پالس دوم جاذبه صنعت گاز ایران

دنیای اقتصاد:‌ بیش از سه سال از توقف پروژه تولید ال‌ان‌جی در ایران در پی اعمال تحریم‌های غرب علیه کشورمان می‌گذرد و حالا بعد از گذشت یک سال از لغو تحریم‌ها، گفته می‌شود این پروژه ناتمام یک مشتری تازه پیدا کرده است. به گفته منابع آگاه، توتال فرانسه شرکتی است که به تازگی برای خرید سهام چند میلیارد دلاری این پروژه اعلام آمادگی کرده است. این خبر در حالی روز گذشته بر خروجی خبرگزاری رویترز قرار گرفت که مدیرعامل این شرکت فرانسوی اخیرا با اشاره به روابط ایران و آمریکا، ورود توتال به پروژه‌های صنعت نفت و گاز کشور را با اما و اگرهایی همراه کرده بود.

اما زمزمه‌های علاقه‌مندی توتال برای ورود به ایران در حالی روز گذشته مطرح شد که آخرین خبر از پروژه ایران ال‌ان‌جی و ورود توتال برای تکمیل آن، به آذرماه گذشته بازمی‌گردد. در آن زمان غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران با اعلام اینکه «فعلا گفت‌وگویی با توتال برای احداث یک واحد جدید تولید LNG در عسلویه انجام نگرفته است»، اظهار کرد: مذاکراتی که با توتال فرانسه انجام گرفته صرفا برای توسعه بخش بالادستی و اجرای پروژه تقویت فشار فاز ۱۱ پارس جنوبی است و فعلا برنامه‌ای برای مشارکت با این شرکت فرانسوی برای احداث یک واحد جدید تولید LNG نداریم. پیش از آن و در تابستان سال جاری نیز شرکت کره‌ای کوگس (kogas) با شرکت ملی صادرات گاز به منظور حضور در پروژه ایران ال‌ان‌جی تفاهمنامه همکاری امضا کرده بود، هرچند بنا بود پس از سه ماه بررسی، نتیجه این تفاهم‌نامه همکاری مشخص شود، اما هنوز نتیجه‌ای از این تفاهم‌نامه استخراج نشده است. بحث تکمیل پروژه ایران ال‌ان‌جی و صادرات گاز ایران از این طریق اگرچه بحثی جدی در کشور است، اما نگاهی به نظرات وزیر نفت در رابطه با این پروژه در تابستان امسال نشان می‌دهد بیژن زنگنه ابتدا قصد دارد از بازار مقصد ایران ال‌ان‌جی اطمینان کسب کند و سپس به پروژه تکمیل ال‌ان‌جی ورود پیدا کند، با این حال زمزمه‌های اخیر نشان می‌دهد این بخش از صنعت گاز ایران همچنان برای طرف‌های خارجی از جذابیتی بالا برخوردار است.

شرط عجیب توتال برای پروژه ایران ال‌ان‌جی

حال اما با گذشت حدود ۴ ماه از اعلام آخرین اظهار نظر مسوولان نفتی ایران در رابطه با ورود توتال به پروژه ایران ال‌ان‌جی، بار دیگر نام این پروژه و شریک فرانسوی ایران به یکدیگر گره خورده است تا گمانه‌زنی‌های جدیدی از ورود این شرکت اروپایی به ایران مطرح شود. آنطور که رویترز گزارش می‌دهد، شرکت توتال به‌عنوان نخستین شرکت نفتی که بعد از لغو تحریم‌های غرب وارد ایران شد، به دنبال ورود به پروژه ایران ال‌ان‌جی است اما با این شرط که با قیمتی پایین‌تر و معادل رقم پیش از تحریم‌ها در برابر احیای این پروژه نیمه کاره وارد کار شود. یک منبع آگاه در این زمینه به رویترز گفت: توتال در حال تلاش برای خرید سهام پروژه ایران ال‌ان‌جی در کنار چند پروژه نفتی دیگر است اما این قرارداد در آینده‌ای نزدیک نهایی نخواهد شد. یک منبع سوم نیز افزود: «ایران تلاش می‌کند تا پروژه‌های نفت و گاز خود را دوباره به راه بیندازد و تاسیسات رها شده ال‌ان‌جی یکی از این موارد است.» به این ترتیب در شرایطی که چندی قبل مدیرعامل توتال ورود این شرکت به طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را به مشخص شدن شرایط تحریم‌ها از سوی رئیس‌جمهور جدید آمریکا منوط کرده بود، اطلاعات منابع آگاه به خوبی نشان می‌دهد که تمایل توتال برای ورود به طرح‌های مختلف نفتی ایران تمامی ندارد. از نظر کارشناسان اگرچه مشکلاتی برای ورود شرکتی همچون توتال به پروژه‌های نفت و گاز ایران وجود دارد، اما به نظر می‌رسد به همان میزان که این پروژه‌ها برای سرمایه‌گذاران خارجی دافعه دارد، به همان میزان نیز جاذبه دارد. به نظر می‌رسد «جدیت ایران در تلاش برای محکم کردن جای پای خود در بازار جهانی انرژی» آن‌طور که امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت ایران به تازگی در حاشیه نشست ال‌ان‌جی و گاز در فرانکفورت به آن اشاره کرده است، در جنب و جوش شرکت‌های بزرگ بین‌المللی برای ورود به ایران نیز بی‌تاثیر نبوده است. از نگاه زمانی‌نیا، بعید است لفاظی‌های سیاسی بتواند مانع ملموسی بر سر راه بلندپروازی ایران برای پیوستن به روسیه و نروژ یعنی کشورهای عمده صادر‌کننده گاز ایجاد کند.

شرکت توتال تا کنون از اظهارنظر در رابطه با این خبر خودداری کرده است. شرکت ملی صادرات گاز ایران نیز که سهامدار اصلی این پروژه است، به درخواست‌ها برای اظهار نظر در این زمینه پاسخ نداده است. اما آنچه در این میان مسلم است، این است که ایران به‌عنوان کشوری که بخش بزرگی از میدان گازی مشترک با قطر را در اختیار دارد، برای گسترش صنعت ال‌ان‌جی خود برای صادرات گاز به شکل فشرده و بدون احتیاج به لوله‌کشی مشتاق است. با این حال ایران همچنان در این زمینه از رقیب خود در این میدان گازی عقب است زیرا قطر با استفاده از ذخایر عظیم این میدان چند مجتمع مایع‌سازی گاز برای صادرات از طریق کشتی به کشورهای دیگر ایجاد کرده است. در چنین شرایطی طبیعی است که بهره‌برداری از این پتانسیل عظیم در ایران به سرمایه خارجی نیاز دارد و سرمایه‌گذاران خارجی نیز برای ورود به این زمینه بی‌میل نیستند.

پیوند توتال و ایران ال‌ان‌جی برقرار می‌شود؟

آن بخش از میدان گازی پارس جنوبی که به ایران تعلق دارد، چیزی حدود ۱۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گاز درجا دارد و ایران قصد دارد تولید گاز خود را تا سال ۲۰۱۸ از ۱۶۰/ ۵ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۲ به یک تریلیون متر مکعب برساند. افزایش تولیدات گاز ایران به این سطح، ضرورت گسترش صادرات گاز را در حالی بیش از پیش مهم جلوه می‌دهد که ایران در حال حاضر هیچ پیشرفتی برای تکمیل طرح‌های مایع‌سازی گاز به‌عنوان یکی از راه‌های صادرات به بازارهای دوردست ندارد. با این حال اما چنانچه مشکل خاصی ایجاد نشود، توتال قصد دارد تابستان امسال ۲ میلیارد دلار صرف توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی کند. در صورتی که این اتفاق عملیاتی شود، گاز تولیدی این فاز می‌تواند برای تامین گاز مورد نیاز مجتمع ایران ال‌ان‌جی نیز مورد استفاده قرار گیرد؛ هرچند این سرمایه‌گذاری‌ها بستگی به تمدید معافیت ایران از تحریم‌های دولت آمریکا دارد. با توجه به اظهارات گذشته پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، به نظر می‌رسد هرگونه قراردادی برای خرید سهام ایران ال‌ان‌جی توسط این شرکت فرانسوی نیز احتمالا با همین مانع مواجه خواهد بود. اما در حالی‌که مقام‌های رسمی ایران از اظهارنظر در رابطه با خبر اخیر خودداری کرده‌اند، یک منبع صنعتی آگاه در ایران در‌باره صنعت ایران ال‌ان‌جی و ورود توتال به آن، به رویترز گفت: توتال سال گذشته چند نفر از کارمندان این شرکت را به دفتر تهران منتقل کرد تا پیگیر مذاکرات در این زمینه باشند.

کارخانه ۱۰ میلیون تنی ایران ال‌ان‌جی در سال ۲۰۱۲ و با تشدید تحریم‌ها علیه ایران به دلیل خروج پیمانکار این طرح از ایران متوقف شد. شرکت لینده آلمان در آن زمان پیمانکار این طرح بود. پروژه ایران ال‌ان‌جی با یک سرمایه‌گذاری ۳/ ۲ میلیارد دلاری در حالی تا نیمه کار پیش‌ رفته است که دو مخزن ذخیره‌سازی، یک اسکله و یک نیروگاه تامین برق در آن ساخته شده است، اما رقمی که برای تکمیل این پروژه تخمین زده می‌شود چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است. اما در حالی‌که ورود توتال به ایران، از سوی مدیرعامل این شرکت با اما و اگرهایی همراه شده است، وزیر نفت کشورمان در تازه‌ترین اظهار نظر در این زمینه، روز دوشنبه گفت: مسوولان توتال اعلام کردند تصمیم نهایی را وقتی می‌گیرند که مشخص شود در صورت امضای قرارداد از نظر تحریم‌ها و نیز حمایت اتحادیه اروپا چه وضعی پیدا می‌کنند. بیژن زنگنه در ادامه گفت: با این حال ما مذاکرات خود را با توتال ادامه می‌دهیم و این شرکت نیز در حال انجام اقدام‌های آغازین برای همکاری در بخش‌هایی مانند «پایه سکو» و «جکت» است. بعد از اعلام نظر مدیرعامل توتال مبنی بر عدم ورود به ایران تا زمان مشخص شدن وضعیت تحریم‌های جدید علیه ایران، این موضوع از سوی مسوولان وزارت نفت تکذیب شد و آنها بر ادامه داشتن مذاکرات تاکید کردند.

حال با وجود تمام تاکیدات بر ادامه داشتن مذاکرات ایران و توتال برای همکاری در صنعت نفت و گاز، باید دید سرنوشت پروژه نیمه تمام ایران ‌ال‌ان‌جی چه خواهد بود؟ این سوال در شرایطی مطرح است که باید دید توتال برای نهایی کردن این همکاری، شرط ورود به این پروژه با قیمت‌های پایین‌تر و معادل رقم پیش از تحریم‌ها را مطرح خواهد کرد یا تمام این‌ها در حد گمانه‌های منابع آگاه است.