وال‌استریت‌ژورنال از احتمال جدایی مسیر عربستان و روسیه خبر داد
شکاف جدید در اتحاد نفتی؟
بازار نفت روز جمعه درحالی معاملات هفتگی را به پایان رساند که خبر غیرمنتظره‌ای از اوپک‌پلاس توسط وال‌استریت‌ژورنال منتشر شد. آن‌طور که این روزنامه آمریکایی به نقل از منابع آگاه اعلام کرد، سعودی‌ها به‌دلیل اختلاف با روسیه برای کاهش تولید بیشتر نفت و جبران افت تقاضا به‌دنبال اپیدمی کووید-۱۹ در چین به‌دنبال خروج از توافق اوپک‌پلاس هستند. هرچند وزیر نفت عربستان در گفت‌وگو با رویترز صحت چنین خبری را زیر سوال برد، اما سطوح متفاوت نیاز روسیه و عربستان به قیمت نفت و در کنار برخی برآوردها از کاهش بیشتر صادرات نفت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌دنبال شیوع ویروس کرونا موجب می‌شود که نتوان بیاعتنا از کنار خبر وال‌استریت گذشت. وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی با عنوان «عربستان در فکر شکستن اتحاد نفتی با روسیه است» نوشت، «شیوع ویروس کرونا باعث به خطر افتادن همکاری بین روسیه و سازمان کشورهای صادرکننده نفت شده و سعودی‌ها در فکر پایان دادن به اتحاد ۴ ساله نفتی با متحدان روس خود هستند.» براساس این گزارش، عربستان سعودی، کویت و امارات‌متحده‌عربی که در مجموع بیش از نیمی از ظرفیت تولید اوپک را تشکیل می‌دهند، در هفته گذشته مذاکراتی را درخصوص کاهش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای عرضه نفت برگزار کردند. چراکه مذاکرات عربستان با روس‌ها درخصوص کاهش بیشتر تولید برای جبران افت تقاضا در چین به دنبال شیوع ویروس کرونا تا کنون نتیجه‌ای نداشته است. روسیه و اوپک از دسامبر ۲۰۱۶ توافقی را برای متعادل کردن عرضه جهانی نفت آغاز کردند. این همکاری طی این مدت بارها با تغییراتی همراه شده اما تا کنون ادامه یافته است. در آخرین نشست این گروه در دسامبر ۲۰۱۹ مقرر شد که توافق نفتی تا پایان سه ماه اول ۲۰۲۰ برای کاهش ۷/ ۱میلیون بشکه‌ای تولید روزانه ادامه یابد. با این حال طی مدتی که از سال ۲۰۲۰ می‌گذرد به‌دلیل نگرانی‌ها از شیوع ویروس کرونا و میزان اثرگذاری آن بر سمت تقاضا، این توافق نتوانسته بازار را متعادل کند. از این رو عربستان برگزاری نشست اضطراری و کاهش بیشتر تولید این گروه را مطرح کرد. کمیته ویژه نظارت بر اجرای توافق نفتی نیز توصیه کرد که این گروه میزان تولید روزانه خود را تا پایان سه ماه دوم ۲۰۲۰ حدود ۶۰۰ هزار بشکه دیگر بکاهد و توافق نفتی را به سطح ۳/ ۲ میلیون بشکه در روز برساند. توصیه‌ای که تا کنون از سوی روسیه رد شده و احتمال برگزاری هرگونه نشست فوق‌العاده اوپک‌پلاس را منتفی کرده است.
به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، مقامات روسی هنوز نیازی برای کاهش بیشتر تولید نمی‌بینند. نمایندگان روسیه می‌گویند فعالیت‌های تجاری در چین رو به بهبود است و تاثیر ویروس کرونا بر تقاضای نفت محدود شده است. براساس گزارش وال‌استریت‌ژورنال مخالفت روس‌ها با تعمیق توافق نفتی موجب شده که عربستان خروج از اوپک‌پلاس و کاهش تولید را با دو کشور همسایه و متحد خود یعنی امارات و عربستان مطرح کند. موضوعی که شدیدا از سوی وزیر انرژی عربستان رد شد. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر انرژی عربستان سعودی گفته است که «این اخبار سخیف و بی‌معنا است.» او افزوده است: «عهدنامه اوپک‌پلاس را امضا کرده‌ایم و به کار گروهی ادامه خواهیم داد.»
ریشه اختلافات روس‌ها و سعودی‌ها
اختلاف روس‌ها و سعودی‌ها ریشه در سطح موردنیاز این کشورها به قیمت نفت دارد، موضوعی که بارها مساله گسستن اتحاد نفتی بین دو کشور را مطرح کرده است. در آخرین اظهارنظر، روسیه نفت ۶۰ دلاری را برای اقتصاد مساعد دانسته، درحالی‌که موسسات معتبر جهانی بر این باورند که عربستان به قیمت بالای ۸۰ دلاری نفت برای تامین هزینه‌های خود احتیاج دارد. اساندپی گلوبال هرچند متوسط قیمت نفت برنت در سال‌جاری را ۶۰ دلار بر بشکه و بالاتر از قیمت‌های کنونی برآورد کرده است، با این حال بر این باور است که کسری بودجه عربستان در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۷ درصد و در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۸ درصد خواهد رسید. موضوعی که می‌تواند به کاهش بیشتر ذخایر ارزی عربستان منجر شود. قیمت نفت برنت هفته گذشته بیش از یک دلار معادل حدود ۲درصد افزایش یافت و به بیش از ۵۸ دلار بر بشکه رسید. با این حال در آخرین روز معاملاتی به‌دلیل گسترش شیوع ویروس کرونا در خارج از مرزهای چین، قیمت‌ها در مسیر کاهشی قرار گرفت. احتمال میرود با ادامه نگرانی‌ها در هفته جاری افت قیمت‌ها ادامه یابد. قیمت نفت از ابتدای سال‌جاری میلادی بیش از ۱۱ درصد از ارزش خود را از دست داده است.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی اختلافات دو کشور تعمیق یافته و به فرای موضوع سطوح مورد نیاز به قیمت نفت رسیده است. آن‌طور که موسسه اعتبارسنجی اساندپی گلوبال اخیرا در گزارشی هفته گذشته اعلام کرد، تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا در چین، کشورهای تولیدکننده نفت در حاشیه خلیج‌فارس بیش از هر کشور نفتی در معرض خطر قرار می‌گیرند چراکه چین بزرگ‌ترین خریدار نفت این منطقه است. آن‌طور که «دنیای‌اقتصاد» پیش از این در گزارشی تحت عنوان «تلنگر کرونا به دلارهای نفتی» در این خصوص نوشته بود، «کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بین ۴ تا ۴۵ درصد از صادرات کالا‌های خود را که عمدتا شامل نفت، گاز و مشتقات آن است، به مقصد چین انجام می‌دهند. این موضوع آنها را به‌شدت در معرض خطر به‌دنبال افت رشد اقتصادی در چین قرار می‌دهد.»
وال‌استریت نیز می‌گوید، صادرات عربستان به چین از زمان آغاز این بحران تغییری نکرده ولی فروش سایر اعضای اوپک کاهش یافته است. شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر نفت عربستان تاثیر ویروس کرونا بر تقاضای نفت را به آتشی تشبیه کرده که باید خاموش شود. آن‌طور که بلومبرگ روایت می‌کند، وزیر نفت سعودی‌ها با چنین تشبیهی واضح‌ترین سیگنال را درخصوص مواجهه با شرایط کنونی بازار ارائه داده است. برخی منابع آگاه اعلام کرده‌اند، عبدالعزیز بن‌سلمان در جمعی گفته است: «تاثیر کرونا بر بازار نفت مانند آتشی است که به خانه‌ای افتاده است. می‌توان دو مواجهه با این شرایط داشت، مسوولانه عمل کرد و آتش‌نشانان را خبر کرد یا به‌دلیل اینکه ممکن است بازار نگران شود، برای خاموش کردن آتش اقدامی انجام نداد.» کاهش مصرف نفت تحت شیوع ویروس کرونا شدید بوده است. پالایشگاه‌های این کشور برای جلوگیری از ضرر بیشتر، ۲۵ درصد نفت کمتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته پردازش کرده‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی نیز اعلام کرده است که مصرف جهانی نفت در سه ماه‌جاری برای اولین بار در بیش از یک دهه کاهش می‌یابد. این سازمان همچنین از مازاد عرضه شدید در بازار نفت در سه ماهه دوم سال خبر داده است. گروه ویتول، بزرگ‌ترین تاجر مستقل نفت نیز پیش‌بینی خود را از تقاضای نفت در سه ماهه اول امسال ۲/ ۲ میلیون بشکه کاهش داده و به ۳/ ۹۸ میلیون بشکه در روز رسانده است. با این حال، به گزارش وال‌استریت، مسکو عقیده دارد که کاهش تقاضای نفت با کاهش عرضه آن توسط لیبی و تحریم‌های جدید فروش نفت ونزوئلا جبران خواهد شد. تولید نفت لیبی تا سطح ۱۲۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است و آمریکا در روز پنج‌شنبه تحریم‌هایی بر یک شعبه از شرکت روسنفت اعمال کرده تا جلوی فروش نفت ونزوئلا را بگیرد. این تحریم‌ها می‌تواند تا ۶۰۰ هزار بشکه از صادرات نفت ونزوئلا را کم کند.
برنامه جایگزین مخالفت روس‌ها؟
کنار هم قرار دادن این شرایط احتمال پایان یافتن اتحاد عربستان و روسیه را افزایش می‌دهد، این درحالی است که برآوردها از کاهش بیشتر قیمت نفت در صورت پایان یافتن توافق نفتی، خروج عربستان از اوپک‌پلاس را غیرمنطقی نشان می‌دهد. وال‌استریت‌ژورنال خود بر این باور است که اگر اتحاد با روسیه شکسته شود، توانایی اوپک برای تحت‌تاثیر قرار دادن قیمت نفت بیش از پیش کاهش می‌یابد. جیمز ویلیامز، کارشناس اقتصاد انرژی نیز در گفت‌وگو با مارکت واچ گفته است: «اگر اتحاد شکسته شود، واکنش سریع، کاهش قیمت نفت خواهد بود.» با این حال این اقتصاددان کاهش شدید اوپک و بدون کشورهای غیرعضو را یکی از اقدامات احتمالی در ادامه این شرایط می‌داند.» او می‌گوید، «من شک دارم که خطری اتحاد اوپک را تهدید کند، اما اتحاد بین تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک شکننده است.»
بنابراین این احتمال مطرح است که عربستان به همراه دو متحد منطقهای خود به‌دنبال برنامه جایگزین تعمیق توافق نفتی با روسیه هستند. به این معنا که در صورت ادامه مخالفت روسیه با کاهش بیشتر تولید، خود دست به کار شوند و در حالی که هنوز همراه با کشورهای عضو و غیرعضو توافق نفتی برای کاهش ۷/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید در اوپک‌پلاس را ادامه می‌دهند، در خارج از این گروه نیز ۳۰۰ هزار بشکه دیگر از تولیدات خود کم کنند.
