پیشنهاد جدید سعودی‌ها به ایران

عربستان درحالی‌که در شرایط اقتصادی خوبی به‌سر نمی‌برد، روز گذشته در الجزایر یک گام بیشتر از مواضع پیشین خود عقب‌نشینی کرده و آن‌طور که وزیر انرژی این کشور اعلام کرده است، ایران، لیبی و نیجریه باید بتوانند با حداکثر ظرفیت معقول خود تولید کنند. انعطاف‌پذیری عربستان برای دست یافتن به نتیجه‌ای مثبت در نشست غیررسمی الجزیره در حالی است که وزیر نفت کشورمان به خبرنگاران گفت حداقل سطح تولیدات ایران نزدیک به چهار میلیون بشکه در روز خواهد بود.

دنیای اقتصاد: آخرین روز از گردهمایی سه روزه بزرگان تولید و مصرف انرژی در الجزایر و با وجود عقب‌نشینی عربستان سعودی از مواضع پیشین خود انتظارها برای توافق بر سر اجرای فریز نفتی را تقویت نکرد. در این میان گمانه‌زنی‌ها بر سر نتایج نشست غیررسمی اعضای اوپک با خبرها و تحلیل‌هایی که در ساعات رو به برگزاری نشست غیررسمی اعضای اوپک به‌صورت لحظه‌ای منتشر می‌شدند، داغ و ابهام بزرگ پانزدهمین مجمع بین‌المللی انرژی در الجزایر این بود که فریز نفتی اجرا می‌شود یا خیر؟ این سوال در حالی تا لحظه تنظیم این گزارش بدون پاسخی قطعی از سوی کارشناسان باقی ماند که با وجود موضع منعطف‌تر وزیر انرژی عربستان در رابطه با «تولید حداکثری اما معقول ایران، لیبی و نیجریه و البته عراق» بسیاری از کارشناسان اجماع اعضای اوپک بر سر اجرای طرح فریز نفتی را بعید ارزیابی می‌کردند. وزیر انرژی عربستان در حالی این انعطاف را در آخرین روز گردهمایی در الجزایر نشان داد که پیش از این عنوان کرده بود تنها در صورت توقف تولیدات ایران در سطح ۶/ ۳ میلیون بشکه در روز حاضر به کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولیدات خود خواهد بود. این پیشنهاد در حالی از سوی ایران رد شد که از دیگر سو بر همگان آشکار بود که کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولیدات عربستان به کاهش مصرف داخلی این کشور با پایان یافتن تابستان مرتبط بوده و عملا اثری در بازارهای بین‌المللی ندارد. به این ترتیب پیشنهاد پیشین عربستان سعودی به ایران که به معنای چشم‌پوشی ایران از افزایش تولید ۶۰۰ هزار بشکه‌ای در روز تا رسیدن به تولید ۲/ ۴ میلیون بشکه‌ای بود، در نهایت با غیررسمی شمردن این پیشنهاد از سوی وزیر نفت کشورمان به یک گام عقب‌نشینی بیشتر از سوی عربستان انجامید.

اما انعطاف خالد الفالح در به رسمیت شناختن حق تولید کشورهایی که قصد دارند به سطح تولیدات پیشین خود دست پیدا کنند، این سوال را مطرح می‌کند که «حداکثر ظرفیت معقول» که فالح از آن سخن گفته است به چه معنا است؟ درواقع «حداکثر ظرفیت معقول» از نگاه عربستان سعودی که طی سال‌های گذشته همواره برای افزایش سهم بازار خود تلاش کرده و حالا تولیداتش در سطحی بی‌سابقه قرار دارد، کجاست؟ این سوال‌ها در شرایطی وجود دارد که جمله اخیر می‌تواند این هشدار را به همراه داشته باشد که عربستان برای انعطاف‌پذیری خود نیز شرط و شروط و معیارهایی در نظر دارد. عربستان سعودی اما در شرایطی این انعطاف مشروط را از خود نشان می‌دهد که در مقابل کشوری مانند ایران (از میان کشورهای خواستار افزایش تولید نفت مانند نیجریه، لیبی و عراق) در شرایط اقتصادی شکننده‌تری قرار دارد تا آنجا که در روزهای اخیر کاهش ۲۰ درصدی حقوق کارمندان دولت در این کشور در صدر اخبار جهانی قرار گرفت.

در نظر گرفتن این نکته می‌تواند بیانگر چرایی همین سطح از انعطاف از سوی عربستان سعودی در مقابل دیگر اعضای اوپک از جمله ایران باشد. اما آیا این میزان انعطاف می‌تواند به موافقت ایران و سایر کشورهای خواستار افزایش تولید با فریز نفتی منجر شود؟ این سوال در شرایطی مطرح است که کارشناسان به حصول نتیجه در نشست عادی اعضای اوپک در اواخر نوامبر در وین امیدوارتر هستند. در همین زمینه وزیر نفت کشورمان روز سه‌شنبه در اظهارنظری گفت: ایران ترجیح می‌دهد که نشست روز چهارشنبه فقط به انجام مشورت میان اعضای سازمان اوپک در مورد تولید اختصاص یابد و تصمیم نهایی درخصوص این موضوع درنشست عادی سازمان اوپک در وین اتخاذ شود. بیژن زنگنه همچنین پیش‌ از برگزاری نشست غیررسمی اوپک در آخرین روز از مجمع بین‌المللی انرژی در الجزایر با اشاره به اینکه گفت‌وگوهای الجزایر زمینه‌ساز توافق خواهد بود، اعلام کرد: توافق همه اعضای اوپک با برخی کشورهای غیر عضو اوپک لازمه چیره شدن بر مشکلات است. زنگنه در ادامه گفت: تلاش‌های الجزایر برای نزدیک شدن مواضع کشورها بسیار ارزشمند است با این حال ایران همواره برای همراهی با اعضای اوپک در روند توافق مدیریت عرضه در بازار همه تلاش خود را به کار گرفته است. وزیر نفت، افزایش تقاضا و کاهش ذخایر نفت در بازار طی سه ماه آخر سال جاری میلادی و سه ماه نخست سال ٢۰١٧ را زمینه‌ساز تقویت قیمت‌ها در بازار دانست و تصریح کرد: ما از اعضای اوپک انتظار داریم از بازگشت ایران به بازار نفت و کسب سهمیه تولید، پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی حمایت کنند. اظهارنظرهای وزیر پیش از برگزاری نشست غیررسمی اعضای اوپک در الجزایر در حالی به معنای تمایل ایران برای رسیدن به سطح تولیدات مورد نظر خود است که وزیر انرژی نیجریه نیز روز گذشته در اظهارنظری اعلام کرد که اعضای اوپک باید با درک شرایط نیجریه خواستار پیوستن این کشور به طرح فریز نباشند.

زنگنه در ادامه با بیان اینکه ایران، الجزایر و ونزوئلا در امور اساسی اوپک همواره مواضع مشترک و پشتیبانی متقابل داشته‌اند، گفت: متاسفانه از نوامبر ٢۰١۴ تاکنون زیان زیادی ناشی از اعمال سیاست‌های غلط برخی اعضا داشته‌ایم. اشاره زنگنه در حالی به عربستان سعودی به‌عنوان مسبب اصلی بر هم ریختن توازن بازار به قیمت افزایش سهم خود و خروج تولیدکنندگان نفت‌های غیرمتعارف از بازار است که باید دید عقب‌نشینی اخیر عربستان بر روند نشست غیررسمی اعضای اوپک برای ایجاد ثبات در بازار چه تاثیری دارد.

از نگاه کارشناسان صحبت‌های وزیر نفت در الجزایر (تا لحظه تنظیم این گزارش) به سیگنال‌هایی قوی‌تر برای منتفی بودن اجماع بر سر فریز نفتی در نشست الجزایر و ادامه داشتن بحث‌ها تا نشست بعدی در وین تبدیل شده است. این سیگنال‌ها اما در شرایطی وجود دارند که نظر ایران به‌عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار در اوپک، احیای طرح سهمیه‌بندی تولید در اوپک به جای فریز نفتی است. با این حال وزیر نفت عراق روز گذشته در تلاش بود دیدگاه‌های ایران و عربستان را برای تثبیت قیمت نفت به یکدیگر نزدیک کند. این تلاش از سوی عراق در حالی در جریان بود که این کشور به منظور تقویت درآمدهای نفتی خود قصد افزایش تولید دارد. با این حال جبار اللعیبی طی بیانیه‌ای با اعلام این مطلب از همه طرف‌های دخیل در این زمینه دعوت کرد برای دستیابی به راه‌حل‌های بهینه ثبات و حمایت از افزایش قیمت نفت و ایجاد تعادل در بازارهای جهانی همت کنند.

او افزود: عراق تلاش می‌کند برای دستیابی به توافقی دوجانبه، فاصله موجود در دیدگاه‌های تهران و ریاض را درجهت تامین منافع کشورهای تولیدکننده نفت و تقویت بازارهای جهانی سوخت کمتر کند. اظهارات وزیر نفت عراق درحالی بود که زنگنه به خبرنگاران گفت: «ایران و عربستان به میانجی نیازی ندارند.» با این حال باید دید ایران و عربستان به نقطه مشترکی خواهند رسید و نتیجه نشست غیررسمی اعضای اوپک در حاشیه پانزدهمین مجمع بین‌المللی انرژی در الجزایر در روزهای آینده چه دستاوردی برای بازار نفت به همراه خواهد داشت؟