گروه نفت و پتروشیمی: صنعت پتروشیمی کشور روزهای پس از اجرای برجام را در حالی پشت سر می‌گذارد که آثار توافق هسته‌ای تا کنون خود را به شکل امضای تفاهم‌نامه‌ با شرکت‌های مطرح بین‌المللی نشان داده است.

بر این اساس فعالان صنعت پتروشیمی در حالی به جذب سرمایه‌ای ۲۰ تا ۲۲ میلیارد دلاری برای صنایع میان‌دستی و تکمیلی پتروشیمی با ورود سرمایه‌گذاران خارجی امیدوار هستند که مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، مدت‌زمان مورد نیاز برای اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌های امضا شده با شرکت‌های بین‌المللی را به شرایط سیاسی کشور وابسته دانست و در شرایط مساعد سیاسی چیزی بیش از یک سال ارزیابی کرد. معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی روز گذشته در نشستی خبری از امضای تفاهم‌نامه با شرکت‌های توتال و لینده در دوره پسابرجام خبر داد و گفت: در آینده دو تفاهم‌نامه دیگر با شرکت‌های خارجی فعال در صنعت پتروشیمی امضا خواهد شد. مرضیه شاهدایی با اعلام این خبر در پاسخ به سوال خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» در رابطه با برنامه‌های در نظر گرفته شده برای تکمیل زنجیره صنعت پتروشیمی در همکاری با طرف‌های خارجی و اقدامات صورت گرفته برای پیشگیری از خام‌فروشی در این صنعت، گفت: «صنعت پتروشیمی به‌‌رغم اینکه به‌صورت طبیعی از خام‌فروشی نفت و گاز با تبدیل آنها به موادی مانند اوره متانول و... پیشگیری می‌کند، با این حال ممکن است در مراحل مختلف تولید دچار خام‌فروشی شود. برای مثال اگر ما اتانول و متانول را تولید کنیم و آن را به فروش برسانیم نوعی خام‌فروشی در صنعت پتروشیمی به شمار می‌رود؛ چراکه امروز در دنیا زنجیره تولید در صنعت پتروشیمی تکمیل شده است؛ به این معنا که متانول تولید شده در مراحل بعدی به موادی با ارزش افزوده بالاتر تبدیل می‌شود، بنابراین فروش مستقیم ماده‌ای مانند متانول، خام‌فروشی به شمار می‌رود.» شاهدایی در ادامه گفت: «ما با توجه به خوراک‌های گازی که در کشور داریم و همچنین تولیدات بالایی که در زمینه متانول داریم، در تلاش هستیم یکی از تکنولوژی‌های روز دنیا که تبدیل گاز به اورفیل (اتیلن و پروپیلن) است را وارد کشور کنیم، تکنولوژی تبدیل گاز به متانول نیز از دیگر روش‌هایی است که متانول را تبدیل به پروپیلن و اتیلن می‌کند و ما درصدد وارد کردن این تکنولوژی‌ها به کشور هستیم تا ارزش افزوده بالاتری ایجاد کنیم». شاهدایی با اشاره به اینکه در صنعت پتروشیمی اقداماتی برای تکمیل زنجیره از سال‌های گذشته آغاز شده است، می‌گوید: «در حال حاضر نیز طرح‌هایی که از سوی سرمایه‌گذاران مورد استقبال قرار می‌گیرد این است که واحدهایی را تاسیس کنند تا با ترکیب آنها بتوان زنجیره تولید را تکمیل کرد و به سراغ تولید محصولاتی رفت که خوراک محصولات پایین‌دست را به تولید می‌رساند.»

به گفته شاهدایی سیاست‌گذاری شرکت ملی پتروشیمی در زمینه تکمیل زنجیره تولید محصولات پتروشیمی با ورود سرمایه‌گذاران خارجی این است که «هیچ طرحی به‌صورت تولید مواد پایه در اختیار طرف‌های خارجی قرار نگیرد.» معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در ادامه گفت: «در واقع ما خوراک را به شرکت‌هایی خواهیم داد که تنها به تولید مواد پایه مشغول نیستند، بلکه مواد میانی و مواد تکمیلی را که نیاز پایین‌دست هستند تولید و تامین می‌کنند.»

به گفته شاهدایی اگرچه شرایط امسال صنعت پتروشیمی کشور متفاوت با گذشته است و شرکت‌های مطرح خارجی بسیاری با «قطب آینده صنعت پتروشیمی» خواندن ایران تمایل خود را برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح‌های صنعت پتروشیمی کشور اعلام می‌کنند، «تنها اگر روابط سیاسی و بین‌المللی کشور با بهبود همراه باشد و در مسیر تحقق اهداف برجام حرکت کنیم، می‌توانیم به محقق شدن سرمایه‌گذاری‌ها امیدوار باشیم.»

شاهدایی درباره سقف قرارداد با دو شرکت توتال و لینده نیز گفت:‌ سقف تفاهم‌نامه با توتال هنوز مشخص نشده و این شرکت فقط می‌خواست در زمینه تامین خوراک مطمئن باشد که ما خوراک اتان و مایع را به آنها معرفی کردیم و همچنین قرار شد که طرح و زنجیره تولید را اعلام کنند تا مباحث فیزیکی طرح از شروع تا پایان زنجیره تکمیل تصویب و مشخص شود. وی تفاهم‌نامه شرکت لینده را با شرکت پتروشیمی کیان عنوان کرد و درباره تفاهم‌نامه‌هایی که قرار است در آینده امضا شود، گفت: با توجه به شرایط جهانی و تا زمانی که تفاهم‌نامه امضا نشده نمی‌توانم نام دو شرکت را اعلام کنم.

تشریح کارنامه پروشیمی دولت از زبان خانم معاون

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در ادامه این نشست خبری با تشریح کارنامه دولت یازدهم در صنعت پتروشیمی گفت: «تولید محصولات پتروشیمی در سه سال گذشته فعالیت دولت یازدهم ۵/ ۱۵ درصد رشد داشته است و پتروشیمی کاوه به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ واحد تولید متانول جهان در سال ۱۳۹۶ و تا پایان دولت یازدهم به بهره‌برداری خواهد رسید.» به گفته شاهدایی، پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)، راه‌های مسدود شده صادراتی باز شد و در سه سال گذشته میزان صادرات پتروشیمی ۴۶ درصد و در یک سال گذشته ۱۱ درصد رشد داشته است. معاون وزیر نفت با بیان اینکه ظرفیت نصب شده تولید محصولات پتروشیمی هم‌اکنون به ۶۰ میلیون تن در سال رسیده است، گفت: این ظرفیت تا پنج سال آینده به ١٠٠ میلیون و تا ۱۰ سال آینده به ۱۴۰ میلیون تن خواهد رسید.

شاهدایی سال‌های ٩٥ و ٩٦ را برای صنعت پتروشیمی استثنایی توصیف کرد و گفت: در طول این دو سال طرح‌های قابل توجهی در صنعت پتروشیمی به بهره‌برداری خواهد رسید. وی به طرح‌های تخت جمشید ماهشهر، پتروشیمی لرستان، اسید سولفوریک ارومیه، فاز ٢ کاویان، اوره و آمونیاک مرودشت، اتیلن گلایکول مروارید و همچنین پتروشیمی مهاباد اشاره کرد و گفت: این هفت طرح با سرمایه‌گذاری حدود ٢٢٠٠ میلیون یورو، حدود ۴ میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی می‌افزاید. شاهدایی ادامه داد: از هفت طرح یادشده که به بهره‌برداری رسیده‌‌اند، پنج طرح افتتاح شده و دو طرح دیگر هم در حال تولید و صادرات و آماده افتتاح است.

معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی خبر داد: تا پایان امسال هفت طرح دیگر شامل فاز ١ و ٢ خط لوله اتیلن غرب، فاز ٢ پتروشیمی کارون، پلی‌اتیلن کردستان، فاز ٣ پردیس، پتروشیمی انتخاب (پلی‌استایرن)، پتروشیمی تخت جمشید پارس عسلویه و پتروشیمی دالاهو تکمیل و به مرحله بهره‌برداری می‌رسد.به گفته شاهدایی، با مجموع طرح‌هایی که در برنامه‌ریزی افتتاح قرار دارد، ٢ میلیون و ٥٠٠ هزار تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی اضافه می‌شود و در پایان امسال ٦ میلیون و ٥٠٠ هزار تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی افزوده می‌شود و ارزش مجموع سرمایه‌گذاری طرح‌هایی که امسال افتتاح می‌شود، ۵/ ۴ میلیارد یورو است.

مشوق‌های دولت برای جذب سرمایه 20‌میلیارد دلاری

معاون وزیر نفت درباره جذب سرمایه‌گذاری برای تکمیل طرح‌های نیمه کاره صنعت پتروشیمی گفت: ۵۵ طرح نیمه‌کاره در صنعت پتروشیمی وجود دارد که ۱۵ واحد در امسال و سال آتی راه‌اندازی خواهد شد. وی افزود: برای تکمیل ۴۰ طرح باقی‌مانده به ۲۰ تا ۲۲ میلیارد یورو منابع مالی نیاز است تا بتوانیم آنها را تا پنج سال آینده راه‌اندازی کنیم. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه منابع مالی موجود در کشور برای تکمیل این طرح‌ها کافی نیست، گفت: تلاش می‌شود با اعطای مشوق‌هایی، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در صنعت پتروشیمی حضور یابند.

وی با بیان اینکه جذب سرمایه خارجی امری ضروری برای توسعه پتروشیمی است، اضافه کرد: از طریق اقدام‌هایی مانند تثبیت نرخ خوراک بر اساس فرمول شناور تا ۱۰ سال آینده، تلاش می‌شود تکلیف سرمایه‌گذاران برای ورود به صنعت پتروشیمی کشور مشخص شود. به گفته شاهدایی از دیگر تمهیدهای اتخاذ شده؛ ایجاد هاب‌های جدید پتروشیمی است تا به‌عنوان مناطق ویژه پتروشیمی ایجاد شود و سرمایه‌گذاران هم بتوانند از مزیت‌های منطقه ویژه برخوردار شوند. شاهدایی گفت: هاب‌های جدید پتروشیمی چابهار و انرژی پارسیان در حال شکل‌گیری است و منطقه جاسک هم در آینده نزدیک به مناطق توسعه صنعت پتروشیمی اضافه می‌شود، درواقع براساس آمایش سرزمین صورت‌گرفته از سوی متخصصان شرکت ملی پتروشیمی، مناطقی که قابلیت رشد صنعت پتروشیمی را دارند شناسایی و مجوز برخی از طرح‌های آنها نیز صادر شده است. به گفته وی در سطح پالایشگاه‌ها، با راه‌اندازی ستاره خلیج فارس میزان ال پی جی بیشتری خواهیم داشت که می‌تواند در اختیار سرمایه‌گذاران پتروشیمی قرار گیرد.مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از دیگر شروط این شرکت برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی را، حضور یک شرکت ایرانی در کنار آنها، استفاده از توانمندی‌های داخلی از جمله نیروهای متخصص و تحصیلکرده، سازندگان، مشاوران و پیمانکاران و تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی برشمرد.

شاهدایی همچنین به تلاش برای یکپارچه‌سازی صادرات محصولات پتروشیمی در کشور اشاره کرد و ادامه داد: در گذشته ایران در صادرات محصولات پتروشیمی، قیمت تعیین کرده و سیاست‌گذاری می‌کرد، اما اکنون این فرصت‌‌ها از دست رفته است. معاون وزیر نفت افزود: پس از خصوصی‌سازی هر شرکت به‌صورت جداگانه اقدام به صادرات کرده است که در برخی موارد منجر به رقابت در بازارهای جهانی و وضع قوانین ضد دامپینگ علیه محصولات صادراتی کشورمان شده است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اضافه کرد: در طرح جدید تجمیع صادرات محصولات پتروشیمی که به منظور رسیدن به جایگاه قبلی در حوزه صادرات در دست بررسی است، اجباری برای ورود همه شرکت‌های خصوصی وجود ندارد، اما در مجموع شرکت‌های مختلف از آن استقبال کرده‌اند.