خیز نفت برای کانال شکنی

دنیای اقتصاد: تنها یک هفته به برگزاری صد و ‌هفتاد و یکمین نشست رسمی اوپک زمان باقی است، خوش‌بینی‌ها به نتیجه این نشست رو به افزایش است، به‌طوری‌که نفت طی دو روز گذشته با سیگنال این توافق بیش از ۶ درصد رشد قیمتی را تجربه کرد و نفت برنت نیز مجددا برای رسیدن به قیمت ۵۰ دلاری خیز برداشت. مهم‌ترین‌ عامل افزایش خوش‌بینی به حصول توافق در نشست ۳۰ نوامبر اوپک، به اظهارات جست‌و‌گریخته‌ای باز می‌گردد که در حاشیه نشست دو روزه کمیته مقامات عالی (HLC) اوپک بیان شده است. نشست کمیته مقامات عالی اوپک که برای دومین بار در یک ماه گذشته برگزار شد، برخلاف بار اول موجی از خوش‌بینی را در بازار نفت به وجود آورد، چراکه بسیاری از اعضای هیات‌عامل در حاشیه این نشست اعلام کردند که به توافق نزدیک شده‌اند. آنها اعلام کرده‌اند هرچند در این نشست تصمیمی گرفته نمی‌شود و تصمیم نهایی در نشست وزرا گرفته خواهد شد، با این حال درصورت لزوم، مجددا پیش از نشست وزرا برای هماهنگی بیشتر نشست دیگری برگزار خواهند کرد. سیگنال‌های صادر شده از اوپک در روزهای اخیر، موجب شد بسیاری از موسسات و بانک‌های سرمایه‌گذاری از جمله گلدمن‌ساکس، بارکلیز، مریل لینچ و... نسبت به حصول توافق در اوپک ابراز امیدواری کرده و پیش‌بینی خود را نسبت به قیمت‌های نفت در سال آینده افزایش دهند. هرچند که همچنان بسیاری از کارشناسان تاثیر توافق اوپک بر بازار نفت را کوتاه‌مدت می‌دانند.

ترافیک مذاکرات اعضای اوپک

در حالی کمتر از یک هفته تا نشست ۱۷۱ اوپک باقی مانده است که ترافیکی از دیدارها و مذاکرات میان بزرگان بازار نفت برقرار است. حدود دو ماه قبل، اعضای اوپک در الجزایر توافق اولیه‌ای برای کاهش سطح تولیدات و رساندن آن به سطح ۵/ ۳۲ تا ۳۳ میلیون بشکه در روز انجام دادند. با این حال رسیدن به توافق بر سر جزئیات، از جمله اینکه تولید نفت هر کشور به چه میزان باشد، توافق برای چه مدتی اعتبار داشته باشد یا اینکه توافق از چه زمانی اجرایی شود، به نشست عادی این سازمان که ۳۰ نوامبر(چهارشنبه هفته آینده) برگزار می‌شود، موکول شد. از سویی اعلام شد در فاصله دیدار وزرا در نشست الجزایر و نشست عادی وین، کمیته ویژه‌ای که شامل هیات‌عامل اعضای این سازمان است، تشکیل شده و برای رسیدن به راه‌حلی در راستای به دست آمدن توافق نهایی وزرا، تلاش کنند. با این حال تا همین یک هفته پیش نشانه‌های منفی از دیدارها و مذاکرات اعضا به گوش می‌رسید به‌طوری‌که نفت که ماه پیش با سیگنال توافق الجزایر به بیش از ۵۳دلار در روز نیز رسیده بود، هفته گذشته به حدود ۴۴دلار رسید، یعنی نزدیک به ۱۷ درصد افت قیمتی را تجربه کرد. اما طی یک هفته گذشته مجددا سیگنال‌های مثبتی از حصول توافق نهایی در نشست ۳۰ نوامبر، منتشر شده است.

دبیر کل اوپک ابتدای هفته دیداری با بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان داشت. بارکیندو از انعطاف‌پذیری و همراهی ایران قدردانی کرد و به دستیابی به توافق نهایی امیدواری نشان داد. زنگنه نیز با تاکید بر حمایت از توافق اولیه الجزایر، ابراز اطمینان کرد که در نشست وین جزئیات توافق نیز نهایی می‌شود. همچنین، اعضای کمیته مقامات عالی (HLC) اوپک که پس از توافق الجزایر به‌طور خاص روی تعیین سهم هر کشور در توافق نهایی متمرکز هستند، نسبت به مذاکرات چند روز اخیر خود ابراز امیدواری کردند. در سمت دیگر، پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به‌عنوان مهم‌ترین صادرکننده نفت غیرعضو اوپک در آخرین اظهارات خود اعلام کرده که شرکت‌های بزرگ نفتی روسیه برای فریز سطح تولیدات همگام با اوپک مشکلی ندارند. عراق نیز که اخیرا، تمایل داشت مشابه ایران، لیبی و نیجریه خود را از کاهش یا فریز سطح تولیدات مستثنا کند، ادعا کرده که سه گزینه پیشنهادی برای اعضای اوپک خواهد داشت که شانس توافق میان آنها را افزایش می‌دهد. با این حال، وزیر امور خارجه عراق، ابراهیم الجفری روزگذشته به خبرنگاران در بوداپست گفت: «عراق در شرایط ویژه‌ای قرار دارد، مبارزه با گروه تروریستی داعش هزینه زیادی برای ما دارد.» از همین رو وی درخواست از عراق برای کاهش تولید نفت را ناعادلانه خوانده و اعلام کرده است: «عراق باید بدون هیچ محدودیتی بتواند تولید خود را افزایش دهد.» هرچند که وی درخصوص توافق در اوپک و کاهش تولید عراق تصمیم گیرنده نیست، اما اظهارات وی نشان از دیدگاه کلی مقامات این کشور درخصوص همکاری با اوپک دارد.

خوش‌بینی کمیته مقامات عالی

در این میان برخی منابع از پیشرفت مذاکرات اوپک در اولین روز از نشست دو‌روزه کمیته مقامات عالی (HLC) این سازمان خبر دادند. این موضوع امیدواری به رسیدن به توافق نهایی در نشست ۳۰نوامبر اوپک را افزایش داد. کمیته مقامات عالی اوپک روز دوشنبه و سه‌شنبه هفته جاری برای رسیدن به راه حلی برای توافق درخصوص کاهش تولید این سازمان دیدار کردند. دومین روز از نشست کمیته مقامات عالی اوپک روز گذشته ساعت ۱۲:۳۰ به وقت تهران در مقر این سازمان در وین برگزار شد و تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) هنوز پایان نیافته است. تنها خبرگزاری رویترز به نقل از نماینده نیجریه از مذاکره هیات‌ عامل بر سردادن « اعتبار ۶ ماهه به توافق اوپک» خبر داد. بر اساس این گزارش، نماینده نیجریه در اوپک، ابراهیم ویا، روز گذشته در حاشیه جلسه کمیته مقامات عالی اوپک درجمع خبرنگاران گفته است: «ما در حال مذاکره برای کاهش تولید به مدت ۶ ماه هستیم.» مذاکره بر سر مدت زمان اعتبار توافق نشان می‌دهد، احتمالا آنها به راه‌حل‌هایی بر سر موضوعات کلی‌تر از جمله چگونگی کاهش تولید و میزان تولید هر یک از اعضا دست یافته‌اند.

نمایندگان هیات‌ عامل در روز اول نشست، بعد از ۸ ساعت مذاکره در بین خبرنگاران حاضر شدند و نسبت به پیشرفت مذاکرات ابراز امیدواری کردند. نماینده لیبی در پاسخ به این سوال که آیا روز خوبی را گذراندید، پاسخ داد:«بلی». وی اظهار کرده است:«ما در حال مذاکره هستیم و اختلافی وجود ندارد.» نماینده دیگری از پیشرفت مذاکرات خبر داده و نماینده سوم برای رسیدن به توافق نهایی ابراز امیدواری کرده است. در این میان نماینده چهارم اعلام کرده که برخی نگرانی‌ها از طرف ایران وجود دارد اما در کل نسبت به حصول توافق نهایی خوش‌بین است. ایران که چند ماهی است از فشار تحریم‌های غرب خارج شده، خواهان معافیت از طرح کاهش تولید اوپک است، تا زمانی که به سطح مطلوب تولید پیش از تحریم‌ها برسد. مقامات کشورمان سطح مطلوب تولید پیش از تحریم‌ها را ۱۳/ ۴ میلیون بشکه در روز اعلام کرده‌اند، اما عربستان و متحدانش خواهان توقف تولید ایران در سطح ۷/ ۳ میلیون بشکه در روز(سطح تولید ایران در ماه‌های اخیر بر اساس آمار منابع ثانویه اوپک) شده‌اند. با این حال ایران که میزان تولید خود در ماه اکتبر را ۹۱/ ۳ میلیون بشکه در روز اعلام کرده‌، این پیشنهاد را نپذیرفته است. در این میان خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع آگاه اعلام کرده‌اند در مذاکرات روزهای اخیر دو طرف به نقطه مشترکی نزدیک شده‌اند مثلا گفته می‌شود عربستان سطح تولید ۹/ ۳ میلیون بشکه در روز را به ایران پیشنهاد داده است. مهمترین موضوع این مذاکرات چگونگی تخصیص سهم هر یک از اعضا و میزان تولید آنها است به شکلی که بر اساس توافق الجزایر تولید کلی اوپک به سطح ۵/ ۳۲ تا ۳۳ میلیون بشکه در روز برسد. با این حال کار کمیته مقامات عالی (HLC) تصمیم‌گیری نیست و تصمیم نهایی را وزرای کشورهای عضو در نشست هفته آینده اوپک می‌گیرند.

دیدگاه پنج بانک بین‌المللی از مذاکرات اوپک

اتفاقات روزهای اخیر و مذاکرات بین اعضای اوپک موجی از خوش‌بینی را در بازارنفت ایجاد کرده است، به‌طوری‌که قیمت‌ها طی ۶ روز معاملاتی در بازارهای جهانی بیش از ۱۱ درصد افزایش یافت. در حال حاضر قیمت‌ نفت برنت به مرز ۵۰ دلار رسیده و نفت خام آمریکا در بازه ۴۸ دلار نوسان می‌کند.ANZ بانک اعلام کرده که با افزایش اطمینان معامله‌گران به توافق اوپک بر سر کاهش تولید نفت، در روزهای آتی قیمت‌ها مسیر افزایشی خود را ادامه داده و به سطوح بالاتری خواهند رسید. موسسه کانادایی RBC Capital Markets نیز روز گذشته در یادداشتی با بیان اینکه مهم‌ترین تصمیم‌گیرنده در اوپک، عربستان بوده و حال این کشور خواهان کاهش تولید نفت است، به مشتریان خود اعلام کرد عربستان به خوبی از خطرات ناشی از عدم دستیابی به توافق آگاهی دارد. این موسسه در یادداشت خود به خطرات ناشی از افت بیشتر قیمت‌ها برای اقتصاد عربستان و احتمال عدم موفقیت در طرح‌های جدید این کشور (از جمله عرضه سهام آرامکو) تاکید کرده و رسیدن به توافق را برای عربستان ضروری دانسته است.

گلدمن ساکس نیز با سیگنال توافق در اوپک پیش‌بینی خود از قیمت نفت در سال آینده را افزایش داد. بر اساس یادداشتی که این گروه منتشر کرده است، بهای نفت در نیمه اول سال به‌طور متوسط ۵۵ دلار بر بشکه خواهد بود، در حالی که گلدمن ساکس در گزارش‌های قبلی خود قیمت نفت در سه ماه اول سال ۲۰۱۷ را ۴۵ و در سه ماه دوم ۵۰ دلار پیش‌بینی کرده بود. درگزارش گلدمن ساکس اعلام شده است که اواخر سال آینده بازار با کسری نفت مواجه خواهد شد، چراکه در حال حاضر برای تولیدکنندگان نفت ارزان منطق قوی برای کاهش تولیداتشان وجود دارد. کارشناس این موسسه اعلام کرده است که اوپک به دنبال این است که بازار را وارد فاز backwa‌rdation کند، یعنی قیمت‌های نقدی بیش از قیمت در بازار آتی شود. با این حال گلدمن ساکس بر این باور است که این شرایط موجب می‌شود تولیدکنندگان نفت آمریکا نیز کمتر وارد بازار آتی شده و با همه توان نفت عرضه کنند. بانک مریل لینچ نیز احتمال توافق در اوپک را بسیار دانست. این بانک آمریکایی پیش از این اعلام کرده بود که درصورت توافق در اوپک، میانگین بهای نفت برنت در سال آینده ۶۱ دلار بر بشکه خواهد بود. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند با توجه به پیشخور شدن بخشی از اثر این موضوع در قیمت نفت، توافق احتمالی اهرم سنگینی برای رشد قیمت‌ها نخواهد بود. ضمن آنکه سطح فعلی تولیدات نفت کشورهای طرف توافق بالا است و با ورود نفت به کانال ۵۰ دلاری نیز، احتمال بازگشت تولیدکنندگان نفت شیل افزایش می‌یابد. بنابراین، امکان افت مجدد قیمت نفت حتی در صورت دستیابی به توافق در میان‌مدت وجود دارد.

تحلیلگران هشدار داده‌اند عدم توافق اوپک برای کاهش تولید می‌تواند مازاد عرضه نفت موجود در بازار نفت را در اوایل سال ۲۰۱۷ تشدید کند. به‌طور مثال موسسه بارکلیز بر این باور است که با وجود توافق در اوپک، مازاد عرضه و موجودی انبارهای نفتی همچنان می‌توانند بر قیمت نفت فشار آورد. کارشناسان غول نفتی نروژ- استات‌اویل- نیز بر این باورند که اوپک نمی‌تواند تاثیر قابل توجهی بر قیمت نفت بگذارد و تصمیم برای کاهش عرضه تنها در کوتاه مدت بر بازار اثرگذار است. این کارشناسان افزایش احتمال توافق در اوپک را به دلیل عدم‌ توانایی اعضای این سازمان در افزایش بیشتر تولید می‌دانند. در واقع به ادعای آنها تولید نفت ایران در حال حاضر در بیشترین سطح خود قرار دارد و برای افزایش تولید نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدید است که کاری زمانبر است. همچنین روسیه و دیگر اعضای اوپک نیز در سطح رکورد خود نفت استخراج می‌کنند. استات اویل اعلام کرده توافق اوپک در بهترین حالت ۵۰۰ هزار بشکه از عرضه جهانی نفت کم می‌کند.