تغییر آرایش بازار فروش نفت

دنیای اقتصاد: اجرای توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید، بازار جهانی نفت را با آرایش جدیدی برای تقاضای نفت خام همراه کرده است. به این ترتیب در حالی که همزمان با بروز اولین نشانه‌ها از توافق کشورهای عضو اوپک برای کاهش تولید، این انتظار ایجاد شد که با کاهش تولید نفت خام سنگین از سوی کشورهای عضو اوپک، تقاضا برای نفت خام سبک با رشد همراه شود؛ اتفاقی که حالا در عمل رخ داده درست در جهت عکس انتظارها قرار گرفته است. به این ترتیب در شرایطی که نفت خام سبک از کیفیت بالاتری نسبت به نفت خام سنگین برخوردار است و از دیگر‌سو با اجرای توافق محدودیت تولید عرضه نفت خام سنگین کاهش پیدا کرده، دو اتفاق مانع از رشد تقاضا برای نفت خام سبک شده است.

نخستین عامل اثرگذار بر افزایش تقاضا برای نفت خام سنگین با وجود کاهش تولید آن، پالایشگاه‌های آسیا هستند. در واقع پیش از اجرای توافق کاهش تولید، این تصور وجود داشت که سیل نفت خام سبک به سوی پالایشگاه‌های آسیا روان خواهد شد اما از آنجا که تولید فرآورده‌های نفتی از نفت خام سنگین، حاشیه سود بالاتری برای این پالایشگاه‌ها دارد، همچنان این نفت خام سنگین (ترش) است که برای خرید اقبال دارد. از دیگر‌سو تولیدکنندگان نفت سبک، مانند برنت، توان پمپاژ بیشتر برای پاسخگویی به تقاضای بیشتر را ندارند. بر این اساس با اجرای طرح کاهش تولید نفت خام از سوی کشورهای عضو اوپک که عمدتا نفت خام سنگین تولید می‌کنند، این محصول با رشد قیمت همراه شد و فاصله کمتری با نفت خام برنت گرفت. به این ترتیب از آنجا که پالایشگران آسیایی به دلایل فنی و اقتصادی همچنان راغب به مصرف نفت خام سنگین هستند، همچنان تئوری‌هایی که بر افزایش تقاضای نفت خام سبک بعد از اجرای توافق کاهش تولید تاکید داشتند، فرصت تعبیر پیدا نکرده‌اند اما از نگاه کارشناسان این روند تا ابد ادامه نخواهد داشت.

روزهای شیرین نفت ترش

جدیدترین بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعد از اجرای توافق کاهش تولید از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷، تقاضا برای نفت خام «سنگین» یا «ترش» که به علت دارا بودن گوگرد بالا از کیفیت پایین‌تری برخوردار است، در بازارهایی مانند چین، آسیا، آمریکا و سواحل آفریقا با سرعت بیشتری همراه شده است. افزایش تقاضا برای نفت خام سنگین در حالی است که این ماده خام به علت پایین بودن کیفیت همواره با تخفیف به فروش می‌رسید اما بعد از اجرای توافق اوپک که منجر به خروج روزانه حدودا ۹۵۰ هزار بشکه نفت سنگین و نیمه‌سنگین از بازار جهانی شد، خریداران به دریافت نفت خام سنگین مشتاق‌تر شده‌اند. به گزارش رویترز، در حال‌حاضر خریداران نفت خام به‌خصوص در آسیا، با وجود کیفیت بالاتری که نفت خام سبک برای تولید فرآورده‌های نفتی دارد، برای تهیه نفت خام سنگین از یکدیگر سبقت می‌گیرند. این کارشناسان عقیده دارند «در حال حاضر کمبود منابع منابع نفت خام متوسط و ترش باعث شده است خریداران نفت خام به دنبال یک جایگزین باشند.»‌ همانطور که اشاره شد، کارشناسان بزرگترین علت اتفاق اخیر را در توافق کاهش ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای از سوی کشورهای عضو و غیرعضو ارزیابی می‌کنند. این توافق که از ابتدای ژانویه وارد دوره شش ماهه خود شده، کاهش حجم ذخایر نفت خام و افزایش قیمت‌ها را پیگیری می‌کند زیرا بازار از دو سال گذشته با مازاد عرضه و افت قیمت همراه بوده است.

از میان تولیدکنندگان نفت عضو اوپک، تنها دو کشور لیبی و نیجریه که به علت مشکلات داخلی از طرح کاهش تولید معاف شده‌اند، نفت خام سبک تولید می‌کنند. این به آن معنا است که تقریبا دیگر اعضای عضو اوپک که به کاهش تولید متعهد شده‌اند، تولیدکننده نفت خام سنگین هستند. به این ترتیب در حالیکه این کشورها به کاهش تولید متعهد شده‌اند، طبیعی است که بازار جهانی نفت با کمبود عرضه نفت خام سنگین مواجه باشد. در این میان ایران نیز که تولیدکننده نفت خام سنگین‌ است، برای رساندن سطح تولیدات خود به پیش از اعمال تحریم‌های غرب، از پیوستن به طرح کاهش تولید معاف شده است. به این ترتیب همانطور که پیش از این کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند، نفت‌خام ایران در نبود تولیدات دیگر رقبا با مشتریان بیشتری همراه شده است.

اما همزمان با اجرای طرح کاهش تولید که‌ منجر به کنترل تولید نفت خام سنگین به‌خصوص از سوی تولیدکنندگان عضو اوپک شده است، تولید نفت خام در چین که شامل نفت خام سنگین نیز می‌شود، در یازده ماه ابتدای سال گذشته میلادی با کاهشی ۷درصدی همراه بوده است. این اتفاق در پی کاهش سرمایه‌گذاری در تولید نفت در این کشور رخ داد. از دیگر‌سو، کلمبیا به‌عنوان دیگر تولیدکننده نفت خام سنگین، در سال ۲۰۱۶ افت شدیدی در تولید را تجربه کرد، بنابراین این دو اتفاق نیز برای کاهش بیشتر نفت خام سنگین در بازار مزید بر علت شدند.

ولع آسیا به نفت ترش تا چه زمانی ادامه دارد؟

اما در حالی‌که نفت خام سنگین به علت دارا بودن درصد بالاتری از گوگرد، با روند پیچیده‌تری برای فرآوری در پالایشگاه‌ها همراه است، برخی پالایشگران به‌خصوص در آسیا، صرفا برای فرآوری این محصول ساخته شده‌اند. به این ترتیب آنها برای به حداکثر رساندن توان تولید خود، ناچار از ترکیب نفت خام سنگین با سایر نفت‌ها هستند. از دیگر‌سو مصرف نفت خام سنگین حاشیه سود بالاتری نسبت به نفت خام سبک برای این پالایشگاه‌ها دارد. به این ترتیب کارشناسان عقیده دارند «در حال‌حاضر نفت خام ترش بسیار با ارزش است.» کارشناسان همچنین با اشاره به کاهش تولید خودخواسته و ناخواسته نفت ترش در کشورهای مختلف می‌گویند: «این انتظار وجود دارد که اروپا در چند ماه آینده با کسری شدید نفت خام سنگین همراه باشد.» به این ترتیب آمارها نشان می‌دهند صادرات ماه مارس آنگولا که تولیدکننده نفت خام متوسط و سنگین است، تنها در یک هفته به فروش رفته است. داده‌های بی‌آر‌اس نشان می‌دهد که صادرات آنگولا به چین، در هفته منتهی به ۲۰ ژانویه در مقایسه با ۶ هفته پیش از آن، به رکورد ۱۶ میلیون بشکه در هفته رسیده است.

همچنین قیمت نفت خام ترش روسیه در شمال غرب اروپا،‌ با قیمت نفت خام سبک تولید شده در این منطقه (که عموما قیمت بالاتری نسبت به نفت خام سنگین دارد) برابری می‌کند. در حال حاضر بازار جهانی نفت با چنان کمبودی از عرضه نفت خام سنگین مواجه شده است که حتی نفت خام سنگین آمریکا که در جنوب آمریکا به تولید می‌رسد، با مشتریانی از ژاپن همراه شده است. با این حال آرایش جدید تقاضا در بازار نفت و اقبالی که نفت خام سنگین پیدا کرده است، می‌تواند عمری کوتاه داشته باشد. برخی معامله‌گران بازار عقیده دارند یکه‌تازی فعلی نفت خام سنگین با پایان یافتن توافق اوپک در انتهای شش ماه تعیین شده، یا حتی با سرپیچی یکی از تولیدکنندگان کلیدی از این توافق، از هم خواهد پاشید. به این ترتیب درحالی‌که از کل واردات نفت خام آسیا در ژانویه ۴/ ۶۵ درصد از خاورمیانه (به‌عنوان منبع نفت خام سنگین) بوده است، این پیش‌بینی وجود دارد که با ارزان‌تر شدن نفت خام سبک نسبت به نفت خام سنگین، ورق به سمت نفت خام سبک برگردد. در این میان شرکت‌های چینی که اخیرا تمایل زیادی به نفت خام سنگین دارند، گزینه‌ای مهم برای افزایش تقاضای نفت خام سبک در صورت کاهش قیمت آن به شمار می‌رود. به این ترتیب اگر روند فعلی برای تقاضای نفت خام سنگین از سوی پالایشگران آسیایی ادامه پیدا کند، همین عامل در ادامه باعث تغییر ذائقه این پالایشگاه‌ها به نفت خام سبک، به علت پایین‌تر بودن قیمت آن خواهد شد.

اثر ورود آمریکا به بازار آسیا

اما در شرایطی که پیش‌بینی می‌شد با کاهش تولید از سوی کشورهای خاورمیانه، آمریکا که تولیدکننده نفت سبک است، نیاز بیشتری به نفت سنگین پیدا کند، به نظر می‌رسد این کشور استراتژی جدیدی در پیش گرفته است. پالایشگاه‌های آمریکا برای به دست آوردن فرآورده‌های نفتی ناچار به ترکیب نفت خام سنگین با نفت خام سبک تولید خود هستند و عربستان سعودی و متحدان آن نیز از بزرگترین صادرکنندگان نفت خام سنگین به این کشور به شمار می‌روند. حال آنکه با شروع توافق کاهش تولید، عربستان در نخستین گام صادرات خود به آمریکا را کاهش داد. اما تازه‌ترین اخبار نشان می‌دهد افزایش قیمت نفت به دلیل کاهش تولید اوپک موجب شده است شرکت‌های بزرگ نفتی و تجارتخانه‌های مطرح دنیا، خود را برای صدور میزان بی سابقه‌ای از نفت خام آمریکا به بازار آسیا طی هفته‌های آینده آماده کنند. به گزارش خبرگزاری رویترز، تجار برآورد کرده‌اند که در ماه فوریه، روزانه حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه نفت خام آمریکا به بازارهای جهانی و عمدتا بازار آسیا صادر خواهد شد. بر اساس آمارهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این رقم بیشترین میزان صادرات ماهیانه نفت آمریکا است و به کاهش میزان ذخایر نفت خام این کشور کمک خواهد کرد. به گفته تجار، با توجه به اینکه پالایشگاه‌های آسیایی آمادگی چندانی برای پالایش این میزان نفت ندارند، صادرات این میزان نفت به آسیا می‌تواند موجب بروز مازاد عرضه در این بازار شده و احتمالا کاهش قیمت نفت‌های منطقه‌ای را به دنبال داشته باشد.

به گفته ۴ منبع تجاری و آمارهای کشتیرانی رویترز، محموله‌های نفت خام آمریکا که شامل نفت سبک و سنگین خواهد بود، به کشورهای چین، ژاپن و سنگاپور ارسال خواهد شد. برخی از این محموله‌ها نیز به اروپا و آمریکای لاتین ارسال خواهد شد. یک مقام مسوول در یکی از پالایشگاه‌های ژاپن که نخواست نامش فاش شود، گفت: «به دلیل کاهش تولید اوپک اکنون زمان خوبی برای خرید نفت آمریکا است، اما ظرفیت خرید تک‌محموله‌های نفتی ما محدود است بنابراین ما باید همه محموله‌ها را مقایسه کنیم.» به گفته منابع آگاه، شرکت مرکوریا، نفتکش فرانت بالدر را برای ارسال نفت از خلیج آمریکا به کینگدائوی چین رزرو کرده است. همچنین شرکت بی پی نیز هفته آینده نفتکش کاپ گویلامه را از خلیج آمریکا به سنگاپور ارسال خواهد کرد. هنوز مشخص نیست که جزئیات ارسال این محموله تغییر خواهد کرد یا خیر. شرکت شل نیز نفتکش گنر ۸ دافنه را برای ارسال نفت از آمریکا به سنگاپور رزرو کرده است.