آرامش نفت در تقابل نیروها

دنیای اقتصاد: بازار نفت بعد از هیاهو و نوسانات شدیدی که پیش از اجرایی شدن توافق داشت، حال روزهای آرامی را می‌گذراند. به‌طوری‌که نوسانات(volatility) این بازار در اولین ماه سال جاری میلادی یعنی اولین ماه اجرایی شدن توافق تولیدکنندگان نفت بر سر کاهش تولید، به کمترین سطح ظرف دو سال گذشته رسیده است. در حالی نفت روزهای کم نوسانی را تجربه می‌کند که اوپک تولید خود را حدود یک میلیون بشکه در روز یعنی ۸۲ درصد از میزان توافق شده، کاهش داده است. از سویی نوسانات شاخص دلار نیز در ماه گذشته میلادی از قیمت نفت و دیگر بازارهای کالایی حمایت کرده است. با این حال برآوردها از رشد تولید نفت شیل مانند وزنه‌ای در بازار نفت عمل کرده و مانع از رشد سریع قیمت‌ها شده است. از این رو، قیمت نفت در ماه گذشته افت اندکی را تجربه کرد. به گزارش «دنیای اقتصاد» قیمت نفت‌خام آمریکا در ماه گذشته حدود ۹۰ سنت معادل ۷/ ۱درصد افت کرد. بهای نفت برنت نیز بیش از یک دلار، معادل ۹/ ۱ درصد کاهش یافته است. بر‌اساس داده‌های به دست آمده نفت خام آمریکا در دامنه ۸/ ۵۰ و ۰۶/ ۵۴ دلار نوسان کرده است. کارشناسان بر این باورند که نوسانات اندک بازار نفت در ماه‌های آتی ادامه یابد، به‌طوری‌که خبرگزاری بلومبرگ پیش‌بینی می‌کند قیمت نفت خام آمریکا به‌طور متوسط در سه ماه ابتدای سال ۵۲ دلار بر بشکه یعنی حدود قیمت‌های کنونی باقی بماند و سپس قیمت‌ها به آرامی مسیر صعودی را طی کنند به‌طوری‌که در سه ماه پایانی سال به‌طور متوسط ۵۸ دلار بر بشکه معامله شود.

اجرای 82 درصدی از توافق اوپک

خبرگزاری رویترز بر اساس یک نظر‌سنجی خبر از کاهش بیش از یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت اوپک در ماه ژانویه یعنی اولین ماه اجرایی شدن توافق این سازمان برای کاهش تولید داد. کشورهای عضو اوپک ۳۰ نوامبر در نشستی برای کاهش ۲/ ۱‌میلیون بشکه‌ای تولیدات خود نسبت به سطح تولید ماه اکتبر (از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ به مدت ۶ ماه) توافق کردند. این تصمیم در پی افزایش عرضه جهانی نفت و افت قیمت‌ها گرفته شد. داده‌هایی که رویترز به دست آورده نشان می‌دهد تولید نفت این سازمان در ماه دسامبر(آخرین ماه ۲۰۱۶) ۱۷/ ۳۱ میلیون بشکه در روز بوده اما در ماه ژانویه در پی اجرایی شدن توافق، تولید اوپک به ۰۱/ ۳۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. اما باید توجه داشت که توافق اوپک نسبت به سطح تولید ماه اکتبر بوده و تولید این سازمان در ماه اکتبر کمتر از سپتامبر بوده است. بر این اساس تولید نفت اوپک در ماه ژانویه نسبت به اکتبر کاهش ۹۵۸ هزار بشکه‌ای داشته که به معنای اجرایی شدن ۸۲ درصد از توافق است. اجرایی شدن ۸۲ درصد توافق ماه نوامبر در حالی است که اوپک در توافق قبلی خود که در سال ۲۰۰۹ انجام شد تنها توانست ۶۰ درصد آن را اجرایی کند. از این رو، داده‌های تولید ماه ژانویه نشان می‌دهد که توافق اوپک به خوبی در حال اجرا است و اعضای این سازمان در سطح بالایی به توافق انجام شده پایبند هستند.

از سویی باید در نظر داشت که لیبی و نیجریه یعنی دو عضو این سازمان که به دلیل مشکلات داخلی در سطحی کمتر از توان خود نفت تولید می‌کنند و از توافق اوپک معاف شده‌اند، در ماه ژانویه تولیداتشان را افزایش داده‌اند. ایران نیز که براساس این توافق اجازه یافته تا سطح ۹۰ هزار بشکه در ۶ ماه ابتدای سال جاری میلادی به تولیدات خود بیفزاید، در این ماه ۲۰ هزار بشکه به تولیداتش افزوده است. این در حالی است که داده‌ها نشان می‌دهد عراق نیز که به‌عنوان یکی از ریسک‌های پیش روی توافق اوپک مطرح بود، تا کنون به این توافق پایبند بوده است. به گزارش بلومبرگ، محموله‌های نفتی خروجی از بنادر عراق نشان می‌دهد که صادرات نفت این کشور در ماه ژانویه ۱۰۹ هزار بشکه نسبت به ماه اکتبرکاهش یافته است. این موضوع می‌تواند نشان دهد عراق نیز به حدودی از مقدار ۲۱۰ هزار بشکه‌ای که در توافق اوپک متعهد به کاهش شده بود، عمل کرده است. بر اساس این گزارش، تولید نفت عراق در ماه ژانویه ۸۰۵/ ۳ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود در حالی که تولید این کشور در ماه دسامبر بیش از ۰۲/ ۴ میلیون بشکه در روز بوده است. بسیاری از کارشناسان عراق را به‌عنوان یکی از ریسک‌های بزرگ بر سر اجرای موفق توافق اوپک می‌دانستند.

چراکه این کشور پیش از توافق بارها مخالفتش را با کاهش تولیداتش اعلام کرده بود و اظهار می‌کرد به دلیل هزینه‌هایی که برای مبارزه با گروهک تروریستی داعش می‌پردازد باید از طرح کاهش تولید معاف شود. از سویی هنوز از آمار تولید کشورهای غیرعضو اوپک که دسامبر گذشته در جلسه‌ای برای کاهش تولیداتشان حدود ۶۰۰ هزار بشکه موافقت کرده بودند، برآوردی اعلام نشده است. تنها برخی منابع از کاهش تولید روسیه خبر داده‌اند. دو منبع صنعتی روز گذشته به رویترز گفتند، تولید نفت و میعانات روسیه در ماه ژانویه به میزان حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. این منابع گفتند، تولید نفت روسیه به‌طور متوسط در ماه گذشته میلادی ۱۱/ ۱۱ میلیون بشکه بوده در حالی که در ماه دسامبر، این کشور روزانه ۲۱/ ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت استخراج کرده است. تولید نفت شرکت روسنفت، بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده نفت روسیه نیز به ۸/ ۳ میلیون بشکه رسیده که پایین‌تر از سطح ماه دسامبر است. با این حال این آمار برآوردهای چندان دقیقی از میزان تولید اوپک نیست و آمار دقیق‌تر از سوی دبیرخانه این سازمان ۱۳ فوریه و از سوی آژانس ‌بین‌المللی انرژی در ۱۰فوریه منتشر می‌شود. همچنین درخصوص آمار تولید نفت روسیه رویترز تاکید کرده است که این آمارها، آمارهای اولیه است.

شیل مانع رشد تولید

آمار منتشر‌شده از سوی موسسه بیکر هیوز نشان می‌دهد تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا از ماه مه ۲۰۱۶ تا کنون، بیش از ۷۰ درصد رشد داشته است. یعنی ظرف ۹ ماه گذشته، ۲۹۰ دکل به دکل‌های فعال در صنعت نفت آمریکا افزوده شده است. از سویی آمار نشان می‌دهد بعد از توافق اوپک و با ایجاد چشم‌انداز صعودی در قیمت نفت افزایش تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا سرعت بیشتری گرفته است. از این رو پیش‌بینی می‌شود رشد تولید نفت آمریکا با تکمیل چاه‌ها شتاب بگیرد و این مانعی بر سر رشد قیمت نفت شده است. تولید نفت آمریکا در هفته گذشته به حدود ۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماه اخیر خود متوسط تولید نفت این کشور در سال ۲۰۱۷ را ۹ میلیون بشکه در روز اعلام کرده بود. از این رو پیش‌بینی می‌شود این موسسه نیز برآورد خود از میزان تولید نفت آمریکا را در گزارش جدید خود تغییر دهد. حتی یکی از کارشناسان در گفت‌وگو با خبرگزاری بلومبرگ پیش‌بینی کرد تولید نفت این کشور در سال جاری یک میلیون بشکه بیشتر از ۲۰۱۶ باشد. در صورت تحقق چنین ارقامی توافق اوپک به کلی بی‌اثر خواهد شد.

ریسک ترامپ در بازار ارز

نوسانات شاخص دلار همواره موجب نوسان بازار نفت و دیگر بازارهای کالایی شده است. در واقع از‌آنجا که نفت و دیگر کالاهای اساسی در بازارهای بین‌المللی با ارز دلار معامله می‌شود، افزایش شاخص دلار موجب گران تمام شدن قیمت این کالاها برای متقاضیانی که ارز مرجعشان غیر از دلار آمریکا است، می‌شود و تقاضا برای نفت را کاهش می‌دهد. از این رو افزایش شاخص دلار موجب افت قیمت این کالاها می‌شود. اما ماه گذشته روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا و روشن نبودن سیاست‌هایش موجب افزایش ریسک در اقتصاد آمریکا و افت شاخص دلار شد. از سویی وی اعلام کرده که برخی کشورها از جمله ژاپن، چین و آلمان برای تقویت صادرات خود ارزش ارزهای خود را به‌طور مصنوعی پایین نگه داشته‌اند. این اظهارات نشان می‌دهد که دولت جدید آمریکا در راستای مقابله با دیگر کشورها و همچنین کاهش واردات به این کشور ممکن است ارزش دلار را کاهش دهد. از این رو شاخص دلار در ماه ژانویه افت ۶/ ۲ درصدی را تجربه کرد که به‌عنوان عامل حمایتی در بازارهای کالایی عمل کرد. اما به دلیل نگرانی‌ها از افزایش تولید نفت آمریکا این موضوع بر قیمت نفت اثر گذاشت همان‌طور که گفته شد با اجرایی شدن توافق اوپک انتظار نمی‌رود در ماه‌های آتی بازار نفت، نوسانات شدیدی را تجربه کند و احتمالا در روزهای آتی نیز شاهد روزهای کم‌نوسانی در بازار نفت باشیم.