آشفتگی در عرضه نفت

بازار در خطر کمبود نفت

خبر جدیدی که روز گذشته بازار را تحت تاثیر قرار داد، تداوم اختلال در عرضه نفت لیبی بود. اختلال در صادرات نفت لیبی از هفته گذشته آغاز شد. چراکه نیروهای شورشی مخالف دولت دو بندر مهم صادرات نفت‌خام این کشور در راس‌لانوف و السدر در منطقه هلال نفتی را تصرف کردند. شبه نظامیان چند سال بود که بر بنادر منطقه هلال نفتی تسلط داشتند اما در سال ۲۰۱۶ این منطقه را در عملیات نیروهای ارتش ملی لیبی به رهبری خلیفه حفتر از دست دادند. از آن پس بود که صادرات و تولید نفت لیبی نیز به سرعت رو به افزایش گذاشت. تولید نفت لیبی در سال ۲۰۱۶ کمتر از ۴۰۰ هزار بشکه در روز بود اما این کشور سال گذشته توانست به تولید بیش از یک میلیون بشکه در روز نیز دست یابد. لیبی در چند ماه گذشته نیز نزدیک به یک میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده اما حمله شورشیان به دو بندر صادراتی این کشور به کاهش بیش از ۴۰۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت لیبی در روزهای اخیر منجر شد.

با این حال به نظر می‌رسید با وارد عمل شدن مجدد ارتش ملی لیبی مشکل اختلال در صادرات نفت این کشور به‌زودی رفع شود. پنج‌شنبه گذشته خبر رسید که ارتش ملی لیبی توانسته این بنادر را از نیروهای شورشی پس بگیرد. رئیس شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد «دو روز دیگر فعالیت این دو بندر را آغاز می‌کنیم.» اما روز گذشته اعلام شد فرمانده ارتش ملی، خلیفه حفتر کنترل بنادر نفتی را به یک شرکت نفت مستقل از دولت مرکزی در شرق لیبی که در رقابت با شرکت ملی نفت این کشور است، واگذار کرده. آنطور که خبرگزاری بلومبرگ گزارش داده است، شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرده خرید نفت از این شرکت نفتی بر خلاف قانون داخلی لیبی و همچنین سازمان ملل متحد است. از نگاه تحلیلگران این موضوع به معنای تداوم اختلال در عرضه نفت این کشور است.  اما لیبی تنها یکی از نشانه‌های اختلال در عرضه نفت است. اخیرا یک ترانسفورماتور در تاسیسات نفت ماسه‌ای کانادا منفجر شده و تولید نفت این کشور را تحت تاثیر قرار داده است. آنطور که خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند این اتفاق به یکی از تجهیزات کلیدی تولید نفت از ذخایر ماسه‌ای آلبرتا آسیب وارد کرده و کاهش ۳۵۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت این کشور را به دنبال داشته است. گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده که اختلال در تولید نفت کانادا تا پایان ماه جولای ادامه داشته باشد.

اما این شرایط در حالی است که در فصل اوج‌گیری تقاضا برای نفت قرار داریم. در حال حاضر مسافرت‌های جاده‌ای به دلیل گرم شدن هوا، در آمریکا افزایش یافته، از این رو پالایشگاه‌های این کشور به نفت بیشتری برای پالایش و تبدیل کردن به بنزین نیاز دارند. از این رو اختلال در عرضه نفت به خصوص از سوی کانادا که یکی از صادرکنندگان اصلی نفت به آمریکا است، به کمبود نفت در بازار این کشور منجر شده به‌طوری‌که ذخایر نفت تجاری آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع به افزایش شدید قیمت نفت خام آمریکا در روزهای گذشته و کاهش فاصله قیمت این نوع نفت با نفت شاخص برنت منجر شد. در اوایل ماه جاری میلادی فاصله قیمت این دو نفت شاخص به ۱۱ دلار رسیده بود اما در روزهای گذشته این فاصله قیمتی به حدود ۷ دلار بر بشکه کاهش یافته است.

ونزوئلا و ایران؛ نگرانی از آینده عرضه

در کنار این عوامل همچنان نگرانی از اختلال در عرضه نفت ایران و ونزوئلا نیز ادامه دارد. تولید نفت ونزوئلا در یک سال گذشته افت شدیدی را تجربه کرده است. این کشور که یک سال پیش حدود ۹۵/ ۱ میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد، در حال حاضر کمتر از ۴/ ۱ میلیون بشکه استخراج می‌کند. همچنین پیش‌بینی می‌شود اختلال در عرضه نفت ونزوئلا ادامه داشته باشد و تا پایان سال ۲۰۱۸ تولید این کشور به کمتر از یک میلیون بشکه در روز برسد. از سوی دیگر خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، چشم‌انداز مبهمی را پیش روی تولید نفت کشورمان قرار داده است. آمریکا به مشتریان نفتی ایران برای کاهش خرید نفت فشار می‌آورد و قرار است تحریم‌های نفتی از ماه نوامبر اجرایی شود. هرچند تا کنون اختلالی در صادرات نفت کشور ایجاد نشده، اما آنطور که وزیر نفت می‌گوید برخی شرکت‌های بزرگ اروپایی که دارایی‌های بزرگی در آمریکا دارند، مانند توتال و شل اعلام کرده‌اند خرید نفت از ایران را متوقف می‌کنند. هفته‌ گذشته نیز خبر رسید که آمریکا به ژاپن دستور قطع خرید نفت از کشورمان را داده است. با این حال تداوم خرید برخی مشتریان بزرگ ایران میزان اثرگذاری تحریم‌های آمریکا بر صادرات نفت ایران را مبهم کرده است. چین به‌عنوان بزرگترین مشتری نفت ایران اعلام کرده که خرید خود را ادامه می‌دهد. روز گذشته نیز مدیرعامل شرکت ملی نفت این کشور به پلاتس گفته بود که تا کنون هیچ‌گونه اختلالی در خرید نفت از ایران ایجاد نشده است. از سوی دیگر هند نیز پیش از این اعلام کرده بود که از تحریم‌های فراملیتی آمریکا پیروی نخواهد کرد. از این رو برآوردها از صادرات نفت ایران متفاوت است، برخی احتمال کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت ایران تا پایان سال جاری میلادی را پیش‌بینی می‌کنند و برخی دیگر توقف یک میلیون بشکه‌ای عرضه نفت کشور را نیز پیش‌بینی کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد احتمالا حدود ۵۰۰ هزار بشکه صادرات نفت کشور تا پایان سال ۲۰۱۸ کاهش یابد.

ابهام در توافق اوپک

در شرایطی که اختلال در عرضه نفت نگرانی‌ها را در  بازار نفت افزایش داده، اختلافات بین اعضای اوپک بر سر قرائت توافق نفتی روز جمعه برقرار است. وزیر نفت ایران روز گذشته مجددا اعلام کرد که بر اساس بیانیه پایانی نشست اوپک، توافق روز جمعه همان توافق دسامبر ۲۰۱۶ است و اعضا باید به سهمیه خود پایبند بمانند و هیچ کشوری نمی‌تواند سهمیه اعضای دیگر را از آن خود کند. با این حال وزیر نفت عربستان بر این باور است که این توافق به معنای افزایش یک میلیون بشکه‌ای عرضه نفت است. در این میان برخی کارشناسان اعلام می‌کنند که حتی قرائت وزیر نفت عربستان از توافق نیز به این معنا نیست که عرضه در واقعیت یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت، بلکه نهایتا شاهد ۷۰۰ هزار بشکه رشد تولید نفت خواهیم بود. در این میان اما برخی دیگر نیز اعلام می‌کنند که شرایط بازار نشان می‌دهد که حتی افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید این کشورها نمی‌تواند از اختلال در بازار نفت جلوگیری کند. ریک پری، وزیر انرژی آمریکا یکی از این افراد است. او روز گذشته اعلام کرد که توافق روز جمعه برای بازار نفت کافی نیست. پری قرار است با وزیر نفت روسیه نیز دیدار داشته باشد و احتمال می‌رود در این دیدار از الکساندر نواک بخواهد که روسیه تولیدات خود را به خوبی افزایش دهد تا از کمبود نفت در بازار بعد از اعمال تحریم‌ها علیه ایران جلوگیری شود، این خواسته‌ای است که پیش از این آمریکا از عربستان نیز داشته است. تا زمان تنظیم این گزارش پری و نواک با هم دیدار نکرده بودند.