میزان اعلامی ذخایر و ظرفیت تولید سعودی‌ها واقعی نیست
رمزگشایی از بزرگنمایی نفتی عربستان
سایمون واتکینز، در تحلیلی برای اویل پرایس گفته عربستان در سال ۱۹۹۰ یکباره حجم کل ذخایر نفتی‌اش را بدون اینکه منابع جدیدی کشف کند، از ۱۷۰ میلیارد بشکه به ۲۵۷ میلیارد رساند. در سال‌های اخیر هم این رقم به ۵/ ۲۶۸ میلیارد ارتقا یافته است که به صورت رسمی اعلام می‌شود. اما واتکینز رقم مذکور را بی پایه می‌داند و می‌گوید بر اساس محاسبات، این کشور در ۳۰ سال اخیر حدود ۴/ ۸۹ میلیارد از ۱۷۰ میلیارد بشکه را تولید کرده و در حال حاضر با ۸۱ میلیارد بشکه باقی مانده، در واقع رده هشتم کشورهای نفتی جهان را به خود اختصاص می‌دهد و نه دوم پس از ونزوئلا. این امر در میزان تولید روزانه و ظرفیت کلی تولید هم مشاهده می‌شود. عربستان در زمان جنگ نفتی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ تمام توان خود را برای کنار زدن تولیدکنندگان شیل به کار بست اما فقط برای مدت کوتاهی و با استفاده از بشکه‌های انبار شده توانست بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز تولید کند. واتکینز معتقد است که عربستان به راستی ۲ میلیون بشکه ظرفیت تولید اضافی دارد اما این حجم باید به ۸ میلیون بشکه در روزی که از سال ۱۹۷۳ تاکنون به طور متوسط استخراج کرده افزوده شود و نه ۱۰ میلیون بشکه‌ای که مبنا قرار می‌دهد، چراکه ظرفیت تولید اضافی به معنای توانایی افزایش تولید در مدت کوتاه و علاوه بر حجمی است که به راحتی پیش از آن روزانه تولید می‌شد.
قدرت‌طلبی نفتی عربستان
برای دهه‌ها رقم واقعی ذخایر و تولید نفت عربستان مورد بحث بوده و خود این کشور هم کمکی به حل این ابهام نکرده است. در عوض حتی آن را مبهم‌تر کرده؛ موضوعی که از منظر سایمون واتکینز، تحلیلگر اویل پرایس به این دلیل است که تنها قدرت واقعی عربستان در جهان همین منابع و تولید نفت است. بنابراین، هر چه میزان آن بالاتر باشد، قدرتش هم افزون می‌شود.
این تحلیل می‌افزاید که میزان ذخایر اعلام شده نفتی عربستان غیرواقعی است چراکه این کشور سال ۱۹۹۰ رقم رسمی ۱۷۰ میلیارد بشکه را به ۲۵۷ میلیارد افزایش داد. چنین افزایشی بدون اکتشافات جدید قابل ملاحظه‌ای انجام شد. اندکی بعد عربستان دوباره این رقم را بالا برد و به ۴/ ۲۶۶ میلیارد بشکه رساند. علاوه بر این، سال ۲۰۱۷ پادشاهی عربستان حجم منابعش را به رقم ۵/ ۲۶۸ میلیارد بشکه رساند.
از سال ۱۹۷۳ تا ماه گذشته عربستان به طور متوسط ۱۶۲/ ۸ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده که در ۳۰ سال گذشته (از همان سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰) نزدیک به ۹۸/ ۲ میلیارد بشکه در سال برای همیشه دود شده است. جمع این مقدار نفت استخراج و مصرف یا فروخته شده در ۳۰ سال گذشته ۴/ ۸۹ میلیارد بشکه خواهد شد. با در نظر گرفتن رقم اولیه ذخایر نفتی عربستان (۱۷۰ میلیارد بشکه) می‌توان گفت این کشور در حال حاضر ذخایری برابر با ۸۱ میلیارد بشکه دارد که جایگاهی بالاتر از هشتم در رده‌بندی کشورهای با بیشترین منابع نفتی جهان نمی‌تواند داشته باشد. این در حالی است که به طور کلی عربستان پس از ونزوئلا و بالاتر از کانادا و ایران به عنوان دومین کشور غنی از نفت جهان شناخته می‌شود. با این حال، عربستان در این سال‌ها در کنار استخراج ۴/ ۸۹ میلیارد بشکه، توانسته ذخایرش را به ۸۷میلیارد برساند. با توجه به این نکته که اکتشاف جدیدی در این سال‌ها انجام نشد و به طور طبیعی نرخ بازدهی چاه‌ها در طول زمان کاهش می‌یابد، داشتن ذخایر اعلام شده از نظر ریاضی غیرممکن است.
ظرفیت تولید عربستان چقدر است؟
بنابه آنچه پیش از این گفته شد، متوسط حجم تولیدی نفت از سال ۱۹۷۳ حدود ۱/ ۸میلیون بشکه در روز بوده است. اگر این عدد «درست» را به‌عنوان مبنایی برای بحث قرار دهیم، فعالیت‌های بعدی عربستان کاملا معنادار خواهند شد. بارزترین داستان در این مورد به جنگ نفتی عربستان در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ بر می‌گردد که این کشور تلاش می‌کرد قدرت نوظهور دنیای نفت یعنی شیل آمریکا را از صحنه اثرگذاری خارج کند. چرا عربستان نفت بیشتری تولید نکرد تا قیمت‌ها پایین‌تر بیایند؟ در واقع استراتژی این کشور و دیگر تولیدکنندگان اوپک این بود که تا جای ممکن نفت بیشتری تولید کنند تا قیمت‌ها به کمترین میزان خود برسند که می‌توانست موجب ورشکستگی تولیدکنندگان بیشتری در آمریکا شود. موضوع این است که عربستان و متحدانش تمام توان خود را برای پمپاژ نفت بیشتر گذاشتند و اگر قطره‌ای بیشتر می‌توانستند، تولید می‌کردند. عربستان تولید معمول ۱/ ۸ میلیون بشکه‌ای خود را ادامه داد و تولید را در برخی میادین به حداکثر رساند. علاوه بر این، نفت ذخیره شده خود را هم به بازار سرازیر کرد.
بر اساس این گزارش، عربستان فقط توانست برای چند ماه تولیدی بیشتر از ۱۰ میلیون بشکه داشته باشد که احتمالا تا وقتی بود که هنوز می‌توانست از نفت انبار شده خود بهره ببرد. با این وجود، نمودارهای تاریخی ارقام بالای ۱۱ میلیون بشکه را هم برای مدت کوتاهی در این دوره نشان می‌دهند. واتکینز می‌گوید با توجه به اینکه آینده بلندمدت عربستان در این جنگ مدنظر بود، این کشور اگر می‌توانست بیش از این تولید می‌کرد تا قدرت خود در منطقه و جهان را نشان دهد.
ظرفیت تولید اضافی
از موضوعات پیشین می‌توان به مساله ظرفیت استفاده نشده عربستان رسید. این کشور ادعاهای خود را بر مبنای تولید ۱۰ میلیون بشکه و نه ۱۶۲/ ۸ میلیون بشکه‌ای که واقعا استخراج می‌کرده، پایه گذاری می‌کند. در واقع عربستان در طول دوره بحرانی جنگ نفتی حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز تولید می‌کرد اما این امر تمام توان و شامل حجم ذخیره شده هم بود. نکته اینجاست که ظرفیت تولید اضافی دقیقا به این معناست که حجم اضافی که یک کشور می‌تواند در مواقع اضطراری و در صورت نیاز تولید کند که بیشتر و بالاتر از مقدار نفتی است که روزانه به راحتی تولید می‌کند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا هم این‌طور ظرفیت اضافی را تعریف می‌کند که تولیدی است که می‌تواند در مدت ۳۰ روز در مدار قرار گیرد و دست کم برای ۹۰ روز ادامه داشته باشد. این در حالی است که خود عربستانی‌ها می‌گویند ۹۰ روز برای رساندن دکل‌ها به چاه‌های جدید وقت نیاز دارند که تولید به رقم خیالی ۱۲ یا ۵/ ۱۲ میلیون بشکه در روز برسد.
واتکینز می‌گوید عربستان حداقل تا پایان سال ۲۰۱۶ حدود ۲ میلیون بشکه در روز ظرفیت تولید اضافی داشته اما با احتساب ۸ میلیون بشکه مبنا که مجموع تولید را به ۱۰ میلیون بشکه روزانه می‌رساند؛ دقیقا رقمی که در دوره جنگ نفتی می‌توانست به طور متوسط برای دوره بلندمدتی تولید کند. سعودی‌ها در عوض این ۲ میلیون بشکه را به ۱۰ میلیون مبنا اضافه می‌کنند و به ظرفیت تولید کلی ۱۲ تا ۱۳ میلیون بشکه در روز می‌رسند.
