لمس نفت 50 دلاری در آمریکا

دنیای اقتصاد: قیمت نفت‌خام آمریکا در دو روز گذشته بعد از ۵ هفته مجددا به بیش از ۵۰ دلار در بشکه بازگشت. بازار نفت این رشد قیمتی را بیش از هر عامل دیگری مدیون گزارش‌هایی است که سه نهاد بین‌المللی اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا هفته گذشته از بازار نفت منتشر کردند. گزارش‌هایی که به افزایش پایبندی اوپک و غیراوپک به توافق برای کاهش تولید، افزایش رشد تقاضا برای نفت خام وکاهش برآورد از رشد تولیدات آمریکا تاکید می‌کرد. به علاوه بازگشت به تولید برخی از پالایشگاه‌های آسیب دیده از توفان در آمریکا و احتمال تمدید توافق اوپک چنان فضای مثبتی در بازار نفت ایجاد کرده که آزمایش موشکی کره‌شمالی و افزایش موجودی انبارهای نفتی آمریکا نیز نتوانست قیمت‌ها را در مسیر کاهشی قرار دهد. روز پنج‌شنبه، بهای نفت خام آمریکا به بیشترین سطح ظرف ۴ ماه گذشته رسید و از مرز ۵۰ دلار عبور کرد هر چند که در پایان معاملات این روز قیمت‌ها قدری کاهش و به زیر ۵۰ دلار رسید. نفت شاخص برنت نیز که رشد مداومی را از ابتدای هفته آغاز کرده، روز پنج‌شنبه به بیشترین سطح از ۱۳ آوریل رسید. روز گذشته نیز بازار هرچند در ابتدای معاملات بهای نفت تحت تاثیر آزمایش موشکی کره‌شمالی قدری کاهش یافت اما در ادامه در مسیر افزایشی قرار گرفت. در لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) بهای نفت‌خام آمریکا با ۱۳ سنت افزایش به ۰۲/ ۵۰ دلار بر بشکه رسید؛ نفت برنت نیز ۱۴ سنت افزایش یافت و ۶۱/ ۵۵ دلار بر بشکه معامله شد.

خوش‌بینی به توافق بزرگان نفتی

کاهش پایبندی به توافق اوپک و افزایش تولید نفت این سازمان در ماه‌های اخیر یکی از بزرگ‌ترین‌ نگرانی‌های معامله‌گران در بازار نفت بود. بسیاری بر این باور بودند که عدم رشد قیمت نفت و کاهش درآمدهای نفتی موجب کاهش پایبندی به توافق اوپک شده و از این پس این توافق بسیار سست‌تر از نیمه اول سال اجرایی خواهد شد. اما آخرین گزارش ماهانه سازمان‌ها و موسسات مختلف که هفته پیش منتشر شد تا حد بسیار زیادی این نگرانی‌ها را رفع کرد. به‌طور مثال، بر‌اساس آمار منابع ثانویه اوپک، تولید نفت این سازمان ۱/ ۷۹ هزار بشکه در روز نسبت به جولای کاهش یافته و به ۷۵۵/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. این اولین بار از آوریل سال جاری است که تولید نفت اوپک کاهش می‌یابد. بر اساس داده‌های دبیرخانه اوپک، میزان پایبندی اعضای این سازمان (به غیر از لیبی و نیجریه به‌عنوان اعضای معاف از توافق و غنا به‌عنوان عضو جدید این سازمان) از ۸۶ درصد در ماه جولای به ۹۶ درصد در آگوست رسیده است. افزایش پایبندی به توافق در حالی رخ داده که همه اعضا در یک سطح به توافق پایبند نبوده‌اند. عراق، امارات و الجزایر مانند ماه‌های گذشته بزرگ‌ترین متخلفان محسوب می‌شدند. عراق هرچند سطح تولیدات خود را در ماه آگوست کاهش داده اما این کشور همچنان بیش از ۹۰ هزار بشکه بیشتر از سهمیه خود نفت تولید کرده است. با این حال وزیر نفت این کشور اخیرا مدعی شده که کشورش به توافق پایبند است و از هرگونه اقدامی برای ایجاد ثبات در بازار نفت حمایت می‌کند.

آژانس نیز در گزارش خود از بازار نفت به افزایش پایبندی اوپک به توافق تاکید کرده است. اما آنچه در گزارش این سازمان مورد توجه قرار گرفت، میزان پایبندی متحدان اوپک در خارج از این سازمان بود. اوپک و ۱۲ کشور غیرعضو این سازمان در دسامبر ۲۰۱۶ برای کاهش حدود ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید توافق کرد که از این میزان نزدیک به ۶۰۰ هزار بشکه به عهده کشورهای غیرعضو اوپک گذاشته شد. با وجود اینکه اوپک از ماه‌های اولیه به شدت به توافق پایبند بود و در بدترین حالت که ماه جولای رخ داد حدود ۸۶ درصد از تعهدات خود را اجرایی کرد، اما کشورهای غیرعضو به غیر از روسیه چندان به توافق پایبند نبودند. حال آژانس گزارش داده است که ماه گذشته متوسط پایبندی کشورهای غیرعضو اوپک به دلیل کاهش تولید روسیه، آذربایجان و قزاقستان به ۱۰۰ درصد رسیده است. بر اساس این گزارش، در مجموع در ماه آگوست عرضه جهانی نفت ۷۲۰ هزار بشکه کاهش برنامه‌ریزی نشده داشته است که بخشی از آن به کاهش تولید لیبی باز‌می‌گردد و باقی به دلیل کاهش عرضه نفت روسیه، مکزیک، قزاقستان، آذربایجان و آمریکا بوده است. افزایش پایبندی به توافق موجب خوش‌بینی به تداوم اجرای این توافق شده است. در هفته‌های اخیر برخی وزرای نفت اوپک از جمله عربستان و ونزوئلا مذاکراتی را به منظور استمرار توافق کاهش تولید به مدت سه ماه بعد از پایان این توافق در مارس ۲۰۱۸ انجام داده‌اند. اما رشد تولید نفت اوپک موجب شده بود بسیاری اعلام کنند که حتی در صورت تمدید توافق اوپک به آن پایبند نخواهند ماند.

تعادل در سمت عرضه و تقاضا

رشد تقاضا یکی دیگر از عوامل افزایش قیمت نفت در هفته گذشته بود. آن‌طور که آژانس ‌بین‌المللی انرژی گزارش داده است، رشد تقاضا برای نفت از سوی کشورهای اروپایی و آمریکایی در سه ماه دوم سال افزایش یافته به‌طوری‌که در این بازه به ۳/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده که بسیار بیشتر از برآوردهای قبلی بوده است. از این رو آژانس نیز برآورد خود از رشد تقاضا برای کل سال را ۱۰۰ هزار بشکه افزایش داده و به ۶/ ۱ میلیون بشکه در روز رسانده است. این در حالی است که در گزارش اوپک نیز به افزایش رشد تقاضای کشورهای OECD تاکید شده است. اوپک که پیش از این رشد تقاضا در سال جاری را ۳۷/ ۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده بود در گزارش این ماه با ۵۰ هزار بشکه افزایش برآورد خود را به ۴۲/ ۱ میلیون بشکه رساند. اوپک همچنین رشد تقاضا برای سال ۲۰۱۸ را ۷۰ هزار بشکه افزایش داده و به ۳۵/ ۱ میلیون بشکه در روز رساند. در این میان اداره اطلاعات انرژی آمریکا برآورد خود از رشد تولید آمریکا را کاهش داده است.

این سازمان نیز با توجه به تاثیر توفان هاروی در خلیج مکزیک و توقف رشد تولید آمریکا در ماه آگوست، برآورد خود از رشد تولید این کشور در سال جاری را ۷۰ هزار بشکه کاهش داده و به ۳/ ۹ میلیون بشکه در روز رسانده است. پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا از رشد تولید این کشور در سال ۲۰۱۸ نیز ۱۰۰ هزار بشکه کاهش یافته و به ۸/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده است، با این حال اداره اطلاعات انرژی آمریکا همچنان تاکید کرده که در صورت تحقق چنین آماری رکورد تولید نفت آمریکا برای اولین بار از سال ۱۹۷۵ شکسته خواهد شد. با این حال کاهش تولید کشورهای غیرعضو و عضو اوپک در کنار افزایش تقاضا برای نفت از سوی کشورهای OECD موجب شده که پیش‌بینی‌ از تقاضا برای نفت اوپک افزایش یابد. دبیرخانه اوپک تقاضا برای نفت این سازمان را در سال‌جاری و سال ۲۰۱۸ به ترتیب ۲۰۰ و ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داده و به ۷/ ۳۲ و ۸/ ۳۲ میلیون بشکه در روز رسانده است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز با تاکید بر رشد تقاضا برای نفت اوپک اعلام کرده است که به آرامی تقاضا به سطح بیشتری نسبت به عرضه خواهد رسید و موجودی انبارهای نفتی را کاهش خواهد داد. بر اساس این گزارش موجودی انبارهای نفتی در ماه جولای تغییر چندانی نداشته است و حدود ۱۹۰ هزار بشکه بیشتر از متوسط ۵ ساله خود است. آمار مثبت اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی درخصوص عرضه و تقاضای نفت از دیگر عوامل افزایش خوش‌بینی در بازار نفت بود.

عوامل فشار بر قیمت نفت

وقوع توفان هاروی در خلیج مکزیک، یکی از مناطق نفت‌خیز ایالات‌متحده‌آمریکا در هفته‌های اخیر بهای نفت‌خام آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است چراکه هاروی موجب خروج بخش مهمی از پالایشگاه‌های این منطقه از مدار تولید شده بود و تاثیر کمتری بر میزان تولید نفت‌خام این کشور داشت. بنابراین با کاهش تقاضا برای نفت‌خام آمریکا از سوی پالایشگاه‌ها موجودی انبارهای نفتی این کشور رو به افزایش و قیمت نفت شاخص این کشور(WTI) رو به کاهش گذاشت. هفته گذشته برای دومین‌بار موجودی انبارهای نفتی این کشور بیش از ۵ میلیون بشکه افزایش یافت، این در حالی است که با کاهش تولید پالایشگاه‌ها، این کشور با کمبود فرآورده‌های نفتی و افزایش قیمت این محصولات مواجه شد و فرصت افزایش تولید و صادرات بیشتر به آمریکا برای پالایشگاه‌های آسیایی و اروپایی ایجاد شد. از این‌رو با وجود کاهش قیمت نفت‌خام آمریکا، نفت شاخص برنت در سه هفته گذشته مسیر افزایشی را طی کرد. در حال حاضر بخش زیادی از پالایشگاه‌های این کشور به مدار تولید بازگشته‌اند، از این‌رو پیش‌بینی می‌شود که فاصله قیمتی برنت و WTI در هفته جاری رو به کاهش بگذارد. اما عامل دیگری که روز گذشته بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داد، آزمایش موشکی کره‌شمالی بود. این کشور که روز چهارشنبه با تحریم‌های تازه‌ای از سوی شورای امنیت سازمان ملل مواجه شده، روز گذشته دست به آزمایش موشکی دیگری زد. موشک بالستیک کره‌شمالی از فراز آسمان ژاپن عبور کرد و موجب شد که آژیر خطر در برخی مناطق این کشور به صدا درآید. مدتی است که شرق آسیا شاهد افزایش تنش است.

این منطقه به دلیل قرار گرفتن، کره‌جنوبی، ژاپن و چین مرکز رشد تقاضا برای نفت محسوب می‌شود. علاوه بر این آمریکا نیز یکی دیگر از کشورهای درگیر در این ماجراست که بارها از طرف کره‌شمالی تهدید به حمله هوایی شده است، از این‌رو این تنش‌ها به معنای افزایش ریسک در سمت تقاضای بازار نفت است و هر بار کاهش قیمت‌ها را به دنبال دارد. با این حال به نظر می‌رسد تکرار این ماجرا موجب کاهش حساسیت‌ها نسبت به آن شده به‌طوری‌که روز گذشته تنها ساعاتی آن‌هم به شکل بسیار محدود، شاهد افت قیمت‌ها بودیم.در پایان باید گفت نفت‌خام آمریکا در ماه‌های اخیر بارها مرز ۵۰ دلار را شکسته و به بیش از آن رسیده است اما چندان در این سطوح قیمتی دوام نمی‌آورد و به زیر ۵۰ دلار سقوط می‌کند. چراکه تولید نفت در بسیاری از میدان‌های نفتی شیل آمریکا در قیمت‌های بالای ۵۰ دلار اقتصادی می‌شود و افزایش تولید شیل را به همراه دارد. از این‌رو به دوام نفت در سطوح کنونی نیز نمی‌توان چندان امیدوار بود.