رئیسی و اوجی به قطر سفر کردند
فرصت مجمع گازی برای رهبری بازار
جواد اوجی، وزیر نفت که برای شرکت در اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) به دوحه رفته، با جمعی از وزرای انرژی شرکت‌کننده در این نشست دیدار کرد. به گزارش «شانا»، اوجی افزون بر دیدار با محمد حامل، دبیرکل GECF با وزیران انرژی کشورهای الجزایر، ونزوئلا، قطر و نیجریه گفتوگو کرد. در این گفت‌‌‌وگوهای دو یا چند جانبه همکاری درباره زمینه‌‌‌هایی مانند سوآپ گاز، انتقال فناوری، دانش فنی، سرمایه‌گذاری در میدان‌‌‌های نفت و گاز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اسناد و تفاهم‌‌‌هایی در جریان این گفت‌‌‌وگوها نیز آماده شده است که در صورت نهایی شدن در حضور رئیس‌‌‌جمهوری امضا می‌شود. بر این اساس، اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز ۴۴درصد از تولید گاز جهان، ۶۷درصد از ذخایر گازی جهان، ۶۴درصد از انتقال گاز با خط لوله و ۶۶درصد از تجارت گاز طبیعی مایع‌‌‌شده (LNG) را در اختیار دارند.
کشورهای الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو و ونزوئلا ١۱ عضو اصلی GECF هستند و مالزی، نروژ، عراق، پرو و آذربایجان و امارات نیز به‌‌‌عنوان اعضای ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز شرکت می‌کنند. ششمین نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز سه‌‌‌شنبه ساعت ۱۰ صبح آغاز می‌شود و ایران در بالاترین سطح در این نشست شرکت خواهد کرد. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور دیروز دوشنبه عازم این کشور حاشیه خلیج فارس شد. به غیر از ایران و قطر، عبدالمجید تبون، رئیس جمهور الجزایر و کیت راولی نخست‌وزیر ترینیداد و توباگو نیز در این نشست حضور خواهند داشت. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه هم به دوحه دعوت شده است اما انتظار نمی‌رود در این نشست شرکت کند.
اهمیت مضاعف اجلاس در بحبوحه بحران اوکراین
جواد اوجی دوشنبه صبح در گفتوگو با صدا و سیما گفت: «ایجاد تنش بین روسیه و غرب و افزایش تقاضای انرژی پس از پایان ویروس عالم‌‌‌گیر کرونا می‌تواند از جمله دلایلی باشد که این دور از نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز را حائز اهمیت کرده است.» وزیر نفت تاکید کرد: «امنیت انرژی در جهان محور اصلی ششمین اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز خواهد بود.»اوجی همچنین در نشست فوق‌‌‌العاده وزارتی GECF با بیان اینکه با توجه به اهمیت روزافزون فناوری‌‌‌هایی همچون فناوری‌‌‌های جذب، بهره‌‌‌برداری و ذخیره‌‌‌سازی کربن، هیدروژن آبی وکاهش نشت گاز متان، لازم به نظر می‌رسد که فرآیند توسعه و انتقال فناوری به‌‌‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی ارتقای توان تولیدی و صادراتی اعضا و در نتیجه، تقویت سبد صادراتی گاز GECF تسهیل و تقویت شود، اظهار کرد: «افزون بر این، انتقال دانش و تجارب موفق در زمینه‌‌‌های مورد علاقه همچون تولید LNG، توسعه پایانه‌‌‌های صادراتی، روش‌های نوین مدیریت قراردادهای گاز، سازوکارهای نو سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه‌‌‌ها، مدیریت و مشارکت‌‌‌های راهبردی، حداکثر بهره‌‌‌برداری از ظرفیت‌‌‌ها و توانمندی‌‌‌های مشترک را فراهم خواهد آورد.» وزیر نفت ادامه داد: «در این باره، حمایت کشورهای عضو و ناظر مجمع از ایده «سیاست‌‌‌زدایی از همکاری‌‌‌های بین‌المللی و جهانی گاز» و «بازگشت به منطق اقتصادی و چندجانبه‌‌‌گرایی» که در بیانیه نشست سران نیز به آن تاکید شده است، می‌تواند نقش مهمی در پایداری امنیت عرضه و تقاضای گاز در جهان و تحقق قیمت‌های عادلانه برای همه ذی‌نفعان صنعت جهانی گاز ایفا کند.» اوجی با تاکید بر اینکه اعمال تحریم‌های یک جانبه و فراقانونی علیه اعضای مجمع نه‌تنها ناقض قوانین بین‌المللی، بلکه از عوامل عمده نااطمینانی‌‌‌های موجود در بازار انرژی جهانی است، تصریح کرد: «بی‌‌‌ثباتی‌‌‌های راهبردی از عوامل اصلی وقایع اخیر در ارتباط با قیمت‌های بالای گاز طبیعی در اروپاست. تعادل بازار انرژی به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی است.»
سه گمانه‌‌‌زنی درباره موضوعات مورد بحث
خبرگزاری فرانس۲۴ در گزارشی درباره این نشست گفته بحران اوکراین بر این نشست سایه انداخته است. بر اساس این گزارش، در حالی که هراس اروپا در مورد حمله روسیه به اوکراین افزایش می‌‌‌یابد، قیمت‌های گاز طبیعی نزدیک به ۲برابر اواخر سال ۲۰۲۰ است. کشورهای اروپایی به‌‌‌شدت به دنبال منابع جایگزین گاز روسیه هستند که ۴۰درصد بازار گاز اروپا را در اختیار دارد. آنها به استرالیا و آمریکا که عضو GECF نیستند و همین‌طور قطر برای تامین گاز اضافی رجوع کرده‌‌‌اند، اما بیشتر کشورهای تولیدکننده می‌‌‌گویند ظرفیت مازاد کمی برای پر کردن این شکاف دارند. اعضای GECF بر راه‌‌‌های افزایش تولید در میان‌‌‌مدت متمرکز هستند. تیری بروس، استاد موسسه مطالعات سیاسی در پاریس که متخصص صنعت گاز است در این باره گفت که این مجمع احتمالا پیام قبلی به اروپا مبنی بر اینکه این قاره برای تضمین گاز موردنیاز باید قراردادهای بلندمدت امضا کند، را مورد تایید مجدد قرار خواهد داد. همه کشورهای تولیدکننده برای آنکه عرضه خود را افزایش دهند نیارمند سرمایه‌گذاری عظیم هستند اما اتحادیه اروپا مدت‌‌‌هاست در مقابل قراردادهای ۱۰، ۱۵ و ۲۰ ساله مقاومت کرده است. آندریاس کریگ، کارشناس امنیت در کینگز کالج لندن هم با اشاره به تلاش فزاینده قطر برای ایفای نقش میانجی و تسهیل‌‌‌کننده دیپلماتیک، معتقد است که ممکن است بحران اوکراین هم در این نشست به بحث گذاشته شود. کریگ بر این باور است که قطر می‌تواند از این فرصت برای وساطت بین آمریکا و روسیه در مورد اوکراین بهره ببرد. علاوه بر این، انتظار می‌رود امیر قطر و رئیس‌جمهور ایران درباره روند احیای توافق هسته‌‌‌ای به‌‌‌طور جداگانه گفتوگو کنند.
GECF اوپک گازی می‌شود؟
این مجمع گاهی «اوپک گازی» خوانده می‌شود، حال آنکه نقش آن در بازار جهانی گاز با نقش اوپک در بازار نفت قابل مقایسه نیست. مجمع گازی که اعضای آن سهم بالایی در تولید و ذخایر جهان دارند، هرگز نتوانسته تاثیری درخور در عرضه و تقاضا و قیمت جهانی این سوخت داشته باشد. این ضعف البته ممکن است به نوع قراردادهای گازی که غالبا بلندمدت هستند و شرایط خاص این بازار مربوط شود.
در واقع می‌توان گفت GECF تاکنون شبیه به یک کنفرانس بین‌المللی عمل کرده که طی آن تحولات بازار گاز مرور می‌شود و اعضا در حاشیه آن با هم دیدار می‌کنند تا روابط گازی خود را تحکیم بخشند. بیانیههای این مجمع مانند بیانیههای پایانی اجلاس‌‌‌های اوپک الزام‌‌‌آور نیست و هیچ تعهد ضمنی نیز برای اعضا ایجاد نمی‌‌‌کند. در پنج نشست پیشین نیز خبری از توافق بر ارقام خاصی برای تولید به‌‌‌چشم نمی‌‌‌خورد و عمدتا بیانیههای کلی منتشر شده است. با این حال، در صورت جدی گرفته شدن این مجمع و کمّی شدن نتایج آن، به‌‌‌خصوص با شرایط فعلی بازار گاز و بازی کردن نقش واسطه بین سوخت‌‌‌های آلاینده فسیلی و سوخت‌‌‌های تجدیدپذیر در چند دهه آینده، می‌توان اثرگذاری عمیق‌‌‌تری از آن در بازار جهانی مشاهده کرد.
