گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: ماه آوریل با رشد حدود ۲۰ درصدی قیمت نفت به پایان رسید، رشدی که طی ۷ سال اخیر بی‌سابقه بوده است. رشد‌های اخیر قیمت نفت تنها توانسته اندکی برآورد موسسات و بانک‌های بین‌المللی را تغییر دهد. چراکه این بانک‌ها اعلام می‌کنند رشد قیمت‌ها زود‌هنگام و بیشتر تحت تاثیر سفته‌بازی در بازار نفت بوده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» بهای نفت در میانه‌های ژانویه (اولین ماه میلادی مطابق با دی-بهمن شمسی) با رسیدن به قیمت‌های زیر ۳۰ دلار به کف ۱۳ ساله خود رسید، هرچند کارشناسان بر این باورند که افت قیمت نفت تا آن سطح چندان مطابق با واقعیات بازار نبود، اما از آن زمان تاکنون نفت حدود ۷۵ درصد رشد قیمتی را به ثبت رسانده که این میزان رشد نیز در نوع خود نگران‌کننده است و برخی کارشناسان آن را واقع بینانه نمی‌دانند.

آنها نگرانند نفت مجددا مسیری را که سال پیش طی کرد، بگذراند. یعنی رشد قیمت‌ها در نیمه اول سال به بهانه کاهش تولید نفت آمریکا در نیمه دوم سال رخ داد، اما آنچه در نیمه دوم سال شاهد آن بودیم افت‌های پیاپی قیمت نفت بود. در این بین جان کمپ، تحلیلگر کالایی خبرگزاری رویترز، بر این باور است که سفته بازی و افزایش موقعیت‌های انتظار برای رشد قیمت نفت تنها به‌عنوان اهرمی برای رشد بازار نفت عمل کرده‌ است. به اعتقاد این تحلیلگر، عوامل بنیادی نیز از رشد قیمت نفت حمایت کرده‌اند.

به گزارش «دنیای اقتصاد» بهای نفت برنت در ماه گذشته میلادی(ماه آوریل، چهارمین ماه میلادی)در معاملات آتی بازار آیس لندن از حدود ۳۹ دلار با افزایشی نزدیک به ۸ دلار به بیش از ۴۷ دلار در هر بشکه رسید که نشان از رشد قیمت ۲۰ درصدی این نوع نفت دارد. نفت خام آمریکا نیز روند مشابهی طی کرده است و در معاملات روز جمعه، آخرین روز از ماه آوریل در قیمتی نزدیک به ۴۶ دلار برای هر بشکه بسته شد. خبرگزاری رویترز با اشاره به این رشد قیمتی اعلام کرد که ماه آوریل، بهترین ماه برای نفت از مه ۲۰۰۹ تا کنون یعنی حدود ۷ سال اخیر بوده است. بر اساس این گزارش، کاهش ارزش دلار و خوش‌بینی به کاهش مازاد عرضه در پی کاهش تولید نفت در آمریکا مهم‌ترین‌ عوامل رشد قیمت‌ها بوده است. وال ا‌ستریت ژورنال نیز در گزارشی با اشاره به تاثیر کاهش ارزش دلار و کاهش تولید نفت نیجریه در رشد قیمت نفت در هفته‌های اخیر، این عوامل را موقتی می‌داند.

13 بانک بین‌المللی چه برآوردی از قیمت نفت دارند؟

وال استریت ژورنال در گزارش ماهانه از ۱۳ بانک بزرگ درخصوص قیمت نفت در ماه‌های آینده نظر‌سنجی می‌کند. این ماه نیز این نشریه گزارشی از چشم‌انداز بانک‌های بین‌المللی از قیمت نفت منتشر کرد. در این گزارش آمده است بانک‌های بین‌المللی رشد قیمت نفت در ماه‌های اخیر را نگران‌کننده می‌دانند از این رو به سختی پیش‌بینی قبلی خود از قیمت نفت را تغییر داده‌اند.

۱۳ بانک شرکت‌کننده در نظر‌سنجی وال‌استریت ژورنال، به‌طور متوسط قیمت ۴۱ دلاری را برای نفت برنت در سال جاری پیش‌بینی کرده‌اند که تنها یک دلار بیشتر از پیش‌بینی آنها در ماه قبل است. این بانک‌ها به‌طور متوسط قیمت نفت خام آمریکا را حدود ۳۹ دلار پیش‌بینی کرده‌اند که نسبت به میانگین ماه قبل تغییری نداشته است. آنها به‌طور متوسط بهای نفت برنت در سه ماه دوم(سه ماه کنونی سال میلادی) را ۵/ ۲۹ دلار پیش‌بینی کرده‌اند. همچنین اعلام کرده‌اند در سه ماه سوم بهای نفت به ۳/ ۴۲ دلار برسد. با این حال برخی بانک‌ها از جمله مورگان استنلی و ING بانک پیش‌بینی قیمتی خود را کاهش داده‌اند. اوگن وینبرگ، رئیس پژوهش بازارهای کالایی کامرزبانک به وال‌استریت ژورنال می‌گوید:«به نظر من شرایط بسیار نگران‌کننده است و بهای نفت ممکن است به زودی در مسیر کاهشی قرار گیرد». به گفته این تحلیلگر کالایی، در حال حاضر همه روی کاهش تولید نفت در ایالات متحده متمرکز شده‌اند، این در حالی است که پتانسیل افزایش تولید نفت از سوی دیگر کشورهای جهان وجود دارد. کامرز بانک قیمت ۴۵ دلاری را برای نفت برنت در سه ماه سوم پیش‌بینی کرده است.

اغلب بانک‌های شرکت‌کننده در نظر‌‌سنجی وال‌استریت ژورنال بر این باورند که بهای نفت سال آینده افزایش خواهد یافت. این بانک‌ها به‌طور متوسط قیمت ۵۷ دلار را برای نفت برنت برآورد کرده‌اند. به گزارش این نشریه، با وجود رشد قابل توجه قیمت نفت در یک ماه اخیر، تحلیلگران به سختی پیش‌بینی خود از بهای نفت را تغییر داده‌اند؛ آنها نگران پایداری رشد قیمت‌ها هستند و با اشاره به پتانسیل رشد تولید نفت ایران و برخی از کشورهای جهان و همچنین سطح کنونی ذخایرنفتی این پرسش را مطرح می‌کنند:«آیا واقعا مازاد عرضه رو به کاهش است؟»

چرا تحلیلگران نفتی نگرانند؟

استراتژیست بازارهای کالایی BNP PARADISE به وال استریت ژورنال می‌گوید:«بالاخره نشانه‌هایی از به تعادل رسیدن بازار دیده می‌شود، این موضوع ممکن است اواخر سال جاری اتفاق افتد.» وی در ادامه یک «اما»ی بزرگ مطرح می‌کند:«اما تا آن زمان راه زیادی باقی و بازار همچنان با مازاد عرضه مواجه است که این موضوع بسیار نگران‌کننده است».

بر اساس این گزارش آنچه موجب نگرانی تحلیلگران شده است شباهت روند بازار نفت طی چند ماه اخیر با روند قیمت‌ها در نیمه اول سال ۲۰۱۵ است. سال گذشته نیز با این سیگنال که رشد تولید نفت آمریکا در نیمه دوم سال متوقف شده و تولیدات در مسیر کاهشی قرار می‌گیرند، بهای نفت افزایش یافت و نفت خام آمریکا به قیمت‌های بالای ۶۰ دلار رسید و نفت برنت نیز به مرز قیمتی ۷۰ دلار نزدیک شد، اما در نیمه دوم سال آنچه عاید بازار شد، افت‌های متوالی و رسیدن قیمت‌ها به مرز ۳۰ دلار بود. به گفته این تحلیلگران رشد فعلی قیمت نفت ممکن است مشابه رشد قیمت نفت در سال گذشته باشد. بنابراین رشد قیمت ۲۰ دلاری قیمت نفت از ژانویه تا‌کنون می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای کاهش قیمت‌ها در انتهای سال باشد.

از سویی تحلیلگران به افزایش قراردادها در بازار آتی نفت در موقعیت‌های انتظار افزایش قیمت نفت اشاره می‌کنند و رشد قیمت نفت را متاثر از آن می‌دانند. در واقع به نظر می‌رسد که معامله‌گران نگران افت قیمت نفت در ماه‌های آتی نیستند. بر اساس گزارش وال‌استریت ژورنال، صندوق‌های تامین مالی و دیگر مدیران پولی طی چند هفته اخیر در موقعیت‌های انتظار رشد قیمت نفت بیشترین حجم معامله را داشته‌اند. حجم خالص معاملات موقعیت‌های رشد قیمت نفت برنت به ۴۱۸ میلیون بشکه رسیده و در بازار آتی نیویورک نیز شرایط مشابهی برقرار بوده است. اما تحلیلگران معتقدند که این خوش‌بینی معامله‌گران می‌تواند خطرناک باشد، چراکه با تغییر در انتظار آنها از بازار نفت یا اگر آنها شروع به نقد کردن قراردادهای خود کنند، بازار نفت مجددا سقوط خواهد کرد. مورگان استنلی نیز در گزارش خود اعلام کرده است که تجمع معاملات در موقعیت‌های انتظار رشد قیمت نفت نگران‌کننده است.

به گزارش رویترز، حجم کلی خالص موقعیت‌های انتظار برای رشد قیمت نفت در بازارهای آتی نفت به ۶۵۶ میلیون بشکه رسیده است. در واقع حجم خالص قراردادهای انتظار برای رشد قیمت نفت از بیشترین مقدار آن در سال ۲۰۱۵ (۵۷۲ میلیون بشکه) و بیشترین مقدار سال ۲۰۱۴ (۶۲۱ میلیون بشکه که در بحبوحه آغاز حملات تروریستی داعش در مرزهای عراق رسید) بیشتر است. بر اساس این گزارش از ابتدای سال ۲۰۱۵ قیمت نفت هماهنگ با معاملات صندوق‌های تامین مالی حرکت کرده است؛ یعنی اگر این معامله‌گران شروع به نقد کردن سرمایه خود کنند بازار نفت سقوط خواهد کرد. وال‌استریت ژورنال با اشاره به گزارش‌های ماه‌های قبل بدبینی بانک‎‌ها را توجیه می‌کند. در ماه آگوست گذشته(حدود ۹ ماه پیش) بانک‌های بزرگ جهانی با شرکت در نظر‌سنجی این نشریه اعلام کردند قیمت نفت در سال جاری به ۷۰ دلار خواهد رسید. اما ۵ ماه بعد از آن در ژانویه دیدیم که قیمت نفت تا زیر ۳۰ دلار سقوط کرد.

ضعف عوامل بنیادی بازار

تحلیلگران به افزایش سطح موجودی انبارهای نفتی اشاره می‌کنند. بر اساس برآوردهای سیتی‌گروپ، سطح موجودی انبارهای نفتی جهان از ژانویه سال ۲۰۱۴ بیش از ۳۷۰ میلیون بشکه افزایش یافته است.در اولین روزهای ماه گذشته شاهد برگزاری نشستی بین کشورهای تولیدکننده نفت عضو و غیر عضو اوپک بودیم. این نشست به دلیل اینکه عربستان هرگونه توافقی را منوط به حضور ایران کرده بود با شکست مواجه شد. تحلیلگران بر این باورند که این موضوع می‌تواند موجب افزایش عرضه در بازار نفت شود. ایران اعلام کرده است مادامی که تولید نفتش به سطح قبل از تحریم‌ها نرسد، به افزایش تولید ادامه خواهد داد. سیتی‌گروپ میزان صادرات نفت ایران در ماه آوریل را روزانه بیش از ۲ میلیون بشکه برآورد کرده که نزدیک به سطح قبل از تحریم‌ها یعنی بین ۲ تا ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز است. بر اساس گزارش مورگان استنلی، افزایش تولید نفت ایران همراه با افزایش تولید فصلی عربستان ممکن است کاهش تولید نفت آمریکا را جبران کند. مورگان استنلی می‌گوید: «شکست نشست دوحه ممکن است سوت آغاز جنگ بر سر سهم بازار نفت را بین تولیدکنندگانی که بعد از این نشست برای افزایش تولید نفت اعلام آمادگی کرده‌اند به‌صدا درآورد.» در حال حاضر به غیر از ایران که از قبل نشست دوحه برنامه افزایش تولید خود را اعلام کرده بود، عربستان و روسیه (دو تولید‌کننده بزرگ نفت جهان) اعلام کرده‌اند که قادرند تولید خود را افزایش دهند.

هر‌چند ادامه افت قیمت نفت مشکلات کشورهای تولیدکننده نفت و سهام انرژی را افزایش می‌دهد، اما این خبر خوبی برای کشورهای مصرف‌کننده و رونق اقتصاد جهانی است. آمار منتشر شده از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد که تقاضا برای بنزین در این کشور افزایش یافته است. تقاضا در چین، دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان نیز روند افزایشی داشته است. اما چشم‌انداز مثبت تقاضا ممکن است چندان برای رشد قیمت نفت و کاهش مازاد عرضه کافی نباشد. کمپ اما نظری خلاف تحلیلگران وال‌استریت ژورنال و دیگر موسسات تحلیلی دارد. وی معتقد است که هرچند نفت نیز مانند دیگر کالاها در معرض جهش‌های قیمتی قرار دارد و رشد‌های اخیر قیمت را می‌توان خیلی سریع و زود هنگام دانست، اما باید پذیرفت که عوامل بنیادی بازار نیز به سرعت در حال تغییر است. در واقع کمپ تغییر در عوامل بنیادی را برای تغییر در قیمت نفت کافی می‌داند و اعلام می‌کند که صندوق‌های تامین مالی نیز به این واقعیت که عوامل بنیادی در حال تغییر هستند، توجه کرده‌اند و موجب شتاب در رشد قیمت نفت شده‌اند. جان کمپ بر این باور است که حجم عظیم موقعیت‌های خاص و انتظار برای رشد قیمت نفت، خطر تغییر مسیر و واژگونی قیمت‌ها را افزایش داده است.

تردید در پایداری رشد بهای نفت