چهار بازی‎‌ساز نفت در ماه مه

بازار نفت در حالی نخستین روز معاملاتی ماه جدید میلادی را کاهشی آغاز کرد که ترافیکی از رویدادهای مهم پیش‌روی معامله‌گران طلای سیاه است. تشدید احتمالی تنش‌های ژئوپلیتیکی در کره‌شمالی در کنار عملکرد آمریکا در حوزه تولیدات شیل از نگرانی‌های بازار نفت محسوب می‌شوند. در سمت دیگر، انتخابات ریاست‌جمهوری کشورمان و همچنین تصمیم ترامپ درباره تمدید تعلیق تحریم‌ها بر برجام و صادرات نفت ایران و در نتیجه قیمت نفت اثرگذار خواهند بود. اواخر ماه نیز نشست کشورهای عضو و غیرعضو اوپک که در آن برای تمدید کاهش تولیدات تصمیم‌گیری می‌کنند، اهمیت ویژه‌ای برای بازار نفت دارد.

دنیای اقتصاد: نفت خام آمریکا که ماه آوریل را با قیمت‌های بالای ۵۰ دلار آغاز کرده بود، با افت بیش از ۲ درصدی در روزهای پایانی به کمتر از ۵۰ دلار رسید. با این حال قیمت نفت در این ماه مسیر رفت‌و‌برگشتی را تجربه کرد. خوش‌بینی به تمدید توافق اوپک، نگرانی از تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک، کاهش تولید نفت لیبی عامل رشد قیمت نفت تا میانه‌های ماه آوریل بود. اما نگرانی از تداوم مازاد عرضه با افزایش تولید نفت شیل، عدم کاهش ذخایر انبارهای نفتی در سه ماه اول سال و رشد تولید نفت در لیبی از عوامل افت قیمت نفت در روزهای پایانی ماه آوریل محسوب می‌شود. ماه مه یعنی ماهی که در پیش داریم، آبستن وقایع بزرگی برای بازار نفت خواهد بود که مهم‌ترین‌ آنها برگزاری نشست ۱۷۲ اوپک و تصمیم‌گیری درخصوص تمدید یا عدم تمدید توافق برای کاهش تولید در این نشست است. مارکت واچ در گزارشی، میزان تولید نفت در آمریکا و تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی این کشور، نتیجه انتخابات ایران و تنش‌ها در کره شمالی را از دیگر مولفه‌های اثر‌گذار بر بازار نفت در ماه مه می‌داند.

چهار واقعه اثرگذار بر نفت در ماه مه

در میان وقایع مهم ماه مه، بزرگ‌ترین آنها برگزاری نشست رسمی ۱۷۲ اوپک در ۲۵ ماه مه خواهد بود. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه گفته است یک روز پیش از نشست اوپک، اعضای این سازمان با تولیدکنندگان خارج از اوپک مذاکره خواهند کرد. اوپک و ۱۱ تولیدکننده بزرگ نفت در خارج از این سازمان در آخرین ماه سال ۲۰۱۶ تصمیم گرفته‌اند که تولیدات خود را در نیمه اول سال جاری حدود ۸/ ۱ میلیون بشکه کاهش دهند. با این حال طی ۴ ماه گذشته هدف از این توافق که کاهش سطح موجودی انبارهای نفتی به کمتر از متوسط ۵ ساله بود، محقق نشده است. از این رو رایزنی برای تمدید توافق چندی است که آغاز شده و قرار است در نشستی که در روزهای پایانی ماه جاری برگزار می‌شود درخصوص آن تصمیم‌گیری شود. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر اوپک موفق به تمدید توافق نشود، شاهد افت سریع قیمت نفت خواهیم بود.

اما چگونگی رشد تولیدات و سرعت افزایش تعداد دکل‌ها در میادین نفتی آمریکا از دیگر عواملی است که می‌تواند قیمت نفت را تضعیف کند. برخی منابع بر این باورند که تولید نفت آمریکا از این پس ماهانه صد هزار بشکه افزایش خواهد یافت و در پایان سال جاری به ۱۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید و رکورد جدیدی از خود به جا خواهد گذاشت. رشد تولید آمریکا می‌تواند تاثیر توافق اوپک بر سطح انبارهای نفتی را کاهش دهد.

اما موضوع دیگری که گزارش مارکت‌واچ به‌عنوان یکی از عوامل اثر‌گذار بر بازار نفت به آن اشاره می‌کند نتیجه انتخابات در ایران است. در این گزارش آمده است: «انتخابات ایران که ۱۹مه برگزار می‌شود، یکی از عوامل اثرگذار بر بازار نفت خواهد بود.» تحلیلگر مارکت‌واچ با اشاره به ریاست جمهوری حسن روحانی در ۴ سال گذشته بر این باور است که اگر روحانی در ۴ سال بعدی به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب نشود و یکی از کاندیداهای مخالف برجام در ایران ریاست دولت را در دست بگیرد، احتمال رشد قیمت‌ها افزایش می‌یابد. چراکه این واقعه با توجه به روی کار آمدن یک تندرو در آمریکا یعنی دونالد ترامپ می‌تواند پتانسیل بازگشت تحریم‌ها را بیشتر کند و با حذف مجدد نفت ایران از بازار، قیمت‌ها در مسیر افزایشی قرار خواهند گرفت. علاوه بر این دو روز پیش از برگزاری انتخابات یعنی در ۱۷ ماه مه مهلت ترامپ برای تمدید تعلیق تحریم‌های علیه ایران به پایان می‌رسد. اگر ترامپ دستور تعلیق تحریم‌ها را صادر نکند، تحریم‌ها باز خواهد گشت. با این حال کارشناسان بر این باورند که چون ایران برجام را نقض نکرده‌ است، درصورت امضا نکردن تعلیق تحریم‌ها از سوی ترامپ، دیگر کشورها از آمریکا پیروی نخواهند کرد. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه این کشور چندی پیش در نامه‌ای به کنگره تاکید کرده بود که تهران به همه تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. با این حال همچنان خطر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد. مارکت‌واچ کره‌شمالی را به‌عنوان عامل دیگری که می‎‌تواند بر بازار نفت اثر گذار باشد معرفی می‌کند. آمریکا به دلیل تحرکات نظامی کره‌شمالی، این کشور را تهدید به حمله موشکی کرده است. افزایش درگیری در این کشور به دلیل نزدیکی به کشورهای بزرگ مصرف‌کننده نفت چون کره‌جنوبی و چین، موجب نگرانی از سمت تقاضای بازار می‌شود و قیمت نفت را کاهش خواهد داد.

رفت و برگشت نفت

اما ماه گذشته با افت قیمت نفت همراه شد. ماه آوریل در حالی شروع شد که نفت نزدیک به ۵۰ دلار معامله می‌شد و در روند رو به رشدی قرار داشت. رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی تا میانه‌های ماه و رسیدن به بیش از ۵۳ دلار ادامه داشت. چراکه در شروع ماه آوریل موجی از خوش‌بینی به تمدید توافق اوپک به وجود آمده بود، کمیته ویژه نظارت بر اجرای توافق اعلام کرده بود که در حال بررسی گزینه تمدید توافق برای کاهش تولید به نیمه دوم سال است. انتشار آماری از میزان پایبندی کشورهای تولیدکننده نفت به توافق که از اجرای موفق آن در ماه مارس خبر داشت، افت ۲۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت لیبی به دنبال توقف تولید در میدان نفتی شراره و حمله موشکی آمریکا به خاک سوریه که نگرانی از تشدید درگیری‌ها در منطقه خاورمیانه را به دنبال داشت، از دیگر عوامل مهم رشد قیمت نفت محسوب می‌شدند. علاوه بر این، کاهش شاخص دلار و رسیدن آن به کمترین سطح از نوامبر ۲۰۱۶ موجب رشد تقاضا برای نفت شد و از افزایش قیمت‌ها حمایت می‌کرد. در این بازه زمانی قیمت نفت برنت نیز مسیر مشابهی را طی کرد. این نوع نفت شاخص در شروع ماه حدود ۵۳ دلار معامله می‌شد و در میانه‌های آوریل به ۵۶ دلار رسید.

اما مسیر صعودی قیمت‌ها در میانه‌های ماه آوریل متوقف و نفت مجددا رو به کاهش گذاشت چراکه بازار بر این باور است که توافق اوپک نتوانسته مازاد عرضه را در بازار نفت دفع کند. وجود رقابت بین تولیدکنندگان نیز نشان می‌دهد، بازار هنوز به تعادل نرسیده است. بر اساس نظرسنجی رویترز از پالایشگاه‌های آسیایی، عربستان قیمت نفت سبک خود را در ماه ژوئن به کمترین سطح در ۹ ماه گذشته رسانده است. این کاهش قیمت احتمالا شامل تخفیف ۴۰ تا ۵۰ سنتی در هر بشکه نفت خام سبک می‌شود. به گفته معامله‌گران بازار در پی تقاضای ضعیف برای خرید نقدی نفت خام دوبی به‌عنوان شاخص بازار خاورمیانه، حالت کنتانگوی معاملات نفت خام دوبی در ماه آوریل نسبت به ماه قبل از آن بیشتر شده است. زمانی بازار وارد فاز کنتانگو می‌شود که قیمت فروش نقدی از قیمت قراردادهای آتی ارزان‌تر است. به این ترتیب از آنجا که بازار نفت خام آسیا وارد حالت کنتانگو شده است و فروش‌های نقدی جذابیت خود را از دست داده‌اند، عربستان سعودی تصمیم گرفته است نفت خام سبک خود را در ماه ژوئن با قیمتی به فروش برساند که کمترین سطح در ۹ ماه گذشته ارزیابی می‌شود.

اما مهم‌ترین عامل شروع کاهش قیمت نفت نگرانی از رشد سریع تولیدات شیل و تردید در تاثیر توافق بر حجم ذخایر انبارهای نفتی است. در واقع با وجود اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد ذخایر نفتی در سه ماه ابتدای سال کاهش یافته است، اما کارشناسان و معامله‌گران در این خصوص تردید داشته و نگران تداوم مازاد عرضه در بازار نفت هستند. علاوه بر این رشد تولیدات نفت و افزایش مداوم تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا از دیگر عوامل نگرانی درخصوص تداوم مازاد عرضه در بازار نفت است. تولید نفت آمریکا در حال حاضر به بیش از ۲۶/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به کف تولید این کشور در ماه جولای حدود ۸۵۰ هزار بشکه بیشتر بوده و نزدیک به بیشترین سطح ظرف دو سال گذشته است. حال باید منتظر بود و دید وقایع ماه مه چه مسیری برای بازار نفت رقم خواهند زد؟