دنیای اقتصاد: با افزایش تقاضای بازارهای آسیایی، مجموع صادرات نفت و میعانات گازی ایران در ماه سپتامبر سال جاری میلادی احتمالا به حدود ۸/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است که تقریبا با بالاترین رقم صادراتی سال ۲۰۱۱، یعنی قبل از اعمال تحریم‌های غرب علیه ایران برابری می‌کند. این میزان صادرات در حالی از سوی کشورمان رقم خورده است که صادرات روزانه نفت ایران در ماه آگوست حدودا ۵/ ۲ میلیون بشکه‌ بوده است.

بر‌اساس اطلاعات دو منبع آگاه، ایران در ماه سپتامبر برای تامین تقاضای قوی در بازار آسیا روزانه ۶۰۰ هزار بشکه نفت صادر کرده که ۱۰۰ هزار بشکه از این میزان از محل ذخایر نفتی تامین شده است. به گفته این منابع آگاه صادرات نفت خام ایران در سپتامبر نسبت به ماه پیش از آن با اندکی رشد به حدود ۲/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. ایران به همراه لیبی و نیجریه در قالب توافق غیرمنتظره هفته گذشته اوپک از طرح فریز مستثنی شده و اجازه یافتند تا «سطحی حداکثری» نفت تولید کنند، اتفاقی که باعث افت قیمت نفت در معاملات روز گذشته شد. به این ترتیب در کنار انتشار خبر افزایش صادرات نفت و میعانات گازی ایران در ماه سپتامبر، رشد تولید نفت خام لیبی اواخر هفته گذشته از ۲۹۰ هزار بشکه در روز به ۳۲۰ هزار بشکه در روز رسید. همچنین تلاش این کشور برای رساندن سطح تولیدات خود به ۵۰۰ هزار بشکه در روز نیز؛ در کنار رشد صادرات ایران از دلایل افت حدودا یک درصدی قیمت جهانی نفت ارزیابی شد. در کنار این عوامل، روز گذشته شاخص خرید مدیران کارخانه‌ای در آمریکا (ISM) با رشد همراه بود، عاملی که سرمایه‌گذاران این کشور را به تقویت اقتصاد این کشور تا پایان سال امیدوار کرده و در نهایت باعث رشد ارزش شاخص دلار تا بیشترین سطح در ۱۳ روز گذشته و افت قیمت نفت شد.

روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (در ساعت ۱۵) نفت خام برنت با ۳۱ سنت افت قیمت، روی ۵۰/ ۵۸ دلار بر هر بشکه معامله شد. نفت خام آمریکا نیز افتی ۴۰ سنتی را تجربه و روی قیمت ۴۱/ ۴۸ دلار بر هر بشکه پایداری کرد. رشد صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران و همچنین تلاش لیبی برای افزایش تولید در حالی بازار نفت را تحت تاثیر خود قرار داده است که شوک ناشی از افزایش تولیدات اوپک در ماه آگوست تا سطح ۶۳/ ۳ میلیون بشکه در روز، بازار نفت را در رابطه با چگونگی تصمیم‌گیری برای کاهش تولیدات بر اساس تصمیم الجزایر، درگیر خود کرده است. اما رشد صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر در حالی رخ داده است که تحلیلگران با اشاره به وارد نشدن سرمایه‌ به پروژه‌های نفتی ایران در دوران پساتحریم، عقیده دارند ایران در آینده‌ای نزدیک قادر به افزایش تولید بیشتر نخواهد بود. بر همین اساس فریدون فشارکی، رئیس موسسه مشاوره‌ای اف جی‌ای به خبرگزاری رویترز گفت: «ایران در حال حاضر نمی‌تواند نفت خیلی بیشتری تولید کند، بنابراین شاید تولید حدودا ۷/ ۳ میلیون بشکه در روز حداکثر توان تولیدی ایران باشد». این کارشناس افزود: حتی اگر تولید نفت ایران آنگونه که یکی از مقامات نفتی این کشور گفته است در ماه سپتامبر به ۸/ ۳ میلیون بشکه در روز برسد، قادر به حفظ آن نخواهد بود، زیرا میادین نفتی ایران سالانه حدود ۴۰۰ هزار بشکه کاهش تولید دارد. نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی برای تولید نفت بیشتر از سوی ایران، موضوعی است که تحلیلگران نفتی پیش از این نیز به آن اشاره کرده بودند، به خصوص زمانی‌که ایران اعلام کرد قصد دارد تولید خود را به بیش از ۴ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. از نگاه تحلیلگران تولید نفت خام ایران در حال حاضر احتمالا به اوج خود رسیده و برای تولید بیشتر به سرمایه‌گذاری خارجی نیاز است.

رشد تولید با تکیه بر میعانات گازی؟

تحلیل‌های کارشناسان در حالی بر ورود سرمایه به صنعت نفت ایران برای افزایش تولید تاکید دارد که در این میان برخی منابع عقیده دارند ایران با تکیه بر صادرات میعانات گازی پارس جنوبی، سطح صادرات خود در ماه‌های باقی مانده از سال ۲۰۱۶ را حفظ خواهد کرد. با آغاز فعالیت دولت یازدهم پیشرفت چشمگیری در پروژه‌های پارس‌جنوبی رخ داد تا آنجا که مقامات نفتی اعلام کرده‌اند تا پایان عمر دولت یازدهم، تمام فازهای پارس جنوبی به بهره‌برداری خواهد رسید. به گزارش خبرگزاری رویترز، شرکت ملی نفت ایران در ماه سپتامبر برای پاسخگویی به افزایش تقاضای چین، کره جنوبی، ژاپن و هند از ذخایر میعانات گازی خود در مخازن شناور و در خشکی بهره برده است. بر اساس داده‌های خبرگزاری رویترز بنادر ایران در ماه سپتامبر روزانه ۲/ ۱۵۳ میلیون بشکه نفت خام و ۴۸۶ هزار بشکه میعانات گازی ارسال کرده‌اند که در کل به جمع ۲/ ۶۳۹ میلیون بشکه در روز (به استثنای میعانات گازی که از انبارهای ذخیره‌سازی خارج شده‌اند) رسیده‌اند. این میزان صادرات در ماه سپتامبر در حالی بوده است که جمع کل صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه آگوست ۲/ ۴۷۲ میلیون بشکه نفت خام در روز بوده است. بر اساس اطلاعات موجود کره بیشترین سهم از صادرات نفت ایران را به خود اختصاص داده است. ژاپن و هند در رده‌های بعدی قرار دارند در حالی‌که سینوپک چین نیز تقاضای خود را برای میعانات گازی از ماه آگوست به این سو با افزایش همراه کرده است. حال با تمام این تفاسیر باید دید ایران تا چه زمانی با تکیه بر منابع داخلی خود قادر به افزایش تولید و صادرات و حفظ سهم بازار خود خواهد بود؟