گروه نفت و پتروشیمی: سعودی‎‌ها در راستای برنامه بلند پروازانه اصلاحات اقتصادی خود قصد دارند که سهام بزرگ‌ترین شرکت نفت جهان را عرضه کنند، اما به نظر می‌رسد افت قیمت نفت مسیر را برای سعودی‌ها دشوارتر از آنچه که تصور می‌کردند کرده است. عربستان قصد دارد که در فرآیند عرضه سهام آرامکو و ارزش‌گذاری این غول نفتی دولتی، حجم ذخایر نفتی خود را نیز در نظر بگیرد، از این رو مادامی‌که قیمت نفت پایین باشد عربستان نمی‌تواند سهام آرامکو را در قیمت‌های بالایی به فروش برساند. در این بین نشانه‌هایی از تمایل عربستان برای رشد قیمت نفت دیده می‌شود که شاید یکی از دلایل آن را بتوان به واگذاری آرامکو و ارزش‌گذاری این شرکت مرتبط دانست. اما فوربس روز گذشته طی گزارشی بازگشت ایران به باز‌ار نفت و تولیدکنندگان نفت شیل را مهم‌ترین موانع عربستان در کنترل بازار نفت و هدایت قیمت‌ها در مسیری که عربستان می‌خواهد، دانست.

نقش ذخایر نفتی در ارزش آرامکو

عربستان قصد دارد تا پنج درصد از سهام آرامکو را تا سال ٢٠١٨ به فروش برساند. این خبر را اولین بار شاهزاده قدرت طلب سعودی، محمد بن سلمان اعلام کرد. این تصمیم در راستای سیاست‌های اصلاح اقتصادی است که بن سلمان متولی آن است. وی مدعی شد که ارزش سهام آرامکو بیش از دو هزار میلیارد دلار است و عرضه تنها یک درصد از آرامکو در بورس‌های جهانی بزرگ‌ترین عرضه اولیه (OPI) خواهد بود که تا‌کنون اتفاق افتاده است. برآورد بالای ارزش سهام آرامکو از آنجا نشأت می‌گیرد که بن‌سلمان اعلام کرد که ذخایر نفتی عربستان بخشی از دارایی‌های این شرکت محسوب می‌شود و قابل واگذاری است. از همین رو کارشناسان اعلام کردند که در صورت محاسبه ارزش ذخایر نفتی آرامکو، این شرکت به راحتی لقب با ارزش‌ترین شرکت جهان را به خود اختصاص خواهد داد و شرکت اپل را که در حال حاضر این لقب را در اختیار دارد، پشت‌سر خواهد گذاشت.

بر اساس آمار آخرین بولتن سالانه دبیرخانه اوپک، عربستان با دارا بودن ۲۶۶ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت، بعد از ونزوئلا بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد. این رقم بیش از ۱۵ درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان را شامل می‌شود. در این میان برخی بر وجود این حجم از ذخایر نفتی در زیر ماسه‌ها و شن‌های عربستان سعودی تردید دارند و آن را اغراق شده می‌دانند. در واقع آرامکو تا سال ۱۹۸۰ در اختیار سه شرکت آمریکایی و دولت عربستان بود. اما از آن سال به بعد طی یکسری اقدامات مالکیت آرامکو به‌طور کامل در اختیار دولت عربستان در‌آمد. از همین رو از سال ۱۹۸۲ کلیه آمار از جمله حجم ذخایر نفتی این کشور در اختیار دولت سعودی است. شک و تردیدها آنجا شکل گرفت که سعودی‌ها در سال ۱۹۸۷ بدون هیچ توضیح منطقی ۱۷۰ میلیارد بشکه به حجم ذخایر نفتی خود افزودند و آن را به ۲۶۰ میلیارد بشکه رساندند. علاوه بر آن، عربستان سالانه بیش از ۳ میلیارد بشکه نفت استخراج می‌کند و با این حساب از سال ۱۹۸۷ این کشور حدود ۹۰ میلیارد بشکه از ذخایر نفتی خود را عرضه کرده است. با این حال آمار دولتی که از سوی عربستان درخصوص حجم ذخایر نفتی این کشور اعلام می‌شود تغییری نداشته است. بنابراین اعلام این حجم از ذخایر از سوی عربستان به این معنا است که دولتمردان سعودی به ازای هر یک بشکه نفتی که استخراج و عرضه کرده‌اند، یک بشکه نفت اکتشاف و به ذخایر نفتی خود افزوده‌اند!

با این حال عربستان بر اساس همین آماری که محل تردید بسیاری دارد، سهام آرامکو را ارزش‌گذاری کرده است. از سویی، مدیر عامل این شرکت اعلام کرده است که قیمت‌های پایین نفت تاثیری در سیاست‌های نفتی این شرکت نداشته و واگذاری آرامکو در دست بررسی است. هفته گذشته در حاشیه مراسم امضای قرارداد ساخت یک تاسیسات فرآوری و پالایش گاز نزدیک شهر جبیل در شرق عربستان، امین ناصر، مدیرعامل جدید آرامکو ضمن تاکید بر اینکه آرامکو به سرمایه‌گذاری درازمدت در پروژه‌های نفتی ادامه خواهد داد، اعلام کرد: آرامکو هنوز برای اجرای طرح‌های عرضه اولیه سهام این شرکت تلاش و موضوع عرضه سهام در داخل و خارج عربستان را بررسی می‌کند.

عرضه آرامکو در انتظار رشد قیمت نفت

در این بین روز گذشته مجله فوربس طی گزارشی ادعای مدیرعامل آرامکو را مبنی بر اینکه نفت ارزان تاثیری بر این شرکت نداشته است، رد کرد. بر اساس این گزارش، موفقیت عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو به وضعیت بازارهای جهانی نفت و سهام بستگی دارد، چراکه هرچه نفت در قیمت‌های بالاتری قرار داشته باشد، عربستان سهام آرامکو را با قیمت بالاتری به سرمایه‌گذاران عرضه خواهد کرد.با این حال تحلیلگر فوربس بر این باور است که در حال حاضر عربستان مانند گذشته، تنها بازیگر اثرگذار بر بازار نفت نیست، از همین رو نمی‌تواند با کنترل سمت عرضه بازار نفت را به نفع خود تغییر دهد. تحلیلگر فوربس، تولیدکنندگان نفت آمریکا و ایران را به‌عنوان دو عاملی که مانع از اجرایی شدن برنامه‌های عربستان می‌شوند معرفی می‌کند.

در واقع در حال حاضر تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در بازار نفت هستند؛ به‌طوری‌که برخی کارشناسان بر این باورند که تولیدکنندگان نفت شیل در حال حاضر نقش تولیدکننده نوسانی را که پیش از این عربستان به‌طور سنتی ایفا می‌کرد، بر عهده دارند. با افت قیمت نفت، تولید شیل کاهش یافت و خود موجب افزایش قیمت نفت شد. در حال حاضر نیز تولیدکنندگان نفت شیل منتظر هستند که قیمت نفت اندکی رشد کند و به‌طور مثال به بالای ۵۰ دلار برسد و به سرعت به چرخه تولید نفت باز‌گردند. در این بین فراکلاگ‌ها مهم‌ترین بازیگران بازار نفت محسوب می‌شوند. فراکلاگ اصطلاحی است که به حفاری‌های نیمه تمام در میادین نفت شیل اطلاق می‌شود. به این ترتیب که در این حفاری‌ها همه مراحل به غیر از شکست هیدورلیک انجام شده و شرکت‌های نفتی منتظر هستند با کوچک‌ترین رشد قیمتی فراکلاگ‌ها را به بهره‌برداری برسانند. این همان اتفاقی است که طی چهار هفته گذشته رخ داده است. به گزارش موسسه بیکر هیوز، هفته گذشته، تعداد دکل‌های حفاری نفت در آمریکا برای چهارمین هفته متوالی افزایش یافت.

از سویی در درون اوپک نیز ایران که طی چند سال به دلیل تحریم‌های غرب مجبور به توقف رشد تولید خود بود، به بازار برگشته است. ایران بارها اعلام کرده است مادامی که تولید نفت خود را به سطح قبل از تحریم‌ها نرساند، حاضر نیست در هیچ برنامه‌ای که محدود‌کننده تولید نفت باشد شرکت کند. به‌طور مثال ایران در طرح فریز تولید که اوایل سال جاری میلادی از سوی روسیه، ونزوئلا، عربستان و قطر مطرح شد شرکت نکرد. چراکه بر اساس این طرح شرکت‌ها متعهد می‌شدند تولید نفت خود را افزایش ندهند. کشورمان در جلسه مربوط به این طرح شرکت نکرد و عربستان نیز اعلام کرد در نبود ایران طرح فریز شکست خورده است. تحلیلگر فوربس می‌گوید: بازگشت ایران موجب شده تا عربستان نتواند مثل روزهای خوب گذشته اعضای اوپک را آن‌گونه که می‌خواهد با خود همراه کند. علاوه بر آن ایران برنامه‌های افزایش تولید خود را دنبال می‌کند. طی ۶ ماه پس از لغو تحریم‌ها تولید روزانه نفت ایران بیش از ۷۵۰ هزار بشکه افزایش یافته است. با این حال مسوولان نفتی کشورمان بارها اعلام کرده‌اند تا رسیدن به سطح تولید ۴میلیون بشکه در روز، رشد تولید را ادامه می‌دهند. این نه تنها برای بازارهای جهانی نفت، بلکه برای عربستان سعودی نیز که قصد ارزش‌گذاری آرامکو را دارد، خبر بدی است.

در حال حاضر بسیار زود است که زمان عرضه اولیه سهام آرامکو را در بورس‌های جهانی پیش‌بینی کنیم؛ اما باید گفت که بازار نفت راه پرنوسانی را پیش رو دارد. این مساله در کنار آمار مشکوک ذخایر نفتی سعودی‌ها زمان عرضه و نحوه قیمت‌گذاری سهام آرامکو را غیر قابل پیش‌بینی‌تر می‌کند.