لایحه بودجه سال آینده به مجلس رسید
گمانهزنی از درآمد نفتی ۱۴۰۱
ابعاد نفتی بودجه ۱۴۰۱
صبح دیروز یک‌‌شنبه لایحه بودجه سال آینده توسط دولت به مجلس تقدیم شد که در آن از محل صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی ۳۸۱ هزار میلیارد تومان درآمد پیشبینی شده؛ این به‌معنای رشد نزدیک به ۹درصدی درآمدهای نفتی در بودجه نسبت به بودجه امسال است، با این حال برای صادرات نفت‌خام بدون احتساب میعانات گازی و فرآورده‌ها ۳۱۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
این رقم نشانگر آن است که برای تحقق آن با قیمت بشکه‌‌ای ۶۰دلار، باید در سال۱۴۰۱ روزانه یک میلیون بشکه نفت صادر شد، با این حال در بسیاری از آمارها میعانات‌گازی هم جزئی از فروش نفت به حساب می‌‌آید، یعنی صادرات کلی این دو را باید بیش از یک میلیون بشکه در روز دانست. از نظر حجم برآورد شده، میتوان گفت نسبت به تخمین‌‌های اخیر بین‌‌المللی از فروش نفت ایران نگاهی بسیار خوش‌‌بینانه وجود دارد چراکه این نهادها عمدتا صادرات ایران را در حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌کنند. با این وجود، در یکی دو ماه گذشته منابع وزارت نفت و نمایندگان مجلس مکررا از وضعیت فروش نفت ابراز رضایت کرده‌‌اند که می‌تواند به‌معنای رسیدن آن به حدود یک‌میلیون بشکه و یا بیشتر باشد، اما قیمت ۶۰ دلاری برای نفت را با توجه به محدودیت‌‌های ایران برای دورزدن تحریم و تخفیف‌‌های قیمتی میتوان معقول در نظر گرفت.
درآمد نفتی در بودجه چقدر است؟
بر اساس بودجه‌ای که دیروز جزئیات آن منتشر شد بهطور کلی ۳۸۱ هزار میلیارد تومان در سال آینده درآمد حاصل از فروش نفت، میعانات گازی و گاز‌طبیعی پیشبینی شده است، درصورتی‌که این رقم را با قیمت نفت ۶۰ دلاری که پیش از این روی آن گمانهزنی بسیاری وجود داشته و نرخ تسعیر ۲۳هزار تومانی در نظر بگیریم، به فروش ۲/ ۱میلیون بشکه نفت در روز خواهیم رسید، با این حال در بندهای دیگری، تفکیک بیشتری می‌‌بینیم. بر این اساس، درآمد دولت از فروش نفت‌خام به تنهایی و بدون احتساب میعانات و غیره ۳۱۵ هزار میلیارد تومان آورده شده است. این رقم به معنای این است که دولت در سال آینده باید روزانه یک‌میلیون و دو هزار بشکه نفت صادر کند تا درآمد پیشبینی شده محقق شود. درآمد پیشبینی شده پس از کسر سهم ۵/ ۱۴درصدی شرکت ملی نفت ایران، ۲۰درصد سهم صندوق توسعه ملی و ۳درصد مناطق نفت‌‌خیز، گازخیز و توسعه‌نیافته محاسبه شده است. در واقع میتوان گفت پیشبینی شده ۵۰۴ هزار میلیارد تومان از محل فروش نفت درآمد کسب خواهد شد که با کسر در مجموع ۵/ ۳۷درصد موارد مذکور به رقم ۳۱۵ هزار میلیارد می‌‌رسیم که دولت حق برداشت از آن را برای مصارف خود خواهد داشت. فروش نفت در بودجه سال آینده با رشد ۵/ ۸درصدی نسبت به امسال مواجه شده است. علاوه‌بر این، سهم درآمدهای نفتی از کل بودجه معادل ۲۵درصد بوده که نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. در این میان ۴۰درصد از منابع بودجه از محل وصول مالیات تامین می‌شود.
مقایسه بودجه با ارقام بین‌‌المللی نفت
تحقق یک تا ۲/ ۱ میلیون بشکه فروش نفت در روز در سال آینده با توجه به برآوردهای خارجی بسیار دشوار به‌‌نظر می‌رسد. در آخرین گزارش‌‌های نهادهای رصد نفتکش‌‌ها، ایران در ماه آگوست ۶۶۰ هزار بشکه در روز به چین نفت صادر کرده که بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران است. به گزارش خبر‌گزاری رویترز به نقل از ورتسکا‌‌آنالیتیکس، این رقم در ماه‌‌های سپتامبر و اکتبر روندی کاهشی داشته و به‌‌ترتیب، ۵۴۵ و ۴۷۰ هزار بشکه در روز بوده است. در واقع در بازه ۳ ماهه میانگین آن به ۵۶۰ هزار بشکه در روز می‌رسد که در کل، نسبت به چند‌ماه قبل از آن رشد نشان می‌دهد؛ هر چند ایران در ماه مه با صادرات ۷۳۰ هزار بشکه نفت در روز یک رکورد در دوران تحریم به‌جا گذاشته بود.
اما نباید از یاد برد که تخمین‌‌های نهادهای بین‌‌المللی بر اساس عکس‌‌های ماهواره‌‌ای بوده که احتمال خطا در آنها کم نیست. در داخل خبرها هرچند مبهم اما خوش‌‌تر است. در واقع طی یکی دو‌ماه گذشته مسوولان مختلف وزارت نفت از جمله جواد اوجی از افزایش فروش نفت و بهبود این تجارت در دولت جدید خبر داده‌اند. علاوه‌بر این، نمایندگان مجلس هم پس از جلسات با وزیر نفت، بدون اشاره به رقم خاصی روند صادرات نفت را افزایشی توصیف کرده‌‌اند. در این میان خبرهای غیررسمی در رسانه‌‌های داخلی رقم جدید فروش نفت را بین یک تا ۵/ ۱میلیون بشکه نفت در روز نشان می‌دهد که اگرچه نمی‌توان به آن اتکا کرد اما بودجه فعلی کم و بیش این خبرها را تایید می‌کند. احتمال دیگر، امیدواری به توافق با کشورهای ۱+۴ و آمریکا است که در این صورت با برداشته‌شدن یا سبک‌شدن تحریم‌ها صادرات نفت ایران می‌تواند طی چند‌ماه به ۲ میلیون بشکه در روز نزدیک شود، با این حال مسوولان تاکید می‌کنند که بودجه برای شرایط تحریمی بسته شده و احتمال توافق در آن در نظر گرفته نشده است. از سوی دیگر، هرچند قیمت نفت پیشبینی شده در بودجه نیامده اما به‌‌نظر می‌رسد ۶۰ دلار بر بشکه باشد. با نگاهی به پیش‌‌بینی‌‌های خارجی می‌‌بینیم که این رقم اندکی پایین است اما با در نظر گرفتن شرایط تحریمی که هزینه فروش را بالاتر می‌برد و بهای آن همراه با تخفیف می‌شود، نفت ۶۰ دلاری نسبتا منطقی است. در گزارش ماهانه جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا، بهای اسپات نفت‌برنت برای کل سال ۲۰۲۲، ۷۰دلار بر بشکه پیشبینی شده است، با این حال سال۱۴۰۱ تقریبا همزمان با فصل دوم سال۲۰۲۲ آغاز می‌شود. بر اساس گزارش این نهاد، بهای نفت اسپات‌برنت در فصل دوم، سوم و چهارم سال آتی میلادی به‌‌ترتیب ۶۵/ ۷۰، ۶۷/ ۶۹ و ۹۸/ ۶۶دلار بر بشکه برآورد شده است. با این وجود، آژانس بین‌‌المللی انرژی در گزارش ماهانه قبلی خود بهای برنت در سال۲۰۲۲ را ۷۹دلار بر بشکه تخمین زده بود. همچنین جی‌‌پی‌مورگان معتقد است نفت در سال۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب به ۱۲۵ و ۱۵۰ دلار هم خواهد رسید که بسیار خوش‌‌بینانه تلقی می‌شود. بهطور کلی میتوان، برآیند پیش‌‌بینی‌‌ها در مورد سال آینده میلادی را بین ۷۰ تا ۸۰ دلار بر بشکه در نظر گرفت که در این صورت، نفت ۶۰ دلاری با توجه به شرایط تحریمی سطحی حداقلی اما معقول به‌حساب می‌‌آید.
ساخت پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌‌ای
در بودجه ۱۴۰۱ همچنین به بندی برمی‌‌خوریم که وزارت نفت را مجاز به احداث یک پالایشگاه نفت سنگین با ظرفیت روزانه ۳۰۰هزار بشکه با مشارکت منابع داخلی غیردولتی، تامین‌مالی خارجی (فاینانس) و تهاتر نفت می‌کند. این طرح به احتمال قریب به یقین همان پروژه ساخت یک پتروپالایشگاه پیشرفته در جنوب کشور با نام شهید‌سلیمانی باشد که خبر آن را از رسانه‌‌ها شنیده بودیم. علاوه بر این، دولت در لایحه بودجه اجازه داده از طریق شرکت ملی نفت ایران معادل ۵/ ۴میلیارد یورو نفت برای تقویت بنیه دفاعی و تحقیقات دفاعی کشور تحویل داده شود. از این میزان، وزارت دفاع هم می‌تواند تا یک میلیارد یورو از شرکت نفت دریافت کند.همچنین وزارت نفت مکلف است ماهانه معادل ۱۵۰هزار میلیارد ریال نفت‌خام در اختیار پالایشگاه‌‌ها قرار دهد تا آنها مواداولیه قیر را به‌دستگاه‌های اجرایی تحویل دهند.
