گروه نفت و پتروشیمی:‌در سال‌های اخیر نحوه نرخ‌گذاری محصولات و خوراک مصرفی پالایشگاه‌ها ابهامات زیادی را برای این شرکت‌ها ایجاد کرده است. عدم شفافیت این موضوع به بازار سهام نیز کشیده شده است و شرکت‌های پالایشی سهامی عام در بورس و فرابورس بارها اطلاعات را با تاخیر ارائه کرده‌اند. روز گذشته مصوبه‌ جدیدی از سوی وزیر نفت منتشر شد. در این مصوبه نرخ‌های نفت تحویلی به پالایشگاه و همچنین نرخ خرید محصولات از این شرکت‌ها توسط شرکت ملی پالایش و پخش به تفکیک و جزئیات آورده شده است.

پس از حذف ابهامات درخصوص نرخ خوراک گازی پتروشیمی در ماه‌های گذشته و اعلام نرخ گاز مصرفی این مجتمع‌ها به‌صورت ماهانه در شرایط کنونی مشخص شدن نحوه قیمت‌گذاری مواد اولیه و فرآورده‌های اصلی پالایشی به قدم‌های مثبت برای حذف ابهامات موجود در این خصوص اشاره دارد. در حالی‌که پیش از این اطلاعات دقیقی از این موارد در دسترس نبود، در شرایط کنونی می‌توان عملکرد پالایشگاه‌ها را با شفافیت بیشتری دنبال کرد. البته باید در انتظار نحوه عمل به این موضوع با توجه به درگیر بودن شرکت ملی نفت، شرکت ملی پالایش و پخش و همچنین معاونت برنامه‌ریزی و در نهایت شرکت‌های پالایشی بود.

کیفیت عامل تعیین‌کننده قیمت

بر‌اساس این شفاف‌سازی نرخ نفت خام تحویلی به شرکت‌های پالایشی داخل کشور بر اساس درجه API تعیین می‌شود. API به‌عنوان معیاری برای سنجش وزن مخصوص نفت خام است. در این خصوص نفت سنگین با ۱۰ تا ۲۰ درجه API و نفت سبک با درجه API بیش از ۳۰ است. قیمت نفت خام تحویلی به پالایشگاه‌های داخلی پس از اندازه‌گیری بر اساس درجه API و با توجه به اختلاف قیمت فوب محموله‌های صادراتی نفت خام سبک و نفت خام سنگین ایران و محموله‌های صادراتی در هر ماه شمسی محاسبه می‌شود. جواد سنگینیان، کارشناس صنعت پالایش، ارزش‌گذاری ماده اولیه پالایشگاه‌ها را با در نظر گرفتن جزئیات آن قدم مهمی در این حوزه عنوان کرد. قیمت میعانات گازی نیز بر اساس متوسط قیمت فوب محموله‌های صادراتی شرکت ملی نفت ایران محاسبه می‌شود. قیمت میعانات گازی پارس‌جنوبی به‌عنوان قیمت پایه در این خصوص استفاده می‌شود. قیمت نفت خام و میعانات گازی تحویلی پالایشگاه‌ها با توجه به قوانین قبلی ۹۵ درصد فوب صادراتی در نظر گرفته شده است.

معیار نرخ‌گذاری پالایشگاه‌ها

قیمت‌های مربوط به ۵ فرآورده اصلی و سوخت‌ هوایی دریافتی از پالایشگاه‌ها در هر مورد معادل صادراتی آن و بر اساس قیمت فوب صادراتی شرکت ملی نفت ایران تعیین می‌شود. در صورت نبودن قیمت صادراتی، قیمت وارداتی فرآورده مشابه یا میانگین قیمت در فوب خلیج فارس (مبنای محاسبه نشریه پلاتس) مورد نظر خواهد بود. سنگینیان به مصوبه مثبت درخصوص نرخ‌گذاری بر اساس کیفیت بنزین و نفت گاز اشاره کرد. وی در ادامه افزود: همان‌طور که در مصوبه نیز آمده این موضوع می‌تواند شرکت‌ها را به پیش بردن طرح‌های اصلاحی خود برای افزایش کیفیت محصولات تشویق کند. علاوه بر این در تعیین کیفیت محصولات به نظر سقف قیمتی ممکن در نظر گرفته شده است. در این خصوص نرخ نفت گاز با مقدار گوگرد ۵۰ تا ۵۰۰ PPM بر اساس نفت گاز ۵۰ PPM در نظر گرفته شده است. فرآورده‌های نفتی اصلی با کیفیت بالا، قیمت بنزین یورو ۴ و سوپر تولید داخلی با مشخصات مصوب شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران (علاوه بر اکتان شاخص‌های دیگری نظیر میزان آروماتیک، بنزن، گوگرد و الفین) بر اساس قیمت بنزین وارداتی و در صورت نبود، بر اساس قیمت بنزین اکتان ۹۵ خلیج فارس تعیین می‌شود. برای مثال قیمت بنزین اکتان ۹۱ یورو ۴ تولید داخل بر اساس قیمت بنزین اکتان ۹۵ وارداتی با کسر اختلاف قیمت بنزین اکتان ۹۵ و ۹۲ فوب سنگاپور (با احتساب ضریب چهارسومی) تعیین می‌شود. قیمت بنزین اکتان ۸۷ نیز به همین ترتیب تعیین می‌شود فقط با این تفاوت که ضریب اختلاف قیمت بنزین اکتان ۹۵ و ۹۲ فوب سنگاپور پنج‌سوم خواهد بود. قیمت نفت‌گاز نیز بر اساس مقدار گوگرد تعیین می‌شود. قیمت نفت‌گاز با گوگرد کمتر از ۵۰ PPM بر اساس قیمت این فرآورده در فوب خلیج فارس با مقدار گوگرد ۱۰ PPM تعیین می‌شود. همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد قیمت‌گذاری این محصولات بر اساس بازه‌های مختلف گوگرد موجود در نفت‌گاز سقف قیمتی بازه در نظر گرفته شده است. برای محدوده ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ PPM، قیمت‌ها بر اساس نفت‌گاز با مقدار ۵۰۰ PPM محاسبه شده است. نفت کوره نیز بر اساس محموله‌های صادراتی و در صورت نبودن آن قیمت فوب خلیج فارس است. نکته مهم در این زمان‌بندی اعلام قیمت‌ها است. براین اساس قیمت نفت خام خوراک ۱۵ روز پس از پایان ماه و فرآورده‌های نفتی ۴۵ روز پس از پایان هر ماه به معاونت برنامه‌ریزی ارسال خواهد شد و ارقام ارسالی قطعی خواهد بود. علاوه بر این به این موضوع اشاره شده که معاونت برنامه‌ریزی گزارش نهایی قیمت نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی را به‌صورت میانگین و ماهانه تا روز بیست‌و‌پنجم ماه بعد به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ارسال خواهد کرد. به نظر این جمله در مغایرت با زمان تعیین‌شده ۴۵ روز در بند پیشین است.