعودی در سال ۱۹۸۹ ادعا کرد میزان ذخایرش ۱۷۰میلیارد بشکه است اما فقط یک سال بعد بدون اکتشاف میدان بزرگ دیگری، تخمین رسمی ذخایرش را ۵۱درصد افزایش داد و به ۲۵۷میلیارد بشکه رساند. اندکی بعد هم اعلام کرد ذخایرش ۲۶۶میلیارد بشکه است. این رقم تا سال ۲۰۱۷ باقی ماند. این در حالی است که عربستان از سال ۱۹۷۳ تا همین هفته قبل به‌طور میانگین ۱۹۲/ ۸میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. همچنین از سال ۱۹۸۹ که ادعا کرده بود ۱۷۰میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد، تا ۳۲ سال بعد از آن در مجموع این کشور ۶۸۲/ ۹۵میلیارد بشکه نفت را به‌طور فیزیکی استخراج و از میادینش خارج کرده است. در همین بازه زمانی هیچ اکتشاف بزرگی رخ نداده است. به‌رغم این موارد، ذخایر اعلامی عربستان سعودی نه‌تنها پایین نرفته، بلکه افزایش هم یافته است. این امر از نظر ریاضی غیرممکن است.
تحریف معنایی مازاد عرضه
مسئله دومی که در آن مبالغه شده ظرفیت مازاد تولید است. در این مورد ریاض نه‌تنها در مورد ارقام دروغ گفته، بلکه مفاهیم بازار نفت را که معنایی متفاوت دارند، را به‌جای هم‌دیگر به کار برده است. برای واضح‌تر کردن این موضوع باید گفت که اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) ظرفیت مازاد را کاملا مشخص اینطور تعریف می‌کند: «ظرفیت مازاد، تولیدی است که که می‌تواند طی ۳۰ روز وارد مدار شود و دست‌کم ۹۰ روز پایدار باقی بماند.» این معنای ظرفیت مازاد است؛ نه چیزی بیشتر و نه چیزی کمتر. اما عربستان هر قطره نفتی که می‌تواند به دست آورد، از جمله عرضه نفت از انبارها، و هر نفتی که می‌تواند در بازار نقدی از طریق کارگزاران بخرد و مجددا بفروشد، را در حوزه «مازاد عرضه» خود قرار می‌دهد. دقیقا همین فریب معنایی پس از کمبود عرضه ناشی از حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در سپتامبر ۲۰۱۹ به کار گرفته شد.
این کشور اغلب حجم مازاد عرضه خود را بین ۲ تا ۵/ ۲میلیون بشکه در روز اعلام کرده و گفته توانایی افزایش تولید تا ۵/ ۱۲میلیون بشکه را در مواقع اختلال غیرمنتظره عرضه در هر جایی دارد. با این وجود، بسیار بعید است عربستان بتواند در این سطح نفت پمپاژ کند و این ایده در اظهارنظرهای مقامات عرب اوپک در میانه هراس از کاهش عرضه عراق تایید شد که گفته بودند عربستان سعودی می‌تواند تولید خود را بین یک تا ۳/ ۱میلیون بشکه در روز در بهترین حالت افزایش دهد. این مقامات همچنین عنوان کردند که تولید پایدار ۵/ ۱۱میلیون‌بشکه‌ای عربستان آزمایش نشده است و می‌تواند برای مدت بسیار کوتاهی ادامه پیدا کند. آنها همچنین گفتند چنین تولیدی بسیار دشوار خواهد بود و مستلزم تولید گریدهای نفتی سنگین است. از آن زمان تاکنون تغییر معناداری رخ نداده است.
ارقام تولید غیرواقعی
موضوع سوم ارقام تولید است که عربستان سال‌ها همه جا اعلام کرده است. همانطور که پیش از این گفته شد، به‌رغم ادعاهایی مبنی‌بر اینکه عربستان می‌تواند ۱۱ یا ۱۲میلیون بشکه در روز به‌راحتی تولید کند و برنامه افزایش آن را تا ۱۳میلیون بشکه روزانه دارد، این کشور در واقع از سال ۱۹۷۳ تا پایان هفته گذشته به‌طور متوسط ۱۹۲/ ۸میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. علاوه‌بر این، این کشور در طول تاریخ به‌ندرت توانسته ۱۱میلیون بشکه در روز نفت تولید کند و آن را هم فقط برای یکی دو ماه حفظ کرده است. حتی وقتی عربستانی‌ها در وضعیت اورژانسی در تاریخ اخیرشان بودند، مانند سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ در طول جنگ قیمتی نفت که با هدف از بین بردن یا ناتوان کردن نفت شیل آمریکا رخ داده بود، یا وقتی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا تهدید کرده بود یا عربستان تولیدش را افزایش می‌دهد یا او نیروهای نظامی‌اش را از این کشور خارج می‌کند، نیز سعودی‌ها فقط توانستند تولید خود را برای مدت طولانی بالای ۵/ ۱۰میلیون بشکه در روز نگه دارند.
نشانه‌های اخیر غیرواقعی بودن ادعاهای سعودی
متعاقبا عجیب نیست که اوپک‌پلاس هفته گذشته تولیدش را بیش از برنامه قبلی افزایش نداد، چراکه نمی‌تواند این کار را انجام دهد. هیچکدام از اعضای آن، از جمله محمد بن سلمان عربستانی و محمد بن زاید آل‌نهیان اماراتی، به درخواست‌های جو بایدن برای افزایش سریع‌تر تولید پاسخی ندادند، زیرا آنها چیزی برای ارائه نداشتند. این برداشت همچنین در اظهارات اخیر قابل‌مشاهده است. هفته گذشته رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در حاشیه نشست گروه ۷ به بایدن گفت: «یک تماس با محمد بن زاید داشتم. او دو چیز به من گفت. ما در حداکثر (ظرفیت تولید) هستیم. این چیزی است که او ادعا می‌کند.» مکرون ادامه می‌دهد: «و سپس او (محمد بن زاید) گفت که سعودی‌ها می‌توانند ۱۵۰هزار بشکه در روز اضافه کنند. شاید کمی بیشتر، اما آنها در بازه ۶ماهه ظرفیت عظیمی (برای تولید بیشتر) ندارند.» همچنین اخیرا کتابی از ابراهیم المهنا، پیام‌رسان نفتی و مشاور ارتباطات عربستان در امور نفتی، به انتشار رسید که پشت‌پرده سیاست‌های نفتی این کشور را تا حدی نشان می‌دهد. یکی از تاکتیک‌های عربستان سیاست فریب بوده که میزان تولید نفتش را با وجود افزایش، برای یک سال پنهان نگه داشته است. اصلا بعید نیست سیاست فریب این کشور در مواقع ناتوانی برای افزایش تولید نیز به کار گرفته شود.
