درس‌ها و ویژگی‌های پروژه بزرگ ال‌ان‌جی روسیه

رضا پاکدامن

کارشناس قراردادهای بین‌المللی

پروژه ال‌ان‌جی« Yamal» یکی از پروژه‌های بزرگی است که از اواخر سال ۲۰۱۳ در شمالی ترین و یکی از سردسیرترین نقاط روسیه آغاز و در حال اجرا است. دمای این منطقه در بسیاری از ماه‌های سال ۴۰ درجه زیر صفر است. این پروژه قرار است با سه خط تولید هر یک با ظرفیت سالانه ۵/ ۵ میلیون تن (جمعا ۵/ ۱۶ میلیون تن) از سال آینده به بهره‌برداری برسد.

به‌دلیل شرایط بسیار سخت قطبی، برای انتقال تولیدات این پروژه، ۱۵ تانکر ال‌ان‌جی «یخ‌شکن» ویژه پروژه پیش بینی شده در حال ساخت در کره جنوبی است. در این پروژه بزرگ، شرکت روسی Novatek معادل۵۰/ ۱ درصد، شرکت‌های توتال و CNPC جمعا ۲۰ درصد و صندوق راه ابریشم چین ۹/ ۹ درصد مشارکت دارند.هزینه اجرای این پروژه ۲۷ میلیارد دلار برآورد شده است. همزمانی اجرای این پروژه با اعمال تحریم اتحادیه اروپایی علیه روسیه به‌دلیل وقایع اوکراین، که اخیرا نیز تمدید شده، آن را با معضل بزرگی مواجه کرده است، اما دولتمردان روسی با اتخاذ دیپلماسی فعال و شرایط قراردادی مناسب، موفق به جلب مشارکت بین‌المللی برای پیشبرد این پروژه بزرگ شده‌اند.ماه گذشته معاون اول رئیس‌جمهور چین در بازدید از مسکو اعلام کرد که بانک‌های چینی با اعطای ۱۲ میلیارد دلار وام به این پروژه موافقت کرده‌اند. قرارداد وام ۱۵ ساله بوده که با بانک صادرات و واردات چین و بانک توسعه چین به امضا رسیده است. طبق توافق به‌عمل آمده با بانک‌های چینی، ۳/ ۹ میلیارد یورو (۶/ ۱۰ میلیارد دلار) و ۸/ ۹ میلیارد یوآن (۵/ ۱ میلیارد دلار) وام در اختیار پروژه مزبور قرار خواهد گرفت.وام به‌صورت یورو با نرخ یوریبور EURIBOR به اضافه ۳/ ۳درصد در مرحله ساخت و ۳/ ۵۵ درصد در مراحل بعدی طرح خواهد بود. به‌غیر از جنبه‌های فنی، چند نکته حائز اهمیت در مجموعه توافقات و اقدامات برای عملیاتی کردن این پروژه مشاهده می‌شود.

• قراردادهای مرتبط با این پروژه که حداقل دو دولت چین و روسیه در آن مستقیما درگیر بوده‌اند، در دوره زمانی کوتاه نهایی و عملیاتی شده است. «تصمیم‌گیری مناسب» در «بازه زمانی مناسب» یکی از پیش‌شرط‌های موفقیت طرح‌های بزرگ اقتصادی است. متاسفانه این شرایط در کشورمان قابل تحقق نیست. زیرا فرآیند تصمیم‌سازی‌های اقتصادی یا بسیار شتاب‌زده و بدون مطالعات امکان‌سنجی توسط کارشناسان مستقل بوده یا بسیار طولانی و فرسایشی! به‌طوری که اهداف و مزیت‌های اولیه طرح نهایتا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. صدها طرح ناتمام که هزاران میلیارد ریال از سرمایه کشور را بلعیده‌اند، گواهی این مدعا است.

• به‌رغم شرایط اقلیمی بسیار مناسب‌تر کشور ما متاسفانه از ذخایر نجومی گاز آن بهره‌برداری مناسب صورت نمی‌گیرد. باید به موقعیت فعلی صنعت نفت ما در مقایسه با دنیا با نگرانی جدی تری توجه کرد و دلسوزی‌ها با هدف تحرک بخشیدن به پروژه‌های نفتی باشد و نه در راستای اهداف دشمنان ملت برای به تعطیلی کشاندن آنها!

• دیپلماسی اقتصادی روسیه توانسته در کانون تنش با غرب، با جلب حمایت دولت‌ها، از منابع و توان فنی فرانسوی و چینی برای پیشبرد پروژه‌های عظیم و ایجاد‌کننده ثروت ملی و اقتدار بین‌المللی خود استفاده کند.

• مشارکت شرکت توتال فرانسه در این طرح، به‌رغم اعمال تحریم‌های الزام آور اتحادیه اروپایی، که علی القاعده شرکت فرانسوی نیز ملزم به رعایت آن است، نکته حائز اهمیت این پروژه است. شرکت توتال صریحا و رسما اعلام کرده است که تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپایی هیچ‌گونه تاثیری بر اجرای پروژه نخواهد داشت.!

• نکته دیگر قراردادی جالب در این طرح، پیش فروش ۹۵درصد از محصول آن قبل از رسیدن به تولید است. چین یکی از مشتریان اصلی محصولات این پروژه است. این موضوع لزوم شناسایی مشتریان راهبردی و انعقاد قراردادهای بلند مدت را خاطر‌نشان می‌کند.