گروه نفت و پتروشیمی: آمریکا به‌عنوان کشوری که بیشترین تقاضای نفت جهان را به خود اختصاص داده، همواره از افت قیمت این کالا منتفع می‌شده است. با این حال به نظر می‌رسد انقلاب شیل که از سال ۲۰۰۵ در این کشور آغاز شده، چهره‌ای متفاوت برای اقتصاد بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان رقم زده است.

در واقع همواره اصل بر این است که کشورهای واردکننده نفت در جهان از افت قیمت نفت سود می‌برند و در مقابل کشورهای تولیدکننده این کالا در شرایط افت قیمت نفت زیان‌های کلانی را متحمل می‌شوند. اما چند سالی است که با افزایش قابل توجه تولید نفت از ذخایر نفتی شیل در آمریکا، این کشور را چندان مانند سابق نمی‌توان وارد‌کننده محض به حساب آورد. در واقع ورشکستگی‌های بیش از ۱۳۰ شرکت‌ بزرگ نفتی، افت ۹۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت از نقطه اوج آن و کاهش ۸۰ درصدی تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا، همگی موجی از ضرر و زیان صنعت نفت را در کنار سود ناشی از افت قیمت نفت در سایر بخش‌های اقتصادی این کشور به همراه داشته است.

اقتصاد نفتی آمریکا

انقلاب شیل از سال ۲۰۰۵ در آمریکا آغاز شد. تولید نفت این کشور که تا سال ۲۰۰۵ در مسیری کاهشی قرار گرفته و به روزانه ۵ میلیون بشکه رسیده بود، با اختراع فناوری استخراج نفت از میادین نفتی شیل مجددا رو به رشد گذاشت. اما عمده افزایش تولید نفت در آمریکا از سال ۲۰۱۰ با کشف روش شکست هیدرولیکی آغاز شد. درواقع از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۴ این کشور به‌طور متوسط سالانه یک میلیون بشکه به تولید نفت خود افزود. اما در خلال این سال‌ها قیمت بالای نفت که در محدوده ۱۰۰ دلار نوسان می‌کرد به کمک تولیدکنندگان آمریکایی آمد. چراکه تولید نفت از میادین نفتی شیل هزینه بالایی داشت و تولید نفت از آنها تنها در قیمت‌های بالای نفت به صرفه بود.

اما با افت قیمت نفت، تولید نفت در این کشور هم راستا با افت قیمت‌ها کاهش نیافت. در واقع با وجود افت قیمت نفت از اولین روزهای شش ماه دوم سال ۲۰۱۴، رشد تولید در این کشور تا آوریل سال ۲۰۱۵ یعنی حدود ۱۰ ماه پس از آن ادامه یافت و در آوریل ۲۰۱۵ به ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز رسید که نزدیک به رکورد تولید در این کشور بود. در آن زمان اعلام شد که تولید نفت در آمریکا به گرانی سال‌های قبل نیست، چراکه این شرکت‌های تولیدکننده با استفاده از روش‌های متفاوتی توانسته‌اند بهره‌وری خود را بالا ببرند. تولید بیش از ۹ میلیون بشکه نفت، آمریکا را پس از روسیه و عربستان به سومین تولیدکننده بزرگ جهان تبدیل کرد. با این حال در داخل این کشور بیش از دو برابر این مقدار نفت مصرف می‌شد. شدت بالای تقاضا در برابر تولید بالا شرایط پیچیده‌ای را برای آمریکا به وجود آورده که نمی‌توان مانند سابق آن را مصرف‌کننده محض نفت دانست. از سویی افت قیمت نفت به افزایش آمار بیکاری در صنعت نفت این کشور منجر شده است. بر اساس آخرین آمار نرخ بیکاری در بخش نفت و گاز آمریکا به ۱۰ درصد رسیده که تقریبا دو برابر متوسط نرخ بیکاری این کشور در مجموع است.

کاهش تولید نفت در آمریکا

در شوک نفتی اول، یعنی از زمانی که اعراب تصمیم گرفتند صادرات نفت به کشورهای غربی را تحریم‌کنند، قیمت نفت با جهش زیادی مواجه شد و اقتصاد کشورهای غربی از جمله آمریکا را تحت تاثیر قرار داد. بعد از این واقعه بود که آژانس بین‌المللی انرژی به‌عنوان سازمانی برای حمایت از کشورهای مصرف‌کننده به وجود آمده که سیاست کلی آن را مستقل شدن کشورهای غربی از نفت خاورمیانه قرار داد. این سیاست به یکی از سیاست‌های راهبردی نظام آمریکا نیز بدل شد، به‌طوری‌که هر دولتی با شعار کاهش وابستگی به نفت در انتخابات شرکت می‌کرده و می‌کند.

اما در حال حاضر تولید نفت آمریکا در مسیر کاهشی قرار گرفته است. تولید این کشور که طی سال‌های اخیر با نرخ تصاعدی رشد می‌کرد از میانه‌های سال گذشته افت کرده است. بیشترین مقدار تولید نفت این کشور در آوریل سال گذشته رخ داد. در این ماه آمریکا به رکورد ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز دست یافت و از آن پس با شیب ملایمی در مسیر افت تولید قرار گرفت. طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا تولید نفت این کشور در هفته منتهی به ۶ مارس به ۸/ ۸ میلیون بشکه رسیده است که نسبت به سقف تولید خود نشان از افت ۹۰۰ هزار بشکه‌ای دارد. میانگین روزانه تولید نفت در آمریکا در سال ۲۰۱۵، ۴/ ۹ میلیون بشکه در روز بود. اما پیش‌بینی می‌شود تولید روزانه این کشور افت ۸۰۰ هزار بشکه‌ای را تجربه کند و به متوسط ۶/ ۸ میلیون بشکه در روز برسد.

نفت 45 دلاری ناجی نمی‌شود

در حالی که هفته گذشته برای اولین بار طی شش ماه اخیر قیمت نفت خام آمریکا به بالای ۴۷ دلار رسید، همزمان سه شرکت دیگر در آمریکا اعلام ور‌شکستگی کردند. به گزارش بلومبرگ، از ابتدای سال ۲۰۱۵ تا‌کنون ۱۳۰ شرکت فعال در زمینه نفت و گاز، چه شرکت‌های تولیدکننده این محصولات و چه شرکت‌های ارائه دهنده خدمات فنی مهندسی، در آمریکای شمالی اعلام ورشکستگی کرده‌اند. بدهی‌های این شرکت‌ها در مجموع بالغ بر ۴۴میلیارد دلار برآورد شده است. این مقدار بدهی به غیر از بدهی سه شرکتی است که هفته اخیر ورشکسته شدند. بدهی این سه شرکت نیز به تنهایی بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار می‌شود.

هرچند مبلغ بدهی شرکت‌های نفتی ورشکست شده بالغ بر ۵۵ میلیارد دلار می‌شود که حدود ۳۲/ ۰ درصد از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور را به خود اختصاص می‌دهد، اما بخش مهمی از وام‎‌های پرریسک در آمریکا به شرکت‌های فعال در میادین نفت و گاز شیل اختصاص داده شده است. بنابراین ورشکست شدن این شرکت‌ها نشان از تعلق گرفتن بخش مهمی از وام‌های پر ریسک آمریکایی به بخشی است که حاصلی در بر نداشته است. یکی از کارشناسان نفتی در این خصوص به بلومبرگ می‌گوید که من فکر نمی‌کنم شرکت‌های E&P (شرکت‌های اکتشاف و تولید) فعال در میادین نفتی شمال آمریکا حتی در قیمت‌های ۸۰ دلار و ۱۰۰ دلار سوددهی واقعی داشته‌باشند. بنابراین زیان‌ده بودن آنها در قیمت‌ ۴۵ دلاری بدیهی است. این شرکت‌ها که طی ۲ سال گذشته با اقدامات مختلفی نظیر انتشار اوراق سهام بیشتر و استقراض سعی در جبران کسری درآمدهای خود می‌کنند در حال حاضر توان مالی لازم برای از سر‌گیری فعالیت‌های خود را ندارند. رویترز نیز در گزارشی با اشاره به موج ورشکستگی شرکت‌های نفتی آمریکا اعلام کرد که این شرایط از سال ۲۰۰۲ بعد از موج ورشکستگی شرکت‌های مخابراتی تاکنون بی سابقه بوده است. در حالی که نفت ۴۵ دلاری نتوانسته شرکت‎های نفتی را حفظ کند، یکی از کارشناسان بازار سهام نیویورک بر این باور است که در نفت ۵۰ دلاری برخی از این شرکت‌ها مجددا به سوددهی خواهند رسید. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد قیمت نفت ظرف یک سال آینده به ۵۰ دلار نخواهد رسید.

به گزارش بلومبرگ برخی از شرکت‌های اصلی و بزرگ فعال در میادین نفتی شیل مدعی هستند که با قیمت ۳۵ دلاری نفت نیز می‌توانند به تولید ادامه دهند. اما کارشناسان بر این باورند که ۳۵ دلار تنها هزینه حفاری هر بشکه نفت است و با احتساب هزینه‌های ناشی از انتقال نفت، مالیات، حقوق کارکنان و بهره برداری باید حدود ۱۰ تا ۱۵ دلار به این رقم اضافه شود. یکی از کارشناسان نفتی به بلومبرگ می‌گوید: پاسخ صریح و کوتاه این است که نفت ۴۵ دلاری کسی را از ورشکستگی نجات نمی‌دهد و شرکت‌هایی که با نفت ۳۰دلاری ورشکسته شدند با قیمت‌های کنونی نیز ورشکسته هستند. به گفته وی، حداقل قیمت‌ها باید در ۶۰ تا ۶۵ دلار پایدار شوند تا امید داشت که چر‌خش محسوسی در سودآوری شرکت‌های نفتی آمریکایی به وجود آید.

کاهش تعداد دکل‌های حفاری

در مدتی که از افت قیمت نفت می‌گذرد تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی آمریکا با افت قابل توجهی مواجه شده است. بر اساس آماری که موسسه بیکرهیوز منتشر می‌کند، هفته گذشته تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی و گازی آمریکا به کمترین تعداد از اکتبر سال ۲۰۰۹ تا کنون رسیده است. تعداد دکل‌های فعال به ۳۱۸ دستگاه رسیده که نسبت به هفته مشابه سال قبل نشان از افت ۶۶۰ عددی دارد. در سال ۲۰۱۵ به‌طور متوسط هر هفته تعداد دکل‌ها ۱۸ فروند کاهش یافته به‌طوری‌که در کل سال ۹۶۳ مورد دکل‌ فعال از دور خارج شد. این مقدار افت در تعداد دکل‌ها بیشترین سطح افت سالانه از سال ۱۹۸۸ تا‌کنون محسوب می‌شود. برخی کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که با افزایش قیمت نفت در هفته‌های اخیر روند کاهشی تعداد دکل‌ها متوقف شود و از این پس شاهد افزایش آنها باشیم. بر اساس این پیش‌بینی‌ها احتمالا تعداد دکل‌ها در سه ماه چهارم سال به ۳۷۵ تا ۴۰۰ فروند برسد. تعداد دکل‌های حفاری در اکتبر سال ۲۰۱۴ به بیشترین تعداد خود یعنی بیش از ۱۶۰۰ مورد رسیده بود که تا‌کنون بیش از ۸۰ درصد افت کرده‌اند.

زلزله در صنعت نفت آمریکا