دنیای اقتصاد: این روزها معامله‌گران بازار نفت با شرایط مبهم و پیچیده‌ای رو‌به‌رو هستند. تقابل نیروهای مثبت و منفی در بازار نفت موجب شده پیش‌بینی مسیر آینده قیمت‌ها دشوارتر از قبل شود. به همین دلیل صف معامله‌گرانی که در بازار آتی در موقعیت‌های خرید سرمایه‌گذاری می‌کنند و انتظار رشد قیمت نفت را دارند و صف معامله‌گرانی که در موقعیت‌های فروش سرمایه‌گذاری کرده و افت قیمت‌ها را پیش‌بینی می‌کنند، در مقابل هم قرار گرفته است. جان کیلداف، تحلیلگر بازار نفت می‌گوید درست قیمت« ۴۷ دلاری» نفت‌خام آمریکا نقطه تقابل معامله‌گران در بازار نفت نیویورک است؛ چراکه کاهش موجودی انبارهای نفتی نشانه‌ خوبی از متعادل شدن بازار نفت است، اما همچنان عوامل منفی چون رشد تولیدات آمریکا بر بازار فشار می‌آورد و مانع رشد قیمت‌ها می‌شود.

این عوامل موجب شده که نفت‌خام آمریکا نتواند مدت زیادی در قیمت‌های بالای ۵۰ دلار دوام بیاورد و با رسیدن به این سطح قیمتی در عرض چند روز مجددا به کانال ۴۰ دلار باز می‌گردد. از سویی نیز نیروهای مثبت مانع از کاهش قیمت نفت به سطوح کمتر از ۴۷ دلار می‌شود. به گزارش «دنیای اقتصاد» بهای نفت از ابتدای ماه جاری میلادی در مسیر کاهشی قرار گرفته و نزدیک به ۶ درصد افت کرده است. روز گذشته نیز نفت نوسانات محدودی را تجربه کرد، نفت برنت در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با ۷ سنت افزایش، ۱/ ۵۱ دلار بر بشکه معامله شد و نفت خام آمریکا مانند روز پیش از آن در محدود ۴۷ دلار نوسان کرد. با وجود افت شدید قیمت‌ها در هفته‌های اخیر، اما همچنان قیمت نفت بالاتر از کف تکنیکال متوسط ۵۰ روزه خود قرار دارد و برخی کارشناسان آن را سیگنال مثبتی ارزیابی می‌کنند.

تولید 5/ 9 میلیون بشکه نفت آمریکا

تولید نفت آمریکا هفته گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرد. بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا که روز چهارشنبه منتشر شده است در هفته منتهی به ۱۱ آگوست نزدیک به ۸۰ هزار بشکه رشد کرده که بیشترین رشد هفتگی تولید نفت این کشور از ماه ژوئن تا‌کنون محسوب می‌شود. تولید نفت آمریکا در حال حاضر به بیشترین مقدار از جولای ۲۰۱۵ (بیش از ۵/ ۹ میلیون بشکه در روز) رسیده است. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود رشد تولیدات این کشور ادامه یابد، به‌طوری‌که در سه ماه پایانی سال جاری میلادی به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز برسد. افزایش تعداد دکل‌های فعال حفاری در میادین نفتی آمریکا گمانه افزایش رشد تولیدات این کشور را افزایش داده است. با این حال چون غالب شرکت‌های تولیدکننده نفت شیل در حال حاضر با هزینه‌های سر به سری به تولید می‌پردازند، به اعتقاد برخی از کارشناسان نمی‌توانند در بلندمدت به رشد تولیدات خود ادامه دهند.

تداوم کاهش موجودی انبارهای نفتی

آن‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش هفتگی خود اعلام کرده، حجم موجودی انبارهای نفتی این کشور در هفته منتهی به ۱۱آگوست حدود ۵/ ۸ میلیون بشکه کاهش یافته و به ۵/ ۴۶۶ میلیون بشکه رسیده است. این هفتمین هفته متوالی است که موجودی انبارهای نفتی این کشور کاهش می‌یابد و در حال حاضر سطح موجودی‌ها به کمترین سطح از ژانویه ۲۰۱۶ رسیده است. موجودی انبارهای نفتی آمریکا که از مارس سال جاری شروع به کاهش کرده و در حال حاضر نسبت به هفته آخر مارس حدود ۱۳ درصد کمتر است، این گمانه را بین کارشناسان تقویت کرده که بالاخره سمت عرضه و تقاضای بازار نفت در حال نزدیک شدن به تعادل است. با این حال برخی کارشناسان با توجه به اینکه بر اساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی هنوز سطح موجودی انبارهای نفتی کشورهای OECD حدود ۲۱۹میلیون بشکه بیشتر از متوسط ۵ ساله خود است، نسبت به متعادل شدن بازار نفت تردید دارند. علاوه بر این آنها کاهش موجودی انبارهای نفتی در فصل تابستان را که اوج تقاضا برای بنزین است، طبیعی می‌دانند و بر این باورند که با پایان فصل گرما روند کاهشی موجودی انبارهای نفتی متوقف می‌شود. این در حالی است که اخباری مبنی بر افزایش تقاضا در آسیا به گوش می‌رسد. آن‌طور که خبرگزاری رویترز می‌نویسد، دو پالایشگاه جدید در چین در ماه‌های آینده راه‌اندازی خواهد شد که احتمالا به کاهش موجودی انبارهای نفتی جهانی کمک خواهد کرد.

تولیدات اوپک به کدام سو می‌رود؟

در حال حاضر نیز سیگنال‌های متناقضی از اوپک منتشر می‌شود. اعضای این سازمان با ۱۱کشور غیرعضو اوپک دسامبر ۲۰۱۶ توافق کردند که عرضه جهانی نفت را از ابتدای سال جاری میلادی ۸/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهند، با وجود اینکه متوسط پایبندی اعضای اوپک به این توافق در ۵ ماه ابتدای سال در سطح بالایی قرار داشت، اما تولید نفت این سازمان در ماه‌های اخیر به دنبال رشد تولید لیبی و نیجریه(دو عضو معاف از توافق) رو به افزایش گذاشته است. علاوه بر این، میزان پایبندی عراق به توافق به شدت کاهش یافته و عربستان که هر ماه بسیار بیشتر از تعهداتش تولید نفت خود را کاهش می‌داد، در ماه جولای درست به اندازه سطح توافق نفت تولید کرد. آمار تولید اوپک یکی از عوامل افت قیمت نفت از ابتدای ماه جاری بود. این آمار در حالی منتشر می‌شود که خبرها نشان می‌دهد عربستان سطح صادرات خود را به شدت کاهش داده است. بر اساس آمار منتشر شده از سوی موسسه جودی، صادرات نفت این کشور در ماه جولای به ۸۹/ ۶ میلیون بشکه در روز رسیده که کمترین سطح ظرف ۳۳ ماه گذشته بوده است. از سویی سطح موجودی انبارهای نفتی این کشور نیز به ۲۵۷ میلیون بشکه رسیده که کمترین سطح از ژانویه ۲۰۱۲ محسوب می‌شود. علاوه بر این پیش از این اعلام شده بود که افت صادرات نفت عربستان در ماه جاری نیز ادامه داشته و به ۶۶/ ۶ میلیون بشکه در روز رسیده است. همچنین تولید نفت لیبی که ماه گذشته رکورد ۴ساله خود را شکست، هفته گذشته به دلیل اختلال در تولید نفت از میدان«شرارا» کاهش یافت. این شرایط متناقض و آمار متضاد، موجب شده برخی کارشناسان به موفق بودن توافق اوپک امیدوار باشند، در حالی که برخی، عدم پایبندی کشوری چون عراق و رشد تولید لیبی و نیجریه را محرکی برای کاهش پایبندی دیگر اعضای اوپک به توافق بدانند.

تغییر ساختار بازار آتی نفت

در اکثر روزها در سه سال گذشته یعنی از زمان شروع افت قیمت نفت در میانه‌های سال ۲۰۱۴، شرایط کونتانگو بر ساختار بازار نفت حاکم بوده است. اما اخیرا بازار نفت وارد فاز بک‌واردیشن شده و نشانه‌هایی مبنی بر تداوم این ساختار در بازار نفت دیده می‌شود که موجب تقویت احتمال متعادل شدن عرضه و تقاضا در بازار نفت در ماه‌های آینده شده است. کونتانگو(Contango) به شرایطی گفته می‌شود که قیمت‌های آتی بیشتر از قیمت‌های نقدی در بازار فیزیکی است؛ حال اخیرا بازار نفت وارد فاز بک‌واردیشن(Backwardation) شده، یعنی قیمت‌های آتی از قیمت‌های نقدی کمتر است. به گزارش اویل‌پرایس، قراردادهای نفتی برای سررسید کوتاه‌مدت تقریبا مشابه قراردادهای فروش ۶ ماهه است. فایننشال تایمز این موضوع را باجزئیات بیشتری بیان کرده است، بر اساس گزارش این روزنامه قیمت نفت برنت در بازار آتی نفت در هفته گذشته برای سررسید اکتبر (مهر-آبان سال جاری) ۲۰سنت گران‌تر از قراردادهای سررسید دسامبر(آذر-دی سال جاری) است. این در حالی است که سر رسید اکتبر همچنین ۹سنت گران‌تر از قراردادهای سررسید آوریل ۲۰۱۸ (فروردین-اردیبهشت سال ۹۷) است. اما حاکم بودن شرایط بک‌واردیشن چه پیام‌هایی برای بازار نفت دارد؟ اول اینکه زمانی که بازار کونتانگو است، این ترجیح وجود دارد که نفت بیشتری ذخیره شود تا در آینده با قیمت بیشتری به فروش برسد. بنابراین محرکی برای افزایش ذخیره‌سازی نفت می‌شود. اما زمانی که بازار بک‌واردیشن است، نفت‌های ذخیره شده وارد بازار فیزیکی می‌شود تا در قیمت‌های بالاتر به فروش برسند.

کونتانگو بودن بازار نفت همچنین به تولیدکنندگان نفت شیل کمک می‌کند که با پیش‌فروش نفت خود در بازار آتی به سود تضمین شده‌ای برای تولیدات خود دست‌ یابند، بنابراین شرایط کونتانگو محرکی برای افزایش تولید نفت شیل است. در حالی که در شرایط بک‌واردیشن تولیدکنندگان نفت شیل از مزیت سودگیری از پیش‌فروش نفت خود محروم می‌شوند.این در حالی است که بسیاری از آنها با هزینه‌های سر به سری به تولید نفت می‌پردازند و برای تامین هزینه‌های سرمایه‌ای خود از تسهیلات مالی بانک‌ها استفاده کرده و در حال حاضر تعهدات مالی سنگینی بر دوش دارند. بنابراین، از آنجا که تنها با معامله کردن نفت خود در بازار آتی سود می‌کنند، در صورتی که ساختار بک‌واردیشن در بلندمدت بر بازار حاکم شود، کاملا زیانده شده و از تولید نفت باز می‌مانند. بنابراین بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با حاکم شدن شرایط بک‌واردیشن بر بازار نفت ذخایر نفتی با سرعت زیادی کاهش می‌یابند و این به معنای متعادل شدن سمت عرضه و تقاضا در بازار نفت است. پیش از این نیز کارشناسان گلدمن‌ساکس در یادداشتی به اوپک پیشنهاد داده بودند که تنها راه برای متعادل کردن بازار نفت، حاکم شدن ساختار بک‌واردیشن در بازار است. همه آنچه گفته شد نشان از تقابل نیروهای مثبت و منفی در بازار نفت دارد، حال باید دید در آینده چه چیزی پیش روی بازار نفت است؟