دنیای اقتصاد: تغییر رئیس‌جمهوری منتخب ایالات متحده آمریکا رویدادی است که نه تنها در چند روز گذشته نوسانات شدیدی در بازار نفت ایجاد کرده، بلکه در مسیر قیمت‌ها در آینده نیز اثرگذار خواهد بود. با این حال جان کمپ، تحلیلگر بازار نفت خبرگزاری رویترز می‌گوید: «در حالی همه رسانه‌ها مشغول گمانه‌زنی درخصوص سیاست‌های نفتی ترامپ هستند که رئیس‌جمهوری منتخب خود کمتر نظری درخصوص تاثیر سیاست‌هایش بر بازار نفت دارد.» با این حال سیاست‌های احتمالی ترامپ به شکل مستقیم و غیرمستقیم بازار نفت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. تاثیر مستقیم ترامپ بر بازار نفت با سیاست‌های وی در حوزه انرژی آمریکا رخ خواهد داد که افزایش تولید نفت شیل از این دست است، تولیدکنندگان نفت شیل طی چند روز اخیر دست به اقداماتی زده‌ و در حال آماده کردن خود برای افزایش تولید در دوران ریاست جمهوری ترامپ هستند. اما تاثیر غیرمستقیم ترامپ بر بازار نفت را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. اول اینکه با اعمال سیاست‌هایی از جمله افزایش نرخ بهره آمریکا و اتخاذ سیاست‌های اقتصادی بسته رشد تقاضای نفت جهان را دستخوش تغییر کند. دوم اینکه با اعمال برخی سیاست‌ها در قبال ایران و دیگر کشورهای عضو اوپک موجب نوسان بازار شود.

روز گذشته نیز نفت مجددا با سیگنال ترامپ کاهش یافت و به کف سه ماهه خود نزدیک شد. در واقع دیروز با سیگنال احتمال افزایش نرخ بهره‌، شاخص دلار رشد کرد و بر نفت و دیگر بازارهای کالایی فشار آورد. همچنین شوک خبر رشد تولید ۲۵۰ هزار بشکه‌ای اوپک که روز جمعه اعلام شد، همچنان بر بازار نفت اثر‌گذار بود و افت قیمت‌ها را سرعت بخشید. به گزارش «دنیای اقتصاد»، برنت، شاخص بازار لندن ۵/ ۱ درصد کاهش یافت و به ۴۴ دلار رسید. نفت خام آمریکا نیز با ۷۵/ ۱ درصد کاهش قیمت به کانال ۴۲ دلار وارد شد.

ترامپ عوامل بنیادی بازار نفت را چگونه تغییر می‌دهد؟

ترامپ بر این باور است که نرخ بهره در ایالات متحده بسیار پایین است و این یکی از انتقادهای اساسی وی به جنت یلن، رئیس کنونی بانک مرکزی آمریکا، فدرال رزرو محسوب می‌شود. از همین رو پیش‌بینی می‌شود با پایان دوره یلن در سال ۲۰۱۸ ترامپ به دنبال گزینه دیگری برای ریاست فدرال رزرو باشد. از سویی تحلیلگران اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که مجموع سیاست‌های رئیس‌جمهور تاجر‌مسلک آمریکا افزایش تورم در این کشور را به دنبال داشته باشد که احتمال افزایش سریع نرخ بهره بین بانکی را تقویت می‌کند؛ چراکه طی یک سال گذشته که فدرال رزرو تصمیم گرفته سیاست‌های انقباضی خود را با افزایش نرخ بهره تشدید کند، سطح پایین نرخ تورم یکی از موانع بر سر این راه بوده است، به‌طوری‌که بر خلاف برنامه‌های قبلی فدرال رزرو تنها یک بار توانست طی یک سال گذشته اقدام به افزایش نرخ بهره بین‌بانکی کند و نرخ بهره را از بازه صفر تا ۲۵/ ۰ درصد به بازه ۲۵/ ۰ درصد تا نیم‌درصد رساند. از این رو، احتمالا با افزایش تورم در پی اقدامات رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده، روند افزایش نرخ بهره در این کشور سرعت گیرد. افزایش نرخ بهره رشد شاخص دلار را به دنبال دارد، از همین رو در چند روز گذشته و بعد از برگزاری انتخابات آمریکا شاخص دلار حدود ۳درصد رشد کرده است. افزایش ارزش دلار موجب می‌شود که نفت و دیگر کالاهایی که با ارز دلار آمریکا در بازارهای جهانی مبادله می‌شوند، برای مشتریان غیر‌آمریکایی گران‌تر تمام شود و کاهش تقاضا و افت قیمت این کالاها را به دنبال دارد.اما عامل دیگری که احتمالا در سیاست‌های ترامپ دیده شود و به‌طور غیرمستقیم بازار نفت را تحت تاثیر قرار دهد، ضعف اقتصاد جهانی به خصوص اقتصادهای نوظهور است. رئیس‌جمهوری منتخب در نطق‌های انتخاباتی خود چین را استاد بزرگ دستکاری نرخ ارز و رباینده شغل در آمریکا نامیده بود و حتی تهدید می‌کرد که برای کنترل واردات کالا از چین تعرفه‌های واردات از این کشور را به ۴۵ درصد خواهد رساند. از سویی سیاست‌های اقتصادی ترامپ بسته و معطوف به داخل آمریکا خواهد بود که کاهش ضعف اقتصاد جهانی را به دنبال خواهد داشت. ضعف اقتصادهای نوظهور که طی چند سال اخیر به‌عنوان موتور محرکه رشد تقاضای نفت عمل کرده‌اند، کاهش رشد تقاضا و کاهش قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت.

شیل در عصر ترامپ

با انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، تولیدکنندگان نفت شیل با اعتماد به نفسی که به دست آورده‌اند، در حال تزریق دوباره نقدینگی، تجهیزات و کارگران در زمینه تولید انرژی هستند. هرچند در این چرخش تولیدکنندگان شیل، مصمم بودن اوپک برای اجرای طرح کاهش تولید بی‌تاثیر نبوده است. به این ترتیب تولیدکنندگان شیل که طی سال‌های ریاست جمهوری باراک اوباما بر ایالات متحده آمریکا با قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی برای گسترش فعالیت‌های خود مواجه بودند با روی کار آمدن رئیس‌جمهوری که طرفدار «استقلال انرژی» در آمریکا است، وارد فضای تازه‌ای برای افزایش تولید شده‌اند. تولیدکنندگان نفت شیل یا نفت‌های غیرمتعارف در حالی شرایط فعلی را برای رشد تولید مناسب می‌بینند که طی سال‌های گذشته گام‌هایی اساسی در جهت کاهش هزینه‌های تولید برداشته‌اند. علاوه بر این ترامپ پیش از این در نطق‌های انتخاباتی خود وعده تغییر سیاست‌های آمریکا درخصوص حمایت‌های محیط زیستی و رشد تولید انرژی‌هایی چون نفت و گاز را داده بود. ترامپ اعلام کرده است قوانین موجود که مانع حفاری‌های نفتی در برخی ایالات آمریکا و همچنین مناطق فراساحلی می‌شود را رفع خواهد کرد. در این بین انتخاب احتمالی هارولد هام، غول تولیدکننده نفت شیل به‌عنوان وزیر انرژی کابینه ترامپ احتمال اتخاذ سیاست‌هایی در راستای حمایت از تولید‌کنندگان نفت در آمریکا را تقویت کرده است.

در این بین احتمال توافق در اوپک و کاهش تولیدات این سازمان، قوت قلب بیشتری به تولیدکنندگان نفت شیل داده است. به‌طوری‌که مدیر اجرایی یکی از بزرگ‌ترین‌ تولیدکنندگان مستقل نفت در آمریکا به رویترز می‌گوید: ما در حال بازگشت به عرصه کار هستیم، اما همچنان محتاطیم. بر‌اساس گزار‌ش‌های موجود تعداد دکل‌های حفاری در ایالات متحده آمریکا از ۲۸ سپتامبر به این سو، یعنی زمانی‌که کشورهای عضو اوپک در الجزایر برای کاهش تولید به توافقی اولیه رسیدند، رشدی ۶ درصدی داشته است، رشدی که انتظار می‌رود با سیاست‌های مشوقانه ترامپ برای ورود سرمایه‌گذاران به عرصه انرژی، بیشتر هم شود. در حال حاضر شرکت اکسیدنتال پترولیوم، شورون، پایونیر و کونوکو فیلیپس در حال اضافه کردن چاه‌های حفاری و تجهیزات برای افزایش فعالیت‌های خود هستند. برای مثال شرکتی مانند Oasis Petroleum به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت در شمال آمریکا معامله‌ای ۷۸۵ میلیون دلاری با شرکت SM Energy انجام داده است که از خوش‌بینی نسبت به آینده نفت حاصل شده است. این شرکت همچنین برنامه‌هایی برای افزایش سکوهای تولیدی دارد. تمام این اتفاقات طی تنها چند روز پس از انتخاب شدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا رخ داده است. اتفاقاتی که به خصوص با تقویت شاخص دلار پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا، تقویت شده است. فعالان نفت شیل آمریکا عقیده دارند می‌توانند تولیدات خود را حتی با قیمت ۴۰دلار برای هر بشکه نفت حفظ کنند و با رسیدن قیمت‌ها به ۴۵ یا ۵۰ دلار بر هر بشکه با رشد همراه شوند. حالا بعد از دو سال جنگ نفتی اوپک به سردمداری عربستان در مقابل تولیدکنندگان نفت‌های غیرمتعارف، با روی کار آمدن ترامپ شرایط بیش از هر زمان دیگری برای از سرگیری رشد نفت شیل آماده است. شرکت‌های نفتی در آمریکا با روی کار آمدن ترامپ برای کاهش هزینه‌های تولید و افزایش برنامه‌های کاری خود بیشتر به تکاپو افتاده‌اند تا بتوانند در قیمت‌های فعلی دوام آورده و با شروع دوباره تولید نفت خام، رشد بیشتری را در آینده به دست بیاورند.

ترامپ دوست جدید اوپک است؟

با انتخاب ترامپ بسیاری از تحلیلگران اعلام کردند که شرایط برای اوپک دشوار شده و ضرورت رسیدن به توافق برای کاهش تولید در این سازمان بیشتر می‌شود؛ چراکه سیاست‌های احتمالی ترامپ افت بیشتر قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، ترامپ به یقین سیاست‌هایی اتخاذ خواهد کرد که نیاز آمریکا به نفت اوپک را کاهش دهد که به معنای افزایش مازاد عرضه و افت بیشتر قیمت‌ها خواهد بود. از همین رو، پیش‌بینی می‌شود فشار بر اعضای اوپک که اقتصادی متکی به نفت دارند، افزایش ‌یابد و ضرورت رسیدن به توافق در اوپک با انتخاب ترامپ بیشتر از قبل شده است. اوپک حدود ۵۰ روز پیش در نشستی در الجزایر به توافقی کلی و مقدماتی بر سر کاهش تولیدات خود دست ‌یافت. اعضای این سازمان اعلام کردند که تولید خود را در سطح ۵/ ۳۲ تا ۳۳ میلیون بشکه در روز نگه خواهند داشت و درخصوص جزئیات و سهم هر یک از اعضا از این مقدار تولید در نشست عادی این سازمان که ۳۰ نوامبر در مقر اصلی اوپک در وین برگزار می‌شود، تصمیم گرفته خواهد شد. با این حال تولید اعضای اوپک در دو ماه گذشته مسیر افزایشی طی کرده است؛ به‌طوری‌که این سازمان برای رسیدن به سطح تولید توافق شده در الجزایر باید از مقدار تولید خود در ماه گذشته میلادی حداقل ۸۰۰هزار و حداکثر ۳/ ۱ میلیون بشکه بکاهد.

جولیان لی، تحلیلگر بازار نفت خبرگزاری بلومبرگ، روز گذشته در گزارشی با بیان اینکه تنها یک «دوست» یا «معجزه» می‌تواند اوپک را از شرایط کنونی نجات دهد، اعلام کرد که با وجود همه اظهارات ضد اوپکی ترامپ، وی ممکن است به‌طور ناخواسته به نفع اوپک عمل کند. جولیان لی، احتمال تحریم مجدد ایران و کاهش صادرات و تولید نفت کشورمان را اقدامی از سوی ترامپ می‌داند که به ادعای او می‌تواند اوپک را از شرایط کنونی نجات دهد؛ چراکه در حال حاضر صادرات نفت خام کشورمان به بیش از ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است، این رقم حدود ۴/ ۱ میلیون بشکه بیش از میزان صادرات نفت کشور در دوران تحریم‌ها است. از همین رو در صورتی که ترامپ اقداماتی در راستای تحریم مجدد ایران انجام دهد و رشد صادرات نفت ایران در دوران پسابرجام از بازار نفت حذف شود، تولید اوپک بدون هیچ اقدامی از سوی اعضای این سازمان به مقداری که بازار برای متعادل شدن نیاز دارد، کاهش می‌یابد و قیمت‌ها رشد چشمگیری خواهند داشت. لی بر این باور است که این خبری خوب برای تولیدکنندگان نفت شیل که از حامیان مهم ترامپ در انتخابات گذشته آمریکا بودند، است. با این حال رشد قیمت‌ها به معنای افزایش قیمت سوخت و نارضایتی اغلب مردم آمریکا که بزرگترین مصرف‌کننده بنزین جهان هستند، محسوب می‌شود که ترامپ را بر سر دوراهی قرار خواهد داد.