دنیای اقتصاد: حسن روحانی روز گذشته با ۲۳ میلیون و ۵۴۹ هزار و ۶۱۶ رای، دوازدهمین رئیس‌جمهور ایران شد تا سیاست‌های نفتی دولت یازدهم برای چهار سال دیگر تداوم پیدا کند. رای مردم به جریان داشتن «تدبیر» و «امید» در نقشه راه چهار سال آینده، در حالی «شنبه‌ای» تاریخی را برای کشور رقم زد که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کرده بود «مردم در انتخابات، آینده کشور را تعیین می‌کنند و آنها هستند که تصمیم می‌گیرند سرمایه‌گذاران خارجی بیایند یا نه.» به این ترتیب در شرایطی که زنگنه پیش از این اعلام کرده بود «صنعت نفت ایران پس از افزایش تولید و بازپس گرفتن سهم خود از بازار جهانی در دوران پساتحریم برای خیز دوم خود آماده می‌شود»؛ مردم زمینه را برای خیز دوم صنعت نفت فراهم کردند.

حال یک روز پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و اعتبار ۵۷ درصدی مردم به دولت دوازدهم، خیز دوم صنعت نفت ایران بیش از هر زمان دیگری ممکن به نظر می‌رسد؛ خیزی که به نظر می‌رسد با تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران برای یک دوره ۱۲۰ روزه دیگر از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با شرایط بهتری همراه شده است. اما مهم‌ترین کارهای نیمه‌تمام دولت یازدهم در حوزه نفت و گاز چه بوده است و با انتخاب دوباره حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایران، چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در پی تداوم سیاست‌های پیشین برای صنعت نفت وجود خواهد داشت؟

قراردادهای جدید نفتی و دولت دوازدهم

دولت دوازدهم در حالی حدود دو ماه دیگر رسما فعالیت خود را آغاز می‌کند که اجرای قراردادهای جدید نفتی که موانع مختلف داخلی و خارجی مانع اجرایی شدن آن شده بود، از جمله مهم‌ترین ماموریت‌های آن به شمار می‌رود. این قرارداد که در داخل کشور حساسیت‌های بسیاری را برانگیخته بود، در حالی زیر فشار منتقدان تا به امروز فرصت اجرایی شدن نیافت که هم‌اکنون شرکت‌های خارجی فراوانی با امضای تفاهم‌نامه‌هایی در قالب قراردادهای جدید نفتی در انتظار ورود به ایران هستند. در این میان انتظار برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و همچنین مشخص شدن تکلیف تمدید تحریم‌های تعلیق شده ایران از سوی آمریکا از جمله چالش‌هایی بودند که اجرای قراردادهای جدید نفتی را با موانع بیشتری همراه کردند. حال با برگزاری انتخابات در ایران و مشخص شدن مسیر تعادل در کشور و همچنین امضای ترامپ برای تعلیق تحریم‌های ایران، به نظر می‌رسد ماموریت مهم دولت یازدهم برگزاری مناقصه‌های نفتی و جذب سرمایه و تکنولوژی روز دنیا برای توسعه برداشت از میادین نفتی کشور، به خصوص میادین نفتی مشترک است. در واقع این اقدام، همان خیز دوم صنعت نفت در دوران پسابرجام است که پیش از این و در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری زنگنه به آن اشاره کرده بود. طی‌ سال‌های ۹۲ تا ۹۶ صنعت نفت با تکیه به مدیریت تیم نفتی دولت یازدهم و اجرای توافق برجام توانست موتور محرک اقتصاد ایران شود، اما از نگاه کارشناسان افزایش توان تولید نفت ایران و ورود درآمدهای نفتی به بخش‌های دیگر اقتصاد و به گردش درآوردن آن، به ورود سرمایه‌ و تکنولوژی روز دنیا نیازمند است. دولت یازدهم با درک این نیاز، در طول چهار سال فعالیت خود، همزمان با تلاش برای پیش‌ بردن مذاکرات هسته‌ای و به نتیجه رساندن آن،‌ برنامه بازنگری در قراردادهای نفتی موسوم به بیع متقابل را نیز در دستور کار قرار داد. بر این اساس تیم نفتی دولت تدبیر و امید با سکانداری بیژن زنگنه، چند ماه پس از استقرار دولت یازدهم روند بازنگری در قراردادهای نفتی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد اقتصادی-حقوقی آغاز کرد. تمرکز بر ایجاد تغییراتی در قراردادهای بیع متقابل با هدف جذاب‌تر‌ کردن این قراردادها برای سرمایه‌گذاران خارجی و حفظ تولید صیانتی از میادین نفتی کشور در دوران پسابرجام، در حالی برای وزارت نفت در اولویت قرار گرفت که برخی موانع داخلی و خارجی تا به امروز مانع از عملیاتی شدن نسخه جدید قراردادهای نفتی شده است. با این حال مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران زمان برگزاری مناقصه‌های نفتی برای میدان آزادگان را بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران اعلام کرد.

تداوم تدبیر در پارس جنوبی

افزایش برداشت از میدان گازی پارس جنوبی به بیش از ۵۴۰‌میلیون مترمکعب و گسترش خطوط انتقال گاز به سراسر کشور از شمال تا سیستان و بلوچستان، در حالی یکی از دستاوردهای قابل توجه دولت یازدهم به شمار می‌رود که توجه به سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی برای بهره‌برداری بیشتر از این منبع گازی مشترک و همچنین الزام توجه به صادرات گاز و استفاده بهینه از این نعمت خدا‌دادی از جمله کارهای نیمه‌تمام دولت یازدهم در زمینه صنعت گاز است که باید دید در دولت دوازدهم چگونه به پیش خواهد رفت. هرچند افتتاح همزمان ۶ فاز پارس‌جنوبی تولید برابر گاز با قطر را برای ایران تثبیت کرد، با این حال قلب انرژی ایران به ورود سرمایه و تکنولوژی نیاز دارد تا با تکمیل تمام فازها و آغاز پروژه جبران افت فشار گاز وارد مرحله‌ای تازه از حیات خود شود. توتال یکی از سرمایه‌گذاران خارجی داوطلب برای حضور در فاز ۱۱ پارس جنوبی است که با وجود امضای قراردادی با شرکت ملی نفت ایران به منظور توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، در انتظار مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و همچنین سیاست‌های دولت ترامپ در رابطه با تمدید تعلیق تحریم‌های ایران بود.

جذب 40 میلیارد دلار برای پتروشیمی

صنعت پتروشیمی که در ماراتن رقابت‌های انتخاباتی از سوی یکی از نامزدهای انصرافی با شهرت همراه شد یکی دیگر از حوزه‌هایی است که دولت دوازدهم وظایف سنگینی در آن بر عهده دارد. در دوران پسابرجام، تولیدات صنعت پتروشیمی در سال ۹۵ به بیش از ۵۰ میلیون تن رسید. در کنار این پتانسیل که به واسطه خوراک کافی در کشور فراهم شده است، برنامه‌ریزی برای اجرای ٣٠ طرح جدید با خوراک‌های موجود با سرمایه‌گذاری ٤٠ میلیارد دلار در برنامه ششم توسعه نیز از جمله اقداماتی است که در دولت دوازدهم باید در انتظار رقم خوردن آن بود. بعد از اجرای برجام شرکت‌های خارجی بسیاری برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران اعلام آمادگی و تفاهم‌نامه‌هایی را نیز امضا کردند که به نظر می‌رسد تداوم اعتدال در کشور در به نتیجه رسیدن آنها اثرگذار باشد.

نشان دهید شایستگی اعتماد ملت را دارید

بر همین اساس زنگنه طی پیام تبریک خود به مناسبت پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۹ اردیبهشت ۹۶، «ملت ایران» را «پیروز واقعی آزمون تاریخی انتخابات» دانست و با قدردانی از حضور پرشور و کم‌نظیر مردم در انتخابات تاکید کرد: «حماسه حضور پرشور و کم‌نظیر مردم عزیز ایران در انتخابات ریاست جمهوری ۲۹ اردیبهشت‌ماه، شایسته سپاس به درگاه خداوند و صمیمانه‌ترین تبریکات به پیشگاه مقام معظم رهبری و ملت بزرگی است که بی‌هیچ شبهه و تردیدی، پیروز واقعی این رویداد و آزمون تاریخی بودند. بی‌گمان مشارکت هوشمندانه ایرانیان در این انتخابات و آرای برآمده از صندوق‌ها، گواه متقنی بر آگاهی، قدرت تحلیل و موقعیت‌شناسی ملتی است که در کوران حوادث و فراز و نشیب روزگار، آبدیده و بالنده شده و به نیکی دریافته است که خواسته‌هایش را می‌تواند با حضور در انتخابات به‌عنوان مهمترین نماد مردم‌سالاری مطالبه کرده و به کرسی بنشاند. راهی که مردم ما برگزیدند، میانه‌روی و اعتدال، پرهیز از افراط‌گرایی، نفرت‌پراکنی و دوری از خشونت بود. این انتخابات صحنه تصمیم‌گیری و روشی مردم‌سالارانه برای حل مسالمت‌آمیز اختلاف‌نظرهای سیاسی برپایه رای مردم بود و نه آغازی برای تعمیق منازعات بین جریان‌های سیاسی. مردم ما در این انتخابات با شنیدن و درک نظرها و دیدگاه‌های مختلف، راه آینده خود را برگزیدند و همه باید به این خواست و اراده، احترام بگذارند. اکنون این دولت و دیگر ارکان نظام جمهوری اسلامی‌اند که باید در عمل نشان دهند، شایستگی اعتماد این ملت نجیب و فهیم را دارند. ما با تاکید بر مشترکاتمان برای توسعه ایران و به ویژه برای آینده بهتر جوانان و زندگی محرومان جامعه، باید دست در دست یکدیگر و همه با هم ایران عزیز را بسازیم.»