آیا اوپک‌پلاس نشست اضطراری کاهش تولید برگزار می‌کند؟
راه خروج نفت از مدار ریزش
با این حال گزارش‌هایی در هفته گذشته مبنی بر تلاش وزیر انرژی عربستان برای برگزاری زودهنگام نشست اوپک‌پلاس منتشر شد. منابع خبری از روسیه به‌عنوان تنها مانع برای جلو انداختن این نشست نام می‌بردند. اما الکساندر نواک، وزیر انرژی این کشور در روزهای اخیر این ادعاها را رد و عنوان کرد روسیه آمادگی این را دارد که این نشست را در ماه جاری میلادی به‌جای مارس برگزار کند. به گفته نواک «اوپک‌پلاس تنها به چند روز زمان برای بررسی بیشتر اوضاع و تعیین زمان برگزاری نشست نیاز دارد.» اما درحالی‌که گمانهها از برگزاری نشست اضطراری اوپک‌پلاس اوج گرفته، اس‌اند‌پی گلوبال پلتس در گزارشی به نقل از دو منبع نزدیک به اوپک موضوع دیگری را مطرح کرده است. آن‌طور که در این گزارش آمده است، در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته جاری جلسه کمیته فنی اوپک‌پلاس برگزار خواهد شد. نشست این کمیته که با ریاست مشترک عربستان سعودی و روسیه برگزار می‌شود، پیش از این وظیفه بررسی پایبندی کشورهای حاضر در توافق نفتی را به عهده داشت. اما حالا گفته می‌شود این نشست احتمالا برای بررسی ابعاد اثرگذاری شیوع ویروس کرونا و به‌جای نشست اضطراری اوپک‌پلاس برگزار خواهد شد. هرچند که در نشست کمیته ویژه، تصمیمی اتخاذ نمیشود اما از آنجا که بزرگان اوپک‌پلاس در این کمیته حضور دارند، هر سیگنالی از آن می‌تواند نشان‌دهنده تصمیم‌نهایی اوپک و متحدانش در نشست رسمی باشد.
اما گذشته از اینکه نشست اوپک در ماه جاری میلادی برگزار خواهد شد یا ماه آینده، این سوال مطرح است که «آیا اصولا تصمیم اوپک‌پلاس برای تمدید توافق نفتی یا کاهش بیشتر در توافق توان نجات بازار نفت از افت‌های مداوم را دارد؟» هرچند در شرایطی که مازاد عرضه بر بازار حاکم است و اتفاقات در سمت تقاضا قدرت اثرگذاری بسیار بیشتری دارند، اما کارشناسان بر این باورند در شرایط کنونی تنها یک کاهش بیشتر در سمت عرضه ممکن است راه نجاتی پیش‌روی بازار نفت قرار دهد.
چالش‌های پیش‌روی اوپک
قیمت نفت به‌دنبال شیوع ویروس کرونا و نگرانی از کاهش تقاضا در ماه گذشته میلادی حدود ۱۶ درصد افت را تجربه کرد. اوپک‌پلاس که پیش از این در ماه دسامبر به توافقی برای تعمیق کاهش تولید از ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز به ۷/ ۱ میلیون رسیده بود، حالا در معرض تصمیمی دیگر در جهت به موازنه کشاندن عرضه و تقاضا در بازار نفت است. با این حال دو موضوع مهم در این خصوص مطرح است؛ یکی «میزان کاهش احتمالی اوپک‌پلاس» و دیگری «ابعاد تاثیرگذاری تصمیم این گروه بر تعادل بازار». از آنجا که تخمین‌های مختلفی از میزان ضربه ویروس کرونا در چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت در دنیا است، بر تقاضای این کشور برای نفت و فرآورده‌ها وجود دارد، تعیین سطح جدید کاهش تولید از چالش‌های پیش‌روی اوپک‌پلاس است. علاوه بر این برخی تحلیلگران در مورد تاثیر توافقات کاهش تولید قبلی این گروه بر قیمت نفت ابراز تردید می‌کنند، چراکه به گفته آنان هرچقدر اوپک‌پلاس تولید خود را کاهش دهد، دیگر تولیدکنندگان در نقاط دیگر مخصوصا شرکت‌های نفت شیل آمریکا بر استخراج نفت خود می‌افزایند. خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی به قلم «جولین لی»، تحلیلگر راهبردی نفت به این موضوع پرداخته و فاکتور‌های تاثیرگذار بر این موضوع در بازار نفت را بررسی کرده است. به عقیده این کارشناس حوزه نفت، اوپک تنها یک راه دارد و آن کاهش هرچه بیشتر تولید است. از نظر او صرف تمدید توافق قبلی هیچ کمکی به تقویت بازار نفت نمی‌کند. لی بر این باور است که اوپک برای تصمیم‌گیری باید به دو سوال کلیدی در رابطه با بحران ویروسی در چین پاسخ دهد. در وهله اول دوره تاثیرگذاری کرونا بر بازارها چقدر است؟ علاوه بر این عواقب شیوع این ویروس چه ابعادی خواهد داشت؟ البته این تحلیلگر جواب این سوالات را فعلا نامشخص می‌داند اما می‌گوید گروه اوپک‌پلاس به‌زودی نیازمند بررسی سناریو‌های موجود خواهد بود.
جولین لی در گزارش خود نوشته است که مهم‌ترین چالش پیش‌روی اوپک‌پلاس این است که ابعاد کاهش تقاضای جهانی به‌خصوص از جانب چین نامعلوم است و برآورد‌ها از کاهش تقاضای روزانه چندصد هزار بشکه تا سطح فاجعه‌بار ۶/ ۲ میلیون بشکه نفت در فوریه و ۲ میلیون بشکه در ماه مارس براساس گزارش پلاتس متغیر‌ند. از این‌رو عجیب نیست که تولیدکنندگان نفت نگران فروش نفت‌شان و همین‌طور قیمت طلای سیاه باشند. بین تامین‌کنندگان نفت، کشورهای خاورمیانه بیشترین تاثیر را از این بحران تقاضا خواهند پذیرفت زیرا کشورهای حوزه خلیج‌فارس حدود یک‌سوم نفت صادراتی خود را در سال گذشته میلادی به چین راهی کرده‌اند و اگر هند، ژاپن و کره‌جنوبی را اضافه کنیم، به نسبت دو‌سوم تمام صادرات از تنگه هرمز در سال ۲۰۱۹ خواهیم رسید.
لی با تاکید بر اهمیت چین، پرجمعیت‌ترین کشور جهان در رشد جهانی تقاضا برای نفت می‌نویسد خود اوپک در گزارش سالانه‌اش برای چین سهمی بیش از یک‌چهارم در رشد تقاضای نفت در سال‌جاری قائل شده است. این درحالی است که آژانس بین‌المللی انرژی برآوردی حتی بزرگ‌تر از میزان تاثیرگذاری چین دارد و به عقیده این سازمان ۴۰درصد از رشد تقاضای نفت در دنیا در سال ۲۰۲۰ به این کشور اختصاص دارد. به باور این تحلیلگر حتی پیش از شیوع کرونا نیز اعضای اوپک‌پلاس برای تاثیرگذاری بر موازنه عرضه و تقاضا دچار مشکل بوده‌اند و توافقات قبلی آنان در نهایت نتوانست بر کاهش تولید کلی جهان تاثیر محسوسی بگذارد. علاوه بر این قیمت‌ها نیز از دسامبر تاکنون به‌صورت کلی نزولی بوده و در ماه ژانویه نزدیک به ۱۶درصد افت کرده است. مورد دیگری که لی به آن اشاره می‌کند متقاعد کردن روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین متحد اوپک خارج از این سازمان برای تعمیق بیشتر تولید در اوپک‌پلاس است. لی این امر را دشوار می‌داند اما به عقیده او تنها راهی است که می‌تواند در شرایط فعلی چین، قیمت نفت را افزایش دهد. نشانه‌های کاهش تقاضا همین حالا نیز درحال بروز است. فروش نفت کشورهای تولیدکننده در آمریکای‌جنوبی طی هفته گذشته به چین تقریبا به صفر رسیده است و خرید از تامین‌کنندگان در خاورمیانه نیز با احتیاط بیشتری انجام می‌شود چراکه ممکن است پالایشگران چینی برای کاهش ضرر بخواهند عملکرد خود را کاهش دهند.
اوپک تصمیم به کاهش تولید می‌گیرد؟
سی‌ان‌بی‌سی نیز برای بررسی بیشتر احتمال برگزاری نشستی اضطراری با دو تحلیلگر نفت گفت‌و‌گو کرده است. به باور این دو کارشناس در صورت برگزاری نشست اضطراری اوپک‌پلاس، احتمال اعمال کاهش بیشتر تولید بسیار بالا است. جان کیلداف، از شرکای شرکت «اگین کپیتال» به این منبع خبری گفت: کاهش تقاضا در چین بدترین اتفاق ممکن (برای اعضای اوپک‌پلاس) است.» به گفته کیلداف، اگر آنها نشست زودهنگامی برگزار کنند، احتمالا به‌صورت اضطراری تصمیم به کاهش بیشتر تولید خود خواهند گرفت. هلیما کرافت، مدیر تحقیقات کالای جهانی در آر‌بی‌سی نیز اظهار کرد: «اگر نشستی زودتر از موعد برگزار شود، بنابراین باید کاری انجام شود.» در عین حال برخی کارشناسان این حوزه معتقدند برگزاری نشست اضطراری سیگنال منفی به بازار خواهد داد و نشانگر نگرانی شدید تولیدکنندگان است.
درحالی بازار به کاهش هر بشکه نفت از تقاضای جهانی واکنش نشان می‌دهد که اختلال عرضه به‌وجود آمده متاثر از تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و لیبی نتوانسته است بر بهبود قیمت نفت تاثیر چشمگیری داشته باشد و معامله‌گران نفت با چشم‌پوشی از بخش عرضه تمام تمرکز خود را بر سمت تقاضای بازار گذاشته‌اند. با وجود پیدایش منابع نفتی شیل و افزایش سریع تولید از این میادین نامتعارف در آمریکای شمالی، فشار بر تولیدکنندگان سنتی نفت در خاورمیانه بیش از پیش شده است. علاوه بر این کشورهایی مانند برزیل و گویان در آمریکای‌لاتین به‌عنوان صادرکنندگان نوظهور بازار، اهمیت سمت عرضه را به کمترین میزان خود رسانده‌اند. در این شرایط مشخص نیست اوپک‌پلاس که خود ۷/ ۱ میلیون بشکه در روز از میزان تولید خود کاسته، بتواند تا چه میزان بیش از این برای تعادل در بازار از تولیدات خود بکاهد.
