شاخص برنت تا مرز حساس ۸۰ دلار عقب‌نشینی کرد
سه اهرم ریزش قیمت نفت
بحران در بازارها
سقوط قیمت‌ها در روزهای آخر هفته گذشته مختص بازار نفت نبود و همه بازارهای کالایی و سهام دنیا را در برگرفت. مهم‌ترین عامل این کاهش دسته جمعی نیز به نگرانی از وضعیت اقتصادی آمریکا باز می‌گردد. در واقع افزایش نرخ بهره بانکی از سوی فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) که با حمایت صندوق بین‌المللی پول همراه شده بود، با انتقادات تند دونالد ترامپ مواجه شد. اختلافات و دوگانگی در اقتصاد آمریکا که ماحصل حضور ترامپ در کاخ سفید است، نگرانی سرمایه‌گذاران را افزایش داده و به خروج سرمایه‌ها از بازارهای پرریسک منجر شده است. افت بازارهای سهام در آمریکا و آسیا و بازارهای کالایی از چهارشنبه شروع شد و روز پنج‌شنبه به اوج خود رسید. بهای نفت نیز در این میان همراستا با کاهش دیگر بازارها روز چهارشنبه ۲درصد و روز پنج‌شنبه بیش از ۳ درصد کاهش یافت. آنطور که فایننشال تایمز گزارش داده است، کاهش نفت برنت در روز پنج شنبه بیشترین افت روزانه از ماه جولای بوده و این نفت شاخص حتی در ساعاتی از روز قیمت حدود ۸۰/ ۷۹ دلار بر بشکه را نیز تجربه کرد.
اما در کنار کاهش بازارهای سهام، افزایش موجودی انبارهای نفتی آمریکا و نگرانی از سمت تقاضای نفت دیگر عامل کاهش قیمت‌ها بوده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا غروب هر چهارشنبه آمار تغییرات موجودی انبارهای نفتی این کشور را منتشر می‌کند. بر اساس این گزارش، موجودی انبارهای نفتی آمریکا در هفته منتهی به ۵ اکتبر، حدود ۶ میلیون بشکه افزایش یافته و به ۴۱۰ میلیون بشکه رسیده است. این سومین هفته متوالی رشد این ذخایر محسوب می‌شود و نشان دهنده پیشی گرفتن عرضه در این کشور از تقاضای نفت به دنبال پایان فصل تابستان و کاهش مسافرت‌های جاده‌ای است.
از سوی دیگر نگرانی از چشم‌انداز اقتصاد جهانی در هفته گذشته به دنبال انتشار برخی گزارش‌ها تشدید شد. ابتدا صندوق بین‌المللی پول گزارشی منتشر و چشم‌انداز خود از رشد اقتصاد جهانی را تعدیل کرد و سپس روز پنج‌شنبه اوپک در گزارش ماهانه خود برآورد از رشد تقاضا را کاهش داد. اما افت قیمت‌ها در حالی رخ داد که توفانی با نام مایکل سواحل خلیج مکزیک را روز پنج‌شنبه در نوردید و به سقوط حدود ۷۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت این منطقه منجر شد. این مقدار معادل ۴۰ درصد از تولید نفت خلیج مکزیک محسوب می‌شود با این حال این موضوع نتوانست از بهای نفت حمایت کند، چراکه به گزارش فایننشال تایمز، توفان مایکل تاثیر دوگانه بر نفت داشته است. این توفان هرچند به کاهش عرضه نفت آمریکا منجر شده اما در کنار آن توقف رانندگی در جاده‌های منطقه و ایالت کالیفرنیا را به دنبال داشته و به تقاضا برای نفت ضربه زده است.
با این حال هشدار آژانس بین‌المللی درخصوص بالا ماندن قیمت‌ها در روز گذشته موجب افزایش قیمت‌ها شد. قیمت نفت برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) ۵۹ سنت افزایش یافت و به ۸۵/ ۸۰ دلار بر بشکه رسید. نفتخام آمریکا نیز با ۸۱ سنت افزایش قیمت، ۷۸/ ۷۱ دلار بر بشکه معامله شد.
هشدار آژانس بین‌المللی انرژی
آژانس بین‌المللی انرژی(IEA) با وجود اینکه رشد تولید نفت در فاصله ماه مه تا‌کنون را مساعد ارزیابی می‌کند و به دلیل نگرانی از وضعیت اقتصاد جهانی، چشم‌انداز خود از رشد تقاضا را کاهش داده است، اما همچنان بر این باور است که معامله نفت در قیمت‌های بالا ادامه خواهد داشت؛ موضوعی که فاتح بیرول، رئیس این سازمان از آن به ورود قیمت‌ها به محدوده «قرمز» یاد می‌کند. بر اساس گزارش IEA کاهش «ظرفیت مازاد عرضه» که تا پیش از این کمتر از ۲درصد از تقاضای جهانی نفت را پوشش می‌داد، موجب بالا نگه داشتن ریسک در بازار شده و مانع کاهش قیمت‌ها می‌شود. بر‌اساس گزارش این سازمان مستقر در پاریس که حامی منافع کشورهای واردکننده نفت است، رشد تقاضا برای نفت در سال جاری ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز و در سال آینده میلادی به ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز می‌رسد؛ این ارقام حدود ۱۱۰ هزار بشکه از برآورد قبلی این سازمان در ماه سپتامبر کمتر است. تقاضای نفت از سوی کشورهای OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) امسال حدود ۳۰۰ هزار بشکه افزایش یافته که بیشتر از برآوردهای قبلی بوده است.اما تقاضای نفت از سوی کشورهای غیر OECD حدود یک میلیون بشکه رشد داشت که حدود ۶۰ درصد از این مقدار از سوی چین و هند بوده است. اما در سمت عرضه نیز رشد قابل توجهی رخ داده است.
بر اساس گزارش IEA، عرضه نفت در ماه سپتامبر به حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۶/ ۲ میلیون بشکه بیشتر از سپتامبر سال ۲۰۱۷ بوده است. همچنین انتظار می‌رود عرضه نفت کشورهای غیرعضو اوپک امسال رشد ۲/ ۲ میلیون بشکه‌ای و سال آینده رشد ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای را تجربه کنند. بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، میزان تولید نفت اوپک در ماه گذشته میلادی رشد ۱۰۰ هزار بشکه‌ای را تجربه کرده و به ۷۸/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. تولید نفت اوپک همچنین نسبت به ماه مه حدود ۷۳۵ هزار بشکه در روز رشد کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی در ادامه گزارش خود می‌نویسد که هر دو پارامتر مهم بازار یعنی سمت عرضه و تقاضا در حال حاضر نزدیک به بیشترین سطح تاریخی خود یعنی حدود ۱۰۰ میلیون بشکه در روز است و هیچ نشانه‌ای از توقف رشد هر دو پارامتر حداقل در کوتاه‌مدت دیده نمی‌شود.
آژانس می‌گوید، عرضه نفت در آینده می‌تواند از سمت کشورهایی چون ایران، ونزوئلا، لیبی و نیجریه افزایش یابد، البته به شرط آنکه این کشورها از مشکلاتی که در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، رها شوند. این سازمان بر خلاف برخی موسسات و سازمان‌ها بر این باور است که در حال حاضر هیچ قله‌ای برای تقاضای نفت نمی‌توان متصور بود. بسیاری از موسسات اعلام می‌کنند که پیش از سال ۲۰۳۰ تقاضای نفت به اوج خود خواهد رسید. آژانس همان‌طور که در گزارشی که اخیرا در این راستا منتشر کرد، اعلام می‌کند: «واحدهای پتروشیمی به خصوص برای تولید پلاستیک در کشورهای در حال توسعه، موجب می‌شوند که تقاضا برای نفت همچنان به رشد خود ادامه دهد.»با وجود اینکه این سازمان برآورد خود از رشد تقاضا را برای سال جاری و سال آینده میلادی کاهش داده است، اما بر این باور است که سال‌های انرژی گران بازگشته است و این تهدیدی برای رشد اقتصادی جهان محسوب می‌شود. این موضوع به خصوص در اقتصادهای در حال توسعه که ارز رایج آنها غیر دلار بوده و در ماه‌های اخیر در برابر شاخص دلار افت شدیدی را تجربه کرده‌اند، دردناک‌تر خواهد بود. از سوی دیگر اقتصاد جهانی از سوی جنگ تجاری بین آمریکا و چین در خطر است.
بر اساس این گزارش، تولید نفت اوپک و متحدانش به غیر از ایران، ونزوئلا و مکزیک که در ماه‌های اخیر با افت تولید مواجه شده‌اند، از زمان خروج آمریکا از برجام حدود ۶/ ۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. تولید نفت آمریکا نیز در این بازه زمانی رشد ۳۹۰ هزار بشکه‌ای را تجربه کرده است. حتی آنطور که مقامات سعودی اخیرا اعلام کرده‌اند، صادرات نفت این کشور در ماه جاری میلادی رشد بیشتری را تجربه کرده است. بر این اساس، به‌طور خالص عرضه جهانی نفت حدود ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز از ماه مه افزایش یافته است. نشانه‌های رشد عرضه نفت به خوبی در رشد موجودی انبارهای نفتی کشورهای OECD قابل ملاحظه است. بر اساس برآوردهای IEA میزان موجودی ذخایر نفتی این کشورها در سه ماه دوم سال روزانه ۵۰۰ هزار بشکه افزوده شده و این روند احتمالا در سه ماه سوم سال ۲۰۱۸ نیز ادامه داشته است.
آژانس بین‌المللی انرژی ضمن استقبال از این افزایش عرضه، اعلام می‌کند که با این حال نمی‌توان گفت نگرانی‌ها از سمت عرضه رفع شده است. در واقع در کنار کاهش صادرات نفت ایران به دلیل تحریم‌ها، ریسک فروپاشی اقتصادی در ونزوئلا و بازگشت بحران‌های سیاسی به لیبی، این احتمال مطرح است که بازار در آینده به عرضه بیشتر نفت نیاز داشته باشد. این در حالی است که افزایش عرضه‌های اخیر به کاهش ظرفیت مازاد عرضه منجر شده است و این توان افزایش عرضه در بازار نفت را کاهش داده است. از این رو آژانس بین‌المللی انرژی نتیجه گرفته است که با وجود افزایش عرضه و کاهش چشم‌انداز تقاضا، قیمت نفت در سطح بالایی باقی خواهد ماند. دبیرخانه اوپک که یک روز پیش از آژانس بین‌المللی انرژی گزارش خود را منتشر کرده نیز نسبت به کاهش تقاضا در بازار نفت هشدار داده است.
رشد تولید اوپک؛ کاهش تقاضا
سازمان کشورهای صادرکننده نفت در آخرین گزارش خود از افزایش ۱۳۲ هزار بشکه‌ای تولید روزانه نفت این سازمان و رسیدن آن به ۸/ ۳۲ میلیون بشکه در روز در ماه سپتامبر خبر داد. این سازمان نیز در عین حال چشم‌انداز خود از رشد تقاضای نفت را کاهش داده است. تولید نفت عربستان در این ماه ۱۰۸ هزار بشکه افزایش یافته و به حدود ۵/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. وزیر انرژی این کشور اعلام کرده تولید نفت عربستان در ماه جاری میلادی به حدود ۷/ ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. تولید نفت لیبی نیز در این ماه با رشد ۱۰۳ هزار بشکه‌ای همراه شده و به بیش از یک میلیون و ۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است. امارات متحده عربی، آنگولا و نیجریه نیز در مجموع حدود ۱۱۰هزار بشکه به تولیدات خود افزوده‌اند.
اما بین اعضای اوپک، ایران بیشترین افت تولید را تجربه کرده، تولید نفت کشور با ۱۵۰ هزار بشکه کاهش به ۴۵/ ۳ میلیون بشکه در روز رسیده است. تولید ایران پیش از خروج آمریکا از برجام بیش از ۸/ ۳ میلیون بشکه در روز بوده است. افت تولید نفت ونزوئلا نیز با ۴۲ هزار بشکه در ماه سپتامبر ادامه داشته و تولید این کشور به حدود ۱۹/ ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. این سازمان در عین حال چشم‌انداز خود از رشد کشورهای غیرعضو اوپک در سال جاری را ۲۰۰ هزار بشکه افزایش داده و به ۲۲/ ۲ میلیون بشکه در روز رسانده است.
اما بر اساس گزارش این سازمان، اقتصاد جهانی به دلیل برخی بحران‌ها در اقتصادهای نوظهور با خطراتی مواجه است و این می‌تواند رشد تقاضا برای نفت را کاهش دهد. اوپک رشد تقاضا برای نفت در سال جاری را ۵۴/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده که از پیش‌بینی قبلی این سازمان ۸۰ هزار بشکه کمتر است. این سازمان پیش‌بینی از رشد تقاضا در سال ۲۰۱۹ را نیز ۵۰ هزار بشکه کاهش داده و به ۳۶/ ۱ میلیون بشکه در روز رسانده است. برآوردها از کاهش تقاضا با پیش‌بینی برخی کارشناسان از کاهش قیمت نفت همخوانی دارد. از جمله مدیرعامل ویتول، بزرگ‌ترین شرکت مستقل تجارت نفت در دنیا اخیرا پیش‌بینی کرده که بهای نفت برنت به ۶۵ دلار بر بشکه برسد. با این حال همچنان تحریم نفت ایران «کارت وحشی» بازار نفت محسوب می‌شود، یعنی عاملی که می‌تواند تمام برآوردها از سمت عرضه و قیمت نفت را به هم بریزد.
ارسال نظر