دو روی سکه اوپک برای نفت

دنیای اقتصاد - سارا مالکی: بار دیگر بازار نفت روز گذشته تحت تاثیر اخبار اوپک قرار گرفت و در حالی که در معاملات روز دوشنبه با افت ۴ درصدی قیمت‌ها همراه شده بود، تحت تاثیر انتشار خبرهایی امیدوارکننده نسبت به توافق اوپک، بار دیگر وارد مسیر صعودی شد. به این ترتیب قیمت نفت خام آمریکا که در ساعاتی از روز دوشنبه در پی بدون نتیجه بودن نشست اوپک در روز جمعه و همچنین احتمال رشد تولید نفت این سازمان در ماه اکتبر، به ۴۶ دلار نیز رسیده بود با انتشار خبری مبنی بر توافق اعضای اوپک بر سر یک استراتژی بلندمدت، تقویت و وارد محدوده ۴۷ دلار شد. به این ترتیب توافق یاد شده از سوی فعالان بازار به‌عنوان نشانه‌ای مثبت ارزیابی شده و امیدواری‌ها برای به نتیجه رسیدن نشست ۳۰ نوامبر در وین نیز افزایش یافته است.

اما با وجود اینکه بازار نفت در روز گذشته وارد فضایی مثبت شد، نفت خام آمریکا در مقایسه با نفت خام برنت از رشد کمتری برخوردار شد و در لحظه تنظیم این گزارش (در ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) روی قیمت ۴۷ دلار بر هر بشکه باقی ماند. نفت خام برنت نیز با رشدی ۱۱ سنتی به قیمت ۷۲/ ۴۸ دلار در هر بشکه رسید. این قیمت‌ها در حالی در بازار نفت رقم خورده‌اند که پس از توافق ماه گذشته اوپک، قیمت‌ها به بالاترین رقم سال ۲۰۱۶ یعنی نزدیکی ۵۴ دلار افزایش یافته بودند.

کارشناسان بازار نفت با اشاره به رشد قیمت این ماده خام در بازار روز گذشته عقیده دارند این اتفاق بعد از یک کاهش چشمگیر می‌تواند به‌عنوان یک اصلاح فنی قیمت‌ها در نظر گرفته شود با این وجود اما این کارشناسان همچنان نسبت به توافق اوپک بر سر محدود کردن تولید و بهبود شرایط بازار شک دارند. شک و تردید این کارشناسان در حالی است که موسسه مالی گلدمن ساکس نیز روز گذشته با انتشار گزارشی نسبت به سقوط قیمت نفت به ۴۰‌دلار در صورت به توافق نرسیدن اعضای اوپک بر سر کاهش تولید اخطار داد. این گزارش تاکید دارد راهکار اوپک برای کاهش تولید نفت در نشست این ماه اعضای این سازمان بعید به نظر می‌رسد، به این ترتیب این خطر وجود دارد که قیمت طلای سیاه به ۴۰ دلار در هر بشکه برسد. هرچند اظهار نظر گلدمن ساکس با اعضای اوپک که به روند رو به رشد مذاکرات خوش‌بین هستند تفاوت دارد، با این حال اخطار این موسسه معتبر قابل توجه به نظر می‌رسد.

خطر نفت 40 دلاری برای بازار

بعد از توافق تاریخی اعضای اوپک برای کنترل تولید نفت در نشست الجزایر که پس از هشت سال نخستین توافق به شمار می‌رفت، حالا نگاه‌ها به نشست بعدی اعضای این سازمان در انتهای ماه جاری میلادی در وین دوخته شده است. با این حال از آنجا که نتیجه نشست اصلی در دیدارهای فرعی پیش از آن شکل می‌گیرد، کارشناسان با اشاره به بدون نتیجه بودن نشست روز جمعه اعضای عضو و غیرعضو اوپک، نتیجه نشست وین را نیز مثبت ارزیابی نمی‌کنند. مشکلاتی مانند درخواست عراق برای خروج از برنامه کاهش تولید یا موافقت نکردن روسیه با کاهش سقف تولید از جمله مسائلی بودند که در بدون نتیجه باقی ماندن نشست اخیر اثرگذار بودند.

در پی این اتفاقات و عملکرد ضعیف شرکت‌کنندگان در نشست اخیر برای روشن کردن جزئیات توافق کاهش تولید، نفت خام برنت در اولین روز کاری این هفته به کمتر از ۵۰ دلار در هر بشکه رسید. گلدمن ساکس در این زمینه گزارش می‌دهد: احتمال ضعیفی که برای حصول توافق در میان اعضای اوپک وجود دارد، قیمت نفت را آشکارا تحت تاثیر منفی قرار داده و آن را با کاهش همراه کرده است. به این ترتیب با اشاره به تضعیف عوامل بنیادین برای رشد قیمت نفت از نظر این موسسه، چنانچه اوپک قادر به دست یافتن به توافقی جامع و قانع‌کننده نباشد، قیمت نفت در آینده‌ای نه‌چندان دور به ۴۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید. بر اساس تحلیلی که گلدمن‌ساکس ارائه می‌دهد، حتی اگر ترس از ریزش شدید قیمت‌ها باعث شود اوپک به توافق تن دهد، احتمال اینکه این توافق بتواند حجم ذخایر نفت خام را در دنیا کاهش دهد، ضعیف است. این گمانه از آنجایی مطرح می‌شود که تولید نفت اوپک در ماه گذشته میلادی (اکتبر) سقف رشد در ماه‌ پیش از آن را نیز پشت سر گذاشت و به‌طور متوسط به ۸۲/ ۳۳ میلیون بشکه در روز رسید. بر این اساس در حالی که اختلال در تولید نفت نیجریه و لیبی برطرف شده و صادرات نفت عراق نیز افزایش یافته است، تولید نفت اوپک در ماه اکتبر احتمالا رکورد دیگری را به ثبت رسانده است. بر همین اساس شرکت ملی نفت لیبی خبر داد که سطح تولید نفت این کشور هفته گذشته نسبت به پیش از توافق تثبیت سطح تولید اوپک دو برابر شده است. به گزارش پایگاه خبری اویل‌پرایس، ابراهیم العوامی، سخنگوی شرکت ملی نفت لیبی گفت: تولید نفت این کشور هفته گذشته به ٦٧٠ هزار بشکه در روز رسید. این میزان پیش از نشست اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در الجزیره در آخرین هفته ماه سپتامبر گذشته، ٣٦٣ هزار بشکه در روز گزارش شده بود. شرکت ملی نفت لیبی سخت در تکاپو است تا تولید نفت خود را تا پیش از پایان سال ٢٠١٦ میلادی به میزان تعیین شده ٩٠٠ هزار بشکه در روز نزدیک کند.

به گزارش رویترز که بر مبنای آمارهای حمل و نقل و اطلاعات به دست آمده از منابع صنعتی تهیه شده، عرضه نفت اوپک در ماه اکتبر به ۸۲/ ۳۳ میلیون بشکه در روز رسیده در حالی که این رقم در ماه سپتامبر ۶۹/ ۳۳ میلیون بشکه بوده است. این رقم ۸۲۰ هزار بشکه در روز بالاتر از رقمی است که اوپک توافق کرده سطح تولید خود را به آن برساند. به گفته تحلیلگران، تولید نزدیک به ۳۴ میلیون بشکه در روز موجب طولانی‌تر کردن دوره مازاد عرضه در بازار خواهد شد. دیوید هافتون، تحلیلگر بازار نفت در این باره گفت: «با رسیدن تولید اوپک به نزدیکی ۳۴ میلیون بشکه در روز که بالاترین رقم از سال ۱۹۹۷ تاکنون است.، فریز تولید تضمین می‌کند که بازار نفت در سال ۲۰۱۷ و اوایل سال ۲۰۱۸ به توازن نخواهد رسید.»با این میزان رشد تولید، چنانچه اوپک بخواهد بر اساس توافق الجزایر سقف تولیدات خود را به ۵/ ۳۲ تا۳۳ میلیون بشکه در روز برساند، باید روزانه بیش از ۸۲۰ هزار بشکه نفت خام از تولیدات خود بکاهد.

تلاش اوپک برای توافق

گرچه احتمال توافق بر سر کنترل تولید از سوی اوپک و اثرگذاری آن بر کاهش سطح ذخایر نفت خام دنیا از سوی موسسه گلدمن ساکس با کاهش همراه شده است، اما یک مقام ارشد اوپک اعلام کرد که این سازمان و دیگر تولیدکنندگان عمده نفت در حال پشت سر گذاشتن «دوره‌ای» برای دست یافتن به توافقی برای کنترل عرضه بیش از اندازه نفت در دنیا هستند. همزمان با این اظهارنظر روز گذشته سخنگوی کاخ کرملین نسبت به دستیابی به یک توافق نفتی میان کشورهای عضو و غیرعضو اوپک ابراز امیدواری کرد و گفت: در حال حاضر کارها برای مذاکرات بیشتر به خوبی پیش می‌رود زیرا بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت در موقعیت‌های مشابهی قرار دارند. اما در دیگر سو رویترز از گفت‌وگوهای مقامات اوپک در روز دوشنبه در رابطه با یک سند استراتژی بلندمدت برای صادرات این سازمان خبر داد. تنظیم این سند به‌عنوان نشانه‌ای برای پیشرفت در مسیر توافق ارزیابی می‌شود.

بر این اساس چهار منبع عضو اوپک روز دوشنبه اعلام کردند: نمایندگان هیات عامل اوپک استراتژی بلندمدت این سازمان را که به سال ۲۰۱۵ مربوط می‌شود به روز رسانی و آخرین نسخه آن را در وین تصویب کردند. یکی از این منابع آگاه در این زمینه گفت: برخلاف جلسات قبلی که معمولا عربستان سعودی و ایران با یکدیگر اختلاف‌نظر پیدا می‌کردند، روز دوشنبه ریاض موفق شد با متقاعد کردن تمام اعضا این استراتژی را به تایید برساند. بر این اساس اعضای شورای حکام در دیدار با یکدیگر در مورد چگونگی صادرات اعضا در سال آینده بحث کردند. به این ترتیب حاضران جلسه روز دوشنبه اوپک توافق کردند که این سازمان باید به نقش اصلی خود مبنی بر کنترل بازار باز گردند، مسوولیتی که می‌توان گفت از سال ۲۰۱۴ و با اصرارهای عربستان برای ادامه داشتن رشد تولید رها شده بود. اما با وجود موج مثبتی که در پی تصویب استراتژی بلندمدت در اوپک در بازار نفت ایجاد شده است، اجرایی شدن کاهش واقعی تولید با وجود رشد تولید اوپک و اختلاف‌نظرهایی که همچنان وجود دارد، یکی از چالش‌های اصلی اوپک باقی می‌ماند.