سیگنال‌های متضاد در بازار نفت

دنیای اقتصاد: تلاش بازار نفت برای حفظ سیر صعودی قیمت‌ها در شروع معاملات روز گذشته اگرچه در انتها ناکام ماند، اما در میان انبوه اخبار نشانه‌هایی امیدوارکننده از آینده قیمت نفت نیز خودنمایی می‌کرد. با وجود نشانه‌های امیدوارکننده به قیمت نفت، نخستین روز کاری بازار جهانی نفت با ریزش قیمت‌ها همراه بود تا اثبات شود نشانه‌ها و سیگنال‌های مثبت به تنهایی در مقابل فضای منفی بازار نفت توان مقابله ندارند ونیازمند اقدام عملی نیز هستند.

شروع منفی برای بازار نفت در حالی بود که در آخرین روز هفته کاری گذشته، رشد ۷ عددی دکل‌های حفاری در آمریکا و همچنین آمار رشد تولیدات کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، فشاری مضاعف برای قیمت نفت ایجاد کرده بود. بر این اساس روز گذشته قیمت نفت خام برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) با ۳۴ سنت ریزش قیمت به ۳۷/ ۴۶ دلار بر بشکه رسید که ۱۷ درصد کمتر از زمانی است که توافق کاهش تولید قطعی شد. نفت خام آمریکا نیز ۳۵ سنت افت قیمت داشت تا به ۸۸/ ۴۳ دلار بر بشکه برسد. این میزان افت قیمت در حالی در بازار نفت رقم خورد که هفته گذشته و در پی رشد چشمگیر تولیدات لیبی و نیجریه (دو کشور مستثنی شده از کاهش تولید) مقامات رسمی اوپک از احتمال گسترش محدودیت تولید با پیوستن دو کشور آفریقایی عضو اوپک به طرح کاهش تولید سخن گفتند. این اظهارنظر اگرچه فعلا در رفتار بازار اثری مثبت به همراه نداشته، اما این احتمال از سوی کارشناسان مطرح است که با قطعی شدن پیوستن لیبی و نیجریه به طرح کاهش تولید، قیمت‌ها با بهبود همراه شوند. تولید لیبی که به علت مشکلات و ناامنی‌های داخلی با کاهش همراه شده بود، برای اولین بار در ۴ سال گذشته به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. نیجریه نیز که با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کرد، در ماه ژوئن تولیدات خود را ۵۰ هزار بشکه در روز افزایش داده است.

ورود لیبی و نیجریه به جای کاهش بیشتر تولید

۲۴ ماه جاری میلادی (ژوئن) موعدی است که نشست دوره‌ای وزرای عضو کمیته نظارت بر توافق کاهش تولید در روسیه برگزار می‌شود. نتایج برگزاری این نشست در حالی برای بازار نفت که گفته می‌شود «در شرایطی آسیب‌پذیر قرار دارد»، دارای اهمیت است که محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک پیشاپیش نتایج این جلسه را مشخص و اعلام کرده است «احتمال کاهش بیشتر تولید نفت در این جلسه مورد بحث قرار نخواهد گرفت.» با این حال حتی اگر کاهش بیشتر تولیدات مورد بحث قرار نگیرد، احتمال قطعی شدن اعمال محدودیت بر تولیدات لیبی و نیجریه، می‌تواند اثری مثبت بر بازار نفت داشته باشد. این احتمال زمانی قوی‌تر به نظر می‌رسد که طبق اعلام عصام‌المرزوقی، وزیر نفت کویت که در کنفرانس انرژی در استانبول سخن می‌گفت، از لیبی و نیجریه برای حضور در جلسه ۲۴ ژوئن در روسیه دعوت شده‌ و ممکن است تولیدات آنها پیش از برگزاری نشست رسمی اوپک در ماه نوامبر با محدودیت همراه شود. از نگاه وزیر نفت کویت «بازار در مسیر درست حرکت می‌کند به خصوص اینکه مشاهدات نشان می‌دهد رشد دکل‌های حفاری در آمریکا به علت محدودیت سرمایه‌گذاری با وقفه همراه شده است.» به گزارش بلومبرگ، بررسی‌ها نشان می‌دهد تولید میادین نفتی از چین تا آمریکای شمالی که یک‌سوم تولیدات جهانی را تشکیل می‌دهد، سال گذشته ۷/ ۵ درصد افت داشته است که بیشترین سطح از سال ۱۹۹۲ به این سو ارزیابی می‌شود. طبق پیش‌بینی‌ها، چنانچه قیمت‌ها در سطوح فعلی باقی بمانند، این میزان افت تولید در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۶ درصد خواهد رسید که به نوبه خود نشانه‌ای امیدوارکننده از تعدیل عرضه به بازار است. همچنین به گزارش رویترز، لیبی روز گذشته اعلام کرده برای گفت‌وگو در این زمینه آماده است اما وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشور باید در روند مذاکرات در نظر گرفته شود.

پیش‌بینی نفت 60 دلاری

در شرایطی که بازار نفت به علت رشد مجدد دکل‌های حفاری آمریکا و همچنین روند کند خروج مازاد عرضه تحت فشار قرار دارد، انتشار خبری مانند تمایل قزاقستان به توافق کاهش تولید، به‌عنوان کشور غیر عضو اوپک، موج منفی جدیدی به بازار می‌دهد. درست در چنین شرایطی و در زمانی که تحلیلگران عقیده دارند «بازار نفت در شرایطی شکننده قرار دارد»، برخی پیش‌بینی‌ها از رشد قیمت نفت خبر می‌دهند. طبق گزارش نشریه بارونز، افزایش تقاضای جهانی و کاهش عرضه اوپک ممکن است قیمت‌های نفت را پیش از پایان سال جاری میلادی به ۶۰ دلار در هر بشکه برساند. گزارش مذکور به تحقیقات اریک لی، تحلیلگر ارشد انرژی در سیتی گروپ اشاره دارد که در زمان نفت بالای ۱۰۰ دلار، روند کاهشی بازار را پیش‌بینی کرده بود. با انتشار پیش‌بینی این تحلیلگر در روز گذشته، موجی از خوش‌بینی برای افزایش قیمت‌هادرکوتاه‌مدت ایجاد شد. اریک لی تقاضای ۳/ ۹۷ میلیون بشکه‌ای در روز را برای سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی کرده که در مقایسه با ۹۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ بالاتر است. این رشد تقاضا تا حدود زیادی تحت تاثیر تقاضا از سوی بازارهای نوظهور مانند چین و هند حاصل می‌شود. از نظر این کارشناس همزمان، کاهش عرضه از سوی اوپک به میزان ۷/ ۰ میلیون بشکه در روز نسبت به متوسط سال ۲۰۱۶، قیمت نفت را پیش از پایان سه ماه چهارم سال جاری بالا خواهد برد. همچنین به پیش‌بینی موسسه سیتی‌گروپ، کاهش ذخایر جهانی نفت که پس از سه ماه نخست سال آغاز شده است، تا پایان سال جاری شتاب خواهد یافت. قیمت نفت تحت تاثیر افزایش تولید آمریکا و افزایش صادرات اوپک (در ماه ژوئن) به بیشترین میزان در سال جاری که تلاش‌های این گروه برای مقابله با اشباع عرضه را مورد تردید قرار داد، روز جمعه تقریبا ۳ درصد کاهش یافت. این اتفاق موجب تشکیک تولیدکنندگان نفت در تمدید توافق کاهش عرضه شد. طبق آمار رویترز، تولید اوپک هم‌اکنون در بالاترین سطح خود در سال جاری قرار دارد اما قرار است تدابیری برای کاهش آن به کار بسته شود. به‌رغم توافق کاهش عرضه، میزان صادرات اوپک در ماه گذشته ۲ میلیون بشکه در روز نسبت به ژوئن سال ۲۰۱۶ افزایش داشت اما با پیوستن‌لیبی و نیجریه به طرح کاهش تولید، احتمالا این افزایش صادرات کنترل خواهد شد . بر اساس گزارش رویترز، لی انتظار دارد قیمت نفت پس از جهش به ۶۰ دلار در هر بشکه، با حرکت به سوی سال ۲۰۱۸ ثابت بماند، زیرا میان بخش عرضه با تقاضا توازن ایجاد می‌شود. وی بدون لحاظ کردن اختلالات سیاسی بزرگ از سوی کشورهای تولیدکننده نفت، انتظار دارد قیمت نفت خام از بالای ۶۰ دلار در هر بشکه خیلی بالاتر نرود.

پیش‌بینی آرامکو از کمبود عرضه

در کنار سیگنال‌های مختلف در بازار نفت که از تقویت قیمت نفت در آینده حکایت دارد، روز گذشته مدیرعامل آرامکو اعلام کرد «احتمالا دنیا به علت کمبود سرمایه‌گذاری در تولید و اکتشاف نفت، با کمبود عرضه نفت همراه می‌شود.» کمبود عرضه نفت خام نشانه‌ای از رشد قیمت‌ها است، با این حال اتفاقی که پس از رشد قیمت‌ها رخ می‌دهد، افزایش سرمایه‌گذاری و اکتشاف با تکیه به قیمت‌های بالا و رشد مجدد تولید وعرضه‌است. امین ناصر نیز که در استانبول حضور داشت، به رویترز اعلام کرد: تولیدات غیرمتعارف نفت شیل و منابع جایگزین، می‌توانند پاسخگوی تقاضا در آینده باشند اما پیش‌بینی قطعی از اینکه آنها قادر به جایگزینی کامل با نفت و گاز خواهند بود، وجود ندارد. بر‌اساس اطلاعات موجود، از زمان ریزش قیمت نفت در سال ۲۰۱۴، حدود هزار میلیارد دلار از حجم سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت نفت کاهش پیدا کرده است. مدیرعامل آرامکو بر همین اساس گفت: ما قصد داریم بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در دهه پیش رو در صنعت نفت سرمایه‌گذاری کنیم تا به این واسطه موقعیت پیشین خود را دریابیم. عربستان سعودی همچنین برای افزایش تولید نفت خام و تبدیل آن به محصولات پتروشیمی برنامه‌های فراوانی دارد. تمام اتفاقات روز گذشته در بازار نفت، مجموعه‌ای از سیگنال‌های مثبت و منفی را به همراه داشت که باید دید کدام‌یک از آنها تبدیل به جریان شاخص خواهند شد.