بحران در آخرین سنگر ونزوئلا

دنیای اقتصاد-سارا مالکی: کار از سفرهای پی‌درپی نیکلاس مادورو به کشورهای عضو اوپک برای افزایش قیمت نفت گذشته است. میراث هوگو چاوز، رئیس‌جمهوری پیشین ونزوئلا برای این کشور به قدری شوم بوده است که دیگر نفت هم به کمک اقتصاد فروریخته این کشور نمی‌آید. شوک کاهش قیمت نفت به ونزوئلا در حالی برای این کشور فاجعه اقتصادی در پی داشت که حالا کمبود نقدینگی به تار و پود صنعت نفت این کشور نفوذ کرده و تبدیل به مانعی جدی برای افزایش تولید و صادرات نفت خام این کشور شده است. ونزوئلا کشوری است با وابستگی بیش از ۹۰ درصدی به تولید و صادرات نفت اما افت قیمت طلای‌سیاه و ناتوانی صنعت نفت این کشور از توسعه، تولید نفت خام این کشوررا به کمترین سطح در ۲۳ سال گذشته رسانده است. بنابر این نفت به‌عنوان آخرین سنگر این کشور نیز دیگر جای امنی نیست. درواقع مشکل به زمانی باز می‌گردد که رئیس‌جمهوری پیشین ونزوئلا که در دوران اوج قیمت نفت بر این کشور حکمرانی می‌کرد، دلارهای نفتی را از طرح‌های توسعه صنعت نفت این کشور دریغ کرد و آنها را به پرداخت یارانه‌های اقتصادی برای عموم مردم و اجرای سیاست‌های پوپولیستی اختصاص داد؛ سیاستی که امروز در حال قطع کردن شریان‌های اصلی اقتصاد این کشور و حیات مردم آن است.

بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی اوپک، تولید نفت خام ونزوئلا که بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد، در ماه مارس ۲۰۱۷ با افتی ۹/ ۲۵ درصدی همراه بوده و به یک میلیون و ۹۷۲ بشکه در روز رسیده است. این آمار در حالی از سوی ونزوئلا برای تولید نفت خام این کشور اعلام می‌شود که بسیاری از کارشناسان در صحت این آمار تردید دارند و عقیده دارند تولید نفت این کشور بسیار کمتر از این اعداد است.

حفظ صادرات نفت با چنگ و دندان

بر اساس گزارش‌های موجود، شرکت ملی نفت ونزوئلا این روزها بیش از هر زمان دیگری تحت فشار مشکلات مالی قرار دارد. این شرکت که با اعتصاب پی‌درپی کارگران و به گرو گذاشتن تجهیزات شرکتی از سوی آنان برای دریافت مواد غذایی مواجه است برای حضور در بازارهای بین‌المللی با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند. یکی از مشکلات بزرگ این روزهای شرکت ملی نفت ونزوئلا، نشت نفت خام در بنادر بارگیری و فرسوده و کثیف بودن بیش از اندازه تانکرها و نفت‌کش‌های این شرکت است.

گزارش‌ها حاکی‌از آن است که در دریای کارائیب، کارگران در لباس‌های غواصی لایه نفت‌ خامی را که به بدنه کشتی کاسپین گلکسی ماسیده است با دست پاک می‌کنند تا این تانکر برای ورود به بنادر خارجی و تحویل محموله اجازه داشته باشند. بر اساس قوانین، تانکرهای شرکت ملی نفت ونزوئلا برای ورود به آب‌های بین‌المللی بیش از اندازه کثیف و فرسوده هستند. به گزاش رویترز، آب در حاشیه پایانه‌های نفتی ونزوئلا درخشندگی چربی دارد که از نشت نفت خام از لوله‌های فرسوده زیر آب ناشی شده است. وجود این لایه چرب به آن معنا است که تانکرهای ونزوئلایی قبل از عزیمت به سمت بنادر خارجی باید تمیز شوند در غیر این صورت به علت ایجاد مشکلات زیست‌محیطی در بنادر مقصد یا وارد کردن آسیب‌هایی به امکانات بندری یا دیگر کشتی‌ها در این بنادر پذیرفته نخواهند شد. به شهادت مدیران نفتی ونزوئلایی و کارکنان شرکت‌های دریایی که با این شرکت قرارداد دارند، عملیات پر زحمت تمیز کردن بدنه این تانکرها با دست یکی از علت‌های تاخیر مزمن ده‌ها تانکری است که باید نفت تولیدی شرکت ملی ونزوئلا را به دست مشتریان آن در سراسر دنیا برسانند. از دیگر دلایل مهمی که ارسال نفت خام ونزوئلا را به دیگر نقاط دیگر دنیا کند کرده، تاخیر در انجام تعمیرات نفتکش‌های شرکت ملی نفت ونزوئلا است. PDVSA بدهی‌های فراوانی به ارائه‌دهندگان خدمات تعمیراتی و مالی دارد که همین مساله دریافت خدمات را از آنها مشکل کرده است.

طاعون کمبود نقدینگی در تاسیسات نفتی

اما تمیز کردن تانکرهای انتقال نفت با دست نمونه بسیار روشنی از وضعیت شرکت ملی نفت ونزوئلا است. کمبود نقدینگی شدید در این شرکت حفظ و تعمیرات نفتکش‌ها، پالایشگاه‌ها، عملیات تولید و پرداخت بدهی‌ها را بسیار دشوار کرده است. تمام این مشکلات باعث شده است شرکت ملی نفت ونزوئلا نتواند تولید و صادرات نفت خام را به‌عنوان تنها راهکاری که می‌تواند درآمد بیشتری برای این شرکت به همراه داشته باشد، افزایش دهد. وضعیت بحرانی شرکت ملی نفت ونزوئلا باعث شده است اقتصاد این کشور سوسیالیستی که بیش از ۹۰ درصد به نفت تکیه دارد، تقریبا فلج شود و شهروندان این کشور با تورم سه رقمی و کمبود غذا و دارو مواجه شوند. بر اساس اطلاعات موجود ونزوئلا بزرگترین ذخایر نفتی جهان را دارا است اما مشکلات متعدد اقتصادی شرکت ملی نفت این کشور مانع توسعه تولید و دسترسی به این ذخایر شده است. به گزارش رویترز در حال‌حاضر صادرات نفت‌خام ونزوئلا در مقایسه با دوره مشابه در سال ۲۰۱۶، هشت درصد کاهش داشته و به ۶۹/ ۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. زمانی‌که قیمت نفت در اوج قرار داشت، هوگو چاوز، رئیس‌جمهوری پیشین ونزوئلا درآمدهای سرشار نفتی را به اقتصاد عمومی کشور و یارانه‌های دولتی اختصاص می‌داد، در حالی‌که توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت این کشور برای توسعه تولید نداشت. هرچند نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری فعلی این کشور برای حفظ برنامه‌های اجتماعی این کشور تلاش دارد، اما کاهش قیمت نفت که از حدود دو سال قبل آغاز شد منابع مالی کافی برای برنامه‌های او باقی نگذاشت و در عوض اعتراض‌های گسترده عمومی را برای او به همراه آورد. اما در پایانه‌های صادرات نفت در سراسر دنیا که در آنها نشت نفت خام رخ می‌دهد (هرچند نشت نفت خام مانند آنچه در ونزوئلا در حال رخ دادن است تقریبا نادر است) تانکرهای آغشته به مواد نفتی معمولا به خارج از آب و یک حوضچه خشک انتقال پیدا می‌کنند تا تمیز شوند اما ونزوئلا تنها یک حوضچه خشک دارد بنابراین کارگران باید روی یک قایق ماهیگیری کوچک قرار بگیرند و با برس بدنه تانکرها را در بالا و پایین خط آب تمیز کنند، عملیاتی که برای هر تانکر ۱۰ روز زمان می‌برد. تحلیلگران بازار عقیده دارند بحرانی که حالا ونزوئلا دچار آن است بسیار وخیم و در کمتر نقطه‌ای از دنیا قابل مشاهده است. آنطور که یک منبع آگاه نفتی در ونزوئلا به رویترز گفته است، از ۳۱ تانکر نفت شرکت ملی ونزوئلا، ۱۸ فروند تا پایان ماه مارس از سرویس خارج شده‌اند؛ چند مورد از آنها باید تمیز شوند و دیگر تانکرها نیز به تعمیرات نیاز دارند. با این حال بر اساس اطلاعات موجود، شرکت ملی نفت ونزوئلا برای حفظ جریان صادرات نفت خام بیش از ۵۰ تانکر اجاره کرده است که باید ماهانه بین ۸۰۰ هزار دلار تا یک میلیون دلار بابت آنها اجاره پرداخت کند.

«بند» ونزوئلا

اجاره این تعداد تانکر برای حفظ صادرات در حالی از سوی شرکت ملی نفت ونزوئلا رقم خورده است که کارشناسان آن را راه حلی کوتاه‌مدت می‌دانند که نتیجه‌ای جز افزایش هزینه‌ها و در معرض توقیف قرار دادن این تانکرها به علت پرداخت نشدن بدهی‌ها در پی ندارد. هرچند این اتفاق برای تعدادی از تانکرها که پرداخت اجاره آنها با تاخیر همراه شده بود رخ داد. به این ترتیب صاحبان این تانکرها با شکایت از شرکت ملی نفت ونزوئلا به علت دیرکرد در پرداخت اجاره‌بها، از دادگاه اجازه توقیف دریافت کردند. برای مثال یک شرکت حمل و نقل روسی در اکتبر گذشته به دریافت حکمی برای ضبط یک محموله ۲۰ میلیون دلاری نفت خام ونزوئلا به منظور جبران بخشی از یک بدهی ۳۰ میلیون دلاری موفق شد. شش کشتی دیگر شرکت ملی نفت ونزوئلا نیز به علت تامین نشدن قطعات ضروری برای تعمیر آنها، در آب‌های کشورهایی مانند ترکیه و پرتغال از حرکت ایستاده‌اند. تمام مشکلات اخیر باعث شده است بیشتر صاحبان پایانه‌های نفتی هزینه‌ای به‌عنوان کرایه معطلی در قراردادهای خود با شرکت نفت ونزوئلا داشته باشند. شرکت‌های حمل و نقل دریایی نیز در قراردادهای خود با ونزوئلا بندی به نام «بند ونزوئلا» دارند که احتمال دیرکرد را در نظر گرفته و برای هر روز دیرکرد ۲۳ هزار و ۵۰۰ دلار جریمه در‌نظر گرفته‌اند.

اعتصابات کارگری، نبود پول و بازرسی کشتی‌های ونزوئلایی به منظور کشف مواد مخدر (به علت نقشی که ونزوئلا در قاچاق مواد مخدر دارد) از جمله عواملی هستند که معمولا باعث ایجاد تاخیر در حرکت کشتی‌ها و تانکرها می‌شود. یکی دیگر از راهکارهای شرکت‌های اجاره‌دهنده تانکر برای پوشش دادن ریسک‌های همکاری با شرکت ملی نفت ونزوئلا، ارائه خدمات با نرخی دو‌برابر نرخ روز بازار است.

اما مشکلات عملیاتی در حالی مانند طاعون به جان صنعت نفت ونزوئلا افتاده است که عملیات حفاری و پالایشی را نیز در این کشور مبتلا کرده است. به این ترتیب صنعت نفت ونزوئلا که زمانی افتخار این کشور بود حالا با افت تولیدی همراه است که در ۲۳سال گذشته بی‌سابقه بوده است. بحران اقتصادی در ونزوئلا درحال حاضر به نقطه‌ای رسیده است که شرکت ملی نفت این کشور را از خرید قطعات یدکی برای حفظ پمپاژ نفت خام نیز ناامید کرده است. در این میان پرداخت حقوق کارگران نفتی برای تامین حداقل نیازها مانند خوراک و پوشاک نیز با مشکلات عمیقی همراه شده است. با تمام این اوصاف افزایش هزینه‌های شرکت ملی نفت ونزوئلا و کاهش صادرات نفت خام آن، در حال از پا درآوردن این شرکت و کشور ونزوئلا است و باعث می‌شود کالایی که این نقطه از جهان بیش از هر کالای دیگری به آن نیاز داشته باشد چیزی نباشد جز «دلار.»